هر چند حکومت افغانستان بارها گفته است که در حصه عواید از مالیات جمع آوری شده مشکل دارد و باید مردم به وقت معین مالیه خود را به حکومت بسپارند، اما مردم می گویند که حکومت در مقابل مالیه هیچ نوع خدمتی به مردم نمی کند.
این مردم تأکید می کنند که حکومت کدام پلان مشخصی نیز برای وضع کردن مالیات ندارد.
محمد شفیق کارمند یک موسسه خصوصی و محمد حسین دکاندار در شهر کابل می گویند که به حکومت مالیه زیاد می دهند اما در مقابل از پلان حکومت در قسمت جمع آوری مالیه خبری ندارند.
"تقریباً ده درصد معاش ما در مالیه دولت می رود. یعنی مشخصاً در کدام پلان برای ما معلوم نیست که معاش ما کجا می رود."
"نام من محمد حسین کتوازی است، سال چهل هزار افغانی از دوکان خود مالیه به دولت می دهم نی نی باور کو تا حالی کدام خدماتی را ندیدیم."
در یک دهه اخیر حکومت افغانستان بالای مردم مطابق به قانون مالیات موسسات و ادارات، مالیه وضع می کند و وزارت مالیه نیز همه ساله از سه کتگوری کوچک، متوسط و بزرگ مالیه اخذ می کند.
شماری از کارشناسان اقتصادی می گویند: در دیگر کشورها مردم به رضایت خود و بطور منظم به دولت مالیه می دهند اما متأسفانه در افغانستان از یک سو سیستم مالیه دهی ابتدایی است و از سوی دیگر کارمندان جمع آوری مالیه دست به فساد می زنند.
آنها می گویند: مامورین جمع آوری مالیه به کسانی که بشکل منظم مالیه می دهند مشکل ایجاد می کنند.
سید قیاس سعیدی استاد پوهنتون در این مورد می گوید:
"در اینجا فرهنگ مامورین جمع آوری مالیات قسمی است که مردم را مجبور می سازند. برای آنها راه ها را نشان می دهد که به این اندازه پول را به من بدهید تا من مالیات شما را کم بسازم مامورین مالیه مانند دزد ها عمل می کنند به مارکیت ها و دکان ها می روند با دکانداران نشسته و صحبت می کنند و تمام روز را در معامله با این و آن سپری می کنند."
مالیه یک تادیه جبری است که حکومت از مردم اخذ می کند و در مقابل خدمات امنیتی، صحی، تعلیمی و کاریابی ارائه می کند.
در افغانستان بر اساس قانون در پنج هزار افغانی مالیه یی وجود ندارد. در دوازده و نیم هزار افغانی معاش دو درصد، از دوازده نیم هزار افغانی تا یک صد هزار، ده درصد و از صد هزار افغانی به بالا بیست درصد مالیه وضع می شود.
از سوی دیگر وزارت مالیه می گوید که سال گذشته از 43 هزار اصناف، 7 هزار شرکت های کوچک، 15 هزار مالیه دهنده متوسط و 450 مالیه دهنده بزرگ، 13 اعشاریه 3 میلیارد افغانی عواید بدست آورده است.
نجیب منلی مشاور فرهنگی شورای امنیت افغانستان می گوید: حکومت از مردم مالیه کم اخذ می کند و در مقابل به آنها خدمات زیادی ارائه می کند.
"هر گونه خدمات که حکومت به مردم پیشکش می کند عمدتاً امنیتی میباشد که پولیس و اردو بیشتر شامل آن اند. خدمات برای معارف، صحی و عدلی نیز شامل آن است. در افغانستان مالیه کم گرفته شده اما خدمات زیادی ارایه می شود، یعنی در مقابل یک افغانی به اندازه ده افغانی برای آنها خدمات پیشکش می شود."
کارشناسان امور می گویند: بررسی و نظام منظم مالیه در افغانستان وجود ندارد و بدلیل فساد گسترده در ادارات دولتی و گمرکات، عواید در جیب شخصی می رود و دولت از آن پول بی بهره می ماند که باید جداً جلو این کار ها گرفته شود.
نگین جهان آرأ
