لینک‌های قابل دسترسی

خبر تازه
جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳ کابل ۰۴:۳۸

قیام های مردمی درشرق میانه، نظریات و دیدگاه ها


قیام ها وتظاهرات وسیع مردمی درشرق میانه، بحث های گرم را دربارۀ مشروعیت چنین تظاهرات و این که مردم سالاری تا چه حدی با ارزش های دینی توافق دارد میان علمای دینی باعث شده است .

خبرنگاران رادیو آزادی سلطان محمد سرور وابوبکرصدیق گزارش تحلیلی را دراین باره تهیه می نویسند:
قیام ها وتظاهرات شرق میانه علمای دینی سنی مذهب شرق میانه را به دودسته تقسیم کرده است.

علمای دینی مورد حمایت دولت ها مانند شورای علمای بزرگ عربستان سعودی ، تظاهرات علیهء دولت وشورش درمقابل حکمران را ناروا می دانند، اما درمقابل علما وروحانیون هستند که طرفدار تظاهرات و قیام برای اصلاحات می باشند.

روحانیون درشرق میانه بالعموم نقش مهم رادرراهنمایی اذهان مردم بازی می کنند چون ملیون ها نفرنوشته هایشان را می خواند وبه موعظه هایشان گوش فرا می دهد.

اعلامیۀ چند روز قبل شورای علمای بزرگ عربستان سعودی اسلوب وطریقۀ اعتراض کننده گان مانند جمع آوری امضا ها وتظاهرات خیابانی را غیرشرعی خوانده گفت که نصیحت ومشوره به حکمران ازخود راهای شرعی دارد.

اما داکتر جمال البنا ،یکی ازمفکرین اسلامی سرشناس مصر وبرادر جوانتر حسن البنا موسس حرکت اخوان المسملین می گوید که مردم سالاری با ارزش های اسلامی کدام تضاد نه دارد.
وی می گوید:
«اعتراض وتظاهر یکی از مهمترین وسایل امربه معروف ونهی ازمنکرمی باشد. تظاهرات به این معنی که مردم خواهان حقی هستند که حکام ازآن چشم پوشی می کنند ویا برای مطالبۀ مشروع برحاکم فشارمی آورند.»

برخی از جنبش های اصلاح طلب شرق میانه حزب برسراقتدار عدالت وترقی ترکیه را مثال ونمونهء تلفیق ارزش های اسلامی با مردم سالاری می دانند.

راشد غنوشی رهبر حزب النهضه در تونس که بعد ازبیست سال تبعید به کشور خود برگشت وماه جاری ازاستانبول بازدید می کند ، حزب عدالت وترقی ترکیه را مورد ستایش قرار داد.

حرکت اخوان المسلمین مصرنیز سعی دارد یک حزب را زیرنا م عدالت وآزادی تاسیس کند.

شادی حامد رییس دفتر انستیتیوت مطالعات بروکنگز درقطر می گوید که اختلاف نظر روحانیون دربارۀ تحولات جاری دینی نبوده بلکه اکثراً جنبۀ سیاسی دارد.

او می گوید مثلا، روحانیون مشهورمانند یوسف قرضاوی رییس اتحاد جهانی علمای مسلمانان با جریان اخوان المسلمین ارتباطی داشته است.

همچنین واعظ دینی مشهور مصر عمرو خالد هم که خطابه های تلویزیونی او ملیون ها بیننده دارد براذهان تاثیرگزار می باشد.

شادی حامد می افزاید چون این شخصیت ها ازحمایت وسیع مردمی برخوردارند، لذا برای قیادت ورهبری به آن ها روآورده می شود.

شیخ یوسف قرضاوی یک هفته بعد ازسقوط رژیم حسنی مبارک از زادگاه خود دیدن کرد و ازمدت پنجاه سال به این سو برای نخستین بار برای ده ها هزار تن درمیدان تحریرقاهره خطبۀ جمعه ایراد کرد.
او ازمصریان خواست تا ازانقلاب وآزادی جدید خود حمایت کنند.

او همچنین دربارۀ تحولات لیبیا نیز سخن گفت وقتل معمرالقذافی رهبر لیبیا را روا دانست.

شادی حامد می گوید، اهمیت دینی قرضاوی و دفاع وی ازمردم سالاری آشکار می سازد که نسل جدید می خواهد دولت را ازمسجد جدا کند.
شادی حامد می گوید:
«حتی اخوان المسلمین نیز طرفدار این نظرهست. اما باید واضح بسازیم که جدایی میان مسجد ودولت به معنی جدایی دین ازسیاست نیست . اکثریت نظرسنجی ها نشان می دهد که اکثریت مسلمانان شرق میانه ازنقش بیشتر دین درسیاست عامه حمایت می کنند.»

مقتدرخان استاد پوهنتون دیلاویرامریکا که دربارۀ جنبش های اسلامی معلومات دارد پیشن بینی می کند که جنبش های اسلامی مردم سالار به گونۀ درمنطقه رونما خواهند شد، طوری که دموکراتان مسیحی دراروپا ظهورکردند.

او توقع دارد که این حرکت ها بدون این که خود را از دین و یا شریعت دورکرده باشند، ارزش های مردم سالاری را ازآن خود خواهند ساخت و درچنین حالت اداره های روحانی کهنه کاردولتی، متضرر خواهند شد.

مقتدرخان می گوید ریاض نقش مذهبی خود را درجهان عرب ازدست می دهد و ادعایی رهبری اموردینی را که می کند چندان خریدار ندارد.
وی می گوید:
«وقتی که مردم سالاری، آزادی ومساوات درمنطقه رواج پیدا کند، عربستان سعودی نامانوس و دورازقافله خواهد ماند. من ازسه ماه به این سو می نوشتم که اگرمصر به یک کشوردموکرات تبدیل شود، مردم سالاری درجهان عرب عمومیت پیدا خواهد کرد وهرکشوری که ازمردم سالاری روی گرداند، درمنطقۀ خود منفور خواهد شد. عربستان سعودی و روحانیون این کشور ازآمدن چنین یک حالت درهراس اند.»

شادی حامد مدیردفتر انستیتیوت مطالعات بروکنگزدرقطرمی گوید که قیام های عربی ادعای گروهای تندرو مانند شبکۀ القاعده را بی مفهوم ساخت.

مردم دیدند که تغییرات سیاسی بدون توسل به راه های خشونت بار اسامه بن لادن وایمن الظواهری، هم میسراست.

اما او می گوید که اگر قیام های عربی دست خوش بی نظمی وابهام شوند امکان دارد، گروهای تندرو درآن برای خود روزنۀ بازکنند.

ولی مقتدرخان استاد پوهنتون دیلاویرمی گوید که باوجود خطر تندروان بازهم زمینه برای رشد دموکراسی مهیا می باشد.
XS
SM
MD
LG