در این سالحکومت افغانستان در روابط خارجی با انتقاد های سخت جهانیان و مردم این کشور روبه رو شد و حامد کرزی رییس جمهور پیشین در روز های اخیر کاری اش به عنوان رئیس جمهور افغانستان موضع تندی در برابر امریکا و شماری از کشورهای غربی اخیتار کرد.
اما در این سال و پس از انتقال قدرت سیاسی، رئیس جمهور غنی در نخستین روز کاری اش به عنوان رئیس جمهور منتخب افغانستان توافق نامهء امنیتی و دفاعی را با امریکا امضاء کرد و بر گسترش روابط با جهان بخصوص امریکا تعهد بست.
رئیس جمهور غنی در شش ماه نخست کاری اش یازده سفر به کشور های جهان داشته است و در این سفرها هفت توافقنامه امنیتی و اقتصادی امضا کرده است.
با این همه مشاور پیشین امنیت ملی ریاست جمهوری سیاست خارجی حکومت وحدت ملی را یک سیاست نا متوازن و با امتیاز دهی های بیشتر به پاکستان همراه می داند.
سال 1393 سالی با فراز و نشیب ها در سیاست خارجی و روابط جهانی افغانستان بوده است در این سال و انتقال قدرت سیاسی از حامد کرزی رئیس جمهور پیشین به اشرف غنی، ظاهراً صفحهء تازه در روابط افغانستان باز گردید.
رئیس جمهور غنی روز مراسم تحلیف اش از تلاش بسیاری کشورها برای گرم کردن میدان جنگ در افغانستان سخن زد و تاکید کرد که برای برداشتن بستر این چالش ها، برقراری روابط خوب با کشورهای همکار و تأمین امنیت در منطقه، سیاست های واضح خواهد داشت. او توسعهء پنج حلقه را در روابط خارجی حکومتش با کشور های دیگر، محور اصلی سیاست خارجی اش عنوان کرد.
آقای غنی گفت:
"برای انسجام و مدریت سیاست خارجی که منتج به امنیت و رفاه کشور شود نیاز است تا پنج حلقه ی ارتباط خود را در سطح منطقه و جهان مشخص سازیم."
حلقه اول سیاست خارجی امضای پیمان های ستراتیژیک با کشورهای همسایه برای پایان نا امنی ها در کشور.
حلقه دوم را کشور های اسلامی خواند .
حلقه سوم سیاست خارجی دولت آقای غنی کشور های آمریکا، کانادا و جاپان هستند و تامین روابط با این کشور آوردن صلح در افغانستان گفته شده است.
رییس جمهور غنی حلقه چهارم سیاست خارجی کشورش را با کشورهای آسیایی نام برد و گفت که "افغانستان را به چهار راه آسیا و پل منطقه" تبدیل خواهد کرد و برای این کار قدم نخست را نیز با سفر به چین برداشت و در آنجا موافقتنامه های، از جمله احیای شاهراه ابریشم میان چین و افغانستان را، نیز امضا کرد.
در این میان حلقه پنجم سیاست خارجی آقای غنی، سازمان های بین المللی که بر بنیاد آن افغانستان به سرمایه گذاری های بزرگ خصوصی دست پیدا کند، بوده است.
با انتقال قدرت سیاسی در اواخر این سال، سیاست خارجی حکومت افغانستان، متفاوت بود و رئیس جمهور غنی در دومین روز کاری اش به عنوان رئیس جمهور افغانستان، به جنجال میان افغانستان و امریکا نقطه پایان گذاشت و توافقنامهء امنیتی و دفاعی را با امریکا و ناتو امضاء کرد.
این امضاء سر آغاز تعهد همکاری های درازمدت دوباره کاخ سفید و کشورهای عضو ناتو را در پی داشت.
رئیس جمهور جدید افغانستان، بیشترین تلاش خود را در کنار مبارزه با فساد در داخل، روی گسترش روابط با کشور های خارجی متمرکز کرد و در شش ماه نخست کاری اش سیزده سفر به کشور های جهان داشته است.
ظاهراً این سفر ها بدون دست آورد نیز نبوده است.
نخستین سفر رئیس جمهور غنی به پاکستان بیشتر بر سر محور گفتگو های صلح می چرخید و اکنون تلاش های جدی با پا در میانی مستقیم پاکستان برای گفتگو با طالبان ادامه دارد.
آقای غنی در نیمه های پایان این سال، به عربستان سعودی، چین، بریتانیا، ترکمنستان، امارات متحده عربی، آذربایجان، نشست امنیتی مونیخ در آلمان و نشست سران ناتو در بروکسل سفر کرد.
در این سفرها همکاری های درازمدت و امضای هفت توافقنامه ستراتیژیک از دستاورد های سفر های آقای غنی در سال گذشته بوده است.
در نشست سران ناتو که عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه حکومت افغانستان نیز با آقای غنی همراه بود خواستار ادامه کمک در بخش امنیتی کشور شدند.
در این میان سفر عبدالله عبدالله به هند و سفرهای پایانی آقای غنی در سال گذشته هجری به عربستان سعودی سفر هایی بوده اند که به روند صلح افغانستان بیشتر تاثر گذار گفته شده است.
اما در نیمه های سال 1393 روابط حکومت افغانستان که از سوی حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان اداره می شد با غرب بخصوص امریکا تا حد نهایی به تنش گرائید.
امریکا بزرگ ترین حمایت کننده افغانستان و در کنار آن پاکستان، دوستان نه، بلکه دشمنان افغانستان از آدرس ارگ ریاست جمهوری معرفی شدند.
این روابط از سوی امریکا نیز تا هشدار ها به گزینهء صفر و ترک افغانستان خلاصه شد هر چند که تا سال های 1391 حامد کرزی به گونه بی سابقه با کشور های منطقه، غرب و بخصوص امریکا روابط تنگاتنگ بسته بود و این کشور را ابر قدرتی در کنار افغانستان و دوست ستراتیژیک خطاب می کرد.
اما چرا حکومت افغانستان در سال های پایان کارش از مسیر تنش ها با این کشور عبور کرد؟ و آیا حکومت وحدت افغانستان از یک سیاست خارجی کارا برخوردار است؟
داکتر رنگین دادفر سپنتا چالش های حکومت پیشین را در سیاست خارجی به مداخله هایی از سوی کشور پاکستان پیوند می دهد به دور نمای سیاست خارجی افغانستان با انتقاد می نگرد.
آقای سپنتا هشدار می دهد که بهای سیاست خارجی نا متوازن حکومت وحدت ملی در برابر پاکستان از اشتباهات جبران ناپذیر خواهد بود.
"من شدیداً نگران راه و مسیری هستم که حکومت افغانستان در سیاست خارجی خود دنبال می کند.
تمام تعادل و توازنی که باید در سیاست خارجی خود با جهان می داشتیم که از حمله نزدیکی و همکاری با پاکستان بخشی از آن می بود، اما نباید به بهای از دست دادن دیگران کلاً یک سیاست نا متوازن یکجانبه را در پیش گرفت که برای آینده کشور ما خطرناک است."
با اینحال، تحلیل گران سیاسی نزدیکی بی سابقه افغانستان با هند، هشدار به امریکا برای جلوگیری از حملات هوایی بر پاکستان، هشدار به پاکستان و ایستادن در کنار هند و نزدیکی نسبی با ایران در روز های آخر کار حامد کرزی را، مدیریت رابطه گسترده و پیچیده حکومت رییس جمهور کرزی در همه سال های زمامداری او می دانند.
به باور این تحلیل گران شماری از این کشورها، در حالی که با افغانستان ظاهراً دوست بوده اند، اما به علت داشتن خصومت ها برای رساندن به پاین ترین حد ممکن نفوذ رقیب اش در افغانستان تلاش ورزیدند و حکومت افغانستان نتوانست جلو جنگ های نیابتی این کشور ها را بگیرد.
روح الله امین رئیس انستیتوت مطالعات ستراتیژیک امریکا برای افغانستان سیاست خارجی افغانستان را پیش از انتقال قدرت سیاسی در سال 1393 با اشتباهات و خلا های همراه می داند .
آقای امین تاکید می کند که حکومت وحدت ملی باید معکوس سیاست های حکومت پیشین عمل کند تا سیاست کارا داشته باشد:
"حامد کرزی رئیس جمهور پیشین در زمامداری اش در سیاست گذاری های خارجی بخصوص در لحن و برخورد با بزرگترین متعهد افغانستان در سال گذشته بسیار احساساتی و شخصی رفتار کرد.
که این یک نوع بی ثباتی روحی و بی ثباتی سیاسی و ستراتیژیک بوده است.
چیزی که حکومت وحدت ملی می تواند این است که معکوس سیاست حکومت پیشین عمل کند و برگردد به یک اجندای ملی، یک هدف گذاری ملی و در سیاست این سیاست است که می توانیم یک سیاست خوب و کارای خارجی داشته باشیم."
در این میان اما حکومت وحدت ملی، در شش ماه پایان سال 1393، عمل کرد جدید در سیاست خارجی خود نسبت به کشورهای خارجی به ویژه کشورهای منطقه داشت. سردی روابط با هند و تمرکز روی روابط گسترده با پاکستان، عمده ترین تفاوت سیاست خارجی دو حکومت می باشد که هراس های را نیز در میان تحلیل گران و سیاست گران پیشین افغانستان ایجاد کرده است.
رییس جمهور غنی به خواست چندین ساله پاکستان پاسخ مثبت داد و شش افسر ارتش را به پاکستان برای آموزش نظامی فرستاد.
توافق میان افغانستان و هند در مورد تجهیز نیروهای امنیتی افغانستان را به حالت تعلیق در آورد و بارها از مقام های ارشد پاکستانی به خصوص مقام های نظامی این کشور در کابل میزبانی کرد.
با اینحال اجمل عابدی سخنگوی رئیس جمهور غنی تاکید می کند که سیاست خارجی حکومت افغانستان زیر اداره این کشور است و در سیاست خارجی این کشور یک اجماع سیاسی در حال شکل گیری است که بر بنیاد آن افغانستان در میان کشورهای منطقه از صلح و روابط گسترده اقتصادی برخوردار خواهد شد:
"سیاست خارجی افغانستان در کنترول این کشور است و خوشبختانه که در سیاست خارجی ما یک اجماع ملی در حال شکل گیری است که سبب ثبات در منطقه و افغانستان خواهد شد."
سال 1393 با این همه فراز و نشیب ها و مشکلات در سیاست خارجی اش پایان یافت و انجام سفر های آقای غنی به امریکا، کانادا،اتحادیهء اروپا، ایران، هند و چین از سفر های پیش روی آقای غنی در سال 1394 خواهد بود که در آن بیشتر بر گسترش روابط خارجی افغانستان، جلب کمک ها و نقش این کشور ها در روند صلح افغانستان و امضای توافقنامه ها با اینکشورها برجسته شده است.
تحلیل گران این سفرها را در سال 1394 صفحهء تازه در روابط کابل با تمامی کشور ها می دانند، اما از حکومت وحدت ملی می خواهند تا در روابط اش با پاکستان محتاطانه عمل کند.
نظیفه محبوبی
