در حالیکه از مداخلۀ ایتلاف به رهبری امریکا در افغانستان پانزده سال میگذرد رادیو آزادی در این گزارش خود سعی کرده نظر سه تن از باشندگان سه ولایت را بپرسد که چه تغییرات در زندگی آنها رونما شدهاست.
ایالات متحدۀ امریکا پانزده سال پیش، بدنبال حملات تروریستی یازدهم سپتمبر براین کشور به تاریخ هفتم اکتوبر سال ۲۰۰۱ حملات هوایی را بر افغانستان آغاز کرد.
در نتیجه رژیم تندرو طالبان فروپاشید و یکی از پرهزینه ترین تلاش بازسازی در این کشور به راه انداخته شد.
افغانستان در پانزده سال گذشته پیشرفتهای قابل ملاحظۀ در عرصه حقوق زنان داشته، ملیونها طفل به تعلیم دسترسی پیدا کردند و رسانههای مستقل گسترش یافتند.
ولی با وجود مصرف ملیاردها دالر افغانستان باز هم یکی از فقیر ترین و نا آرام ترین کشورهای جهان پنداشته میشود.
فساد اداری، قاچاق مواد مخدر و نا امنی در این کشور باعث نگرانی جهانیان است.
در حالیکه جنگ افغانستان که طولانی ترین جنگ خارجی امریکا پنداشته میشود به سال شانزدهمین سال خود داخل میشود ما از باشندگان سه شهر پرسیده ایم که واقعات پانزده سال گذشته چه تاثیر روی زندگی آنها داشته و آینده را چگونه میبینند؟
رویا محبوب موسس یک شرکت تخنیکی درهرات هنگام سقوط رژیم طالبان دوازده ساله بود و با خانواده خود در ایران زندگی میکرد.
او چون یک مهاجر افغان بود حق شامل شدن درمکتبهای ایران را نداشت.
در حالیکه به انترنت و حتی کومپیوتر دسترسی نداشت شوق و علاقمندی خود به تکنالوژی را با مطالعۀ کتابهای سخت افزار کمپیوتر مرفوع میساخت.
خانم محبوب به رادیو آزادی گفت:
" زندگی ملیونها نفر از نسل جدید در افغانستان بسیار تغییر کرد. ما کدام امید و آیندۀ نداشتیم. وقتیکه به افغانستان برگشتم من فرصتهای زیاد دریافتم. دختران و پسران زیاد مانند من از این فرصت استفاده کرده زندگی خود، خانوادۀ خود و آیندۀ آنها را تغییر دادند."
رویا محبوب اکنون یکتن از محدود زنان در افغانستان است که ریاست اجرائی موسسه خود را به عهده دارد.
او این شرکت را که بنام افغان سیتدال سرویسز است رهبری میکند.
خانم محبوب خدمات کمپیوتر، انترنت، و نرم افزار را به مکتبها، شفاخانهها و شرکتها در کشور تقدیم میکند.
مجلۀ تایم در سال ۲۰۱۳ او را در فهرست صد نفر پرنفوذ جهان شامل ساخت.
خانم محبوب آرزو دارد که زنان را ازطریق تکنالوژی توانمند سازد.
او میگوید:
" زندگی مشکل است و جنگ هنوز هم ادامه دارد. اگر از افغانها بپرسید آنها در بارۀ آیندۀ خود مطمین نیستند ولی امیدوراند."
محمد اسحق، یک اتحادیۀ معلولین و معیوبین را رهبری میکند. این موسسه غیردولتی به دها نفر از معیوبین جنگهای چند دهۀ گذشته کمک میکند. او میگوید وضعیت اقتصادی من و دیگران در کابل اندکی بهتر شده است. خصوصا در دروان حکومت قبلی فرصتهای کار وشغل زیاد بود ولی اکنون چنان نیست.
وی افزود:
" کاروبار هم اکنون چنان زیاد نیست. ملیت پرستی و قوم پرستی زیاد شده هرطرف. کسی به طرف خارج میرود و کسی هم اموال و خانۀ خود را میفروشد چون مردم بخاطر زنده ماندن شان میخواهند از یک جا بجای امن و بهتر بروند که یک زندگی راحت داشته باشند کابل امروز انتحار و انفجار است."
اما، پرند دختر بیست و یک سالۀ اسحق خوشبین تراست. او سال گذشته از پوهنتون فارغ شد و اکنون معلم است.
نه تنها معلم شدن دختران حتی رفتن آنها به مکتب در دوران طالبان میسر نبود.
او که آنزمان شش ساله بود به خاطر دارد که چون پسران را میدید که به مکتب میروند و خود رفته نمیتوانست بسیار غمگین میشد.
ظاهرجان یکی از باشندگان دهقان پیشۀ کندهار است.
این ولایت افغانستان که زادگاه حرکت طالبان و منطقۀ نفوذ آنها پنداشته میشود هنوزهم یکی از نا آرام ترین مناطق این کشور است.
پروژههای انکشافی و بازسازی اندک در خارج از شهر کندهار انجام شدهاست.
ظاهر جان، باشندۀ منطقه شیر سرخ کندهار میگوید:
" من در زندگی خود کدام پیشرفت ندیده ام. امنیت نیست. هیچ کدام بهبودی به میان نیامدهاست."
او با همسر و شش فرزند خود در یک خانۀ گلی زندگی میکند که یک بخش آن در جنگ میان شورشیان طالب و نیروهای دولتی تخریب شدهاست.
ظاهرجان که ماهانه ۵۰۰۰ هزار افغانی معاش دارد میگوید که برای باز سازی خانۀ خود پول ندارد.
در حالیکه بسیاری کندهاریان در سایۀ جنگ و فقر به سر میبرند اشخاص پرنفوذ و مقتدر این ولایت از طریق قراردادهای خارجی ثروتمند شدهاند.
دیگران به دست داشتن در قاچاق ملیارد دالری تریاک یا تخطی از حقوق بشر متهم میباشند.
ظاهرجان میگوید:
" اگرچه در ایام طالبان کار و بار و پیشرفت اندکی وجود داشت ولیزندگی خوب بود. "
اومی افزاید که :" آنزمان فساد اداری نبود و امنیت خوب بود."
ظاهرجان که در بارۀ آینده چندان خوشبین نیست میگوید:
" حکومت دچار اختلافات درونی بوده و رهبران چندان باهمهمکار نیستند. افغانستان در زندگی من درست نخواهد شد."
