دو دهه بعد از سقوط شوروی سابق، یک تعداد از کشورهای آن مانند استونیا دموکراسی های نمونه سکانداناوی را اختیار کردند و شماری به حکومت های استبدادی رو آوردند، مانند ازبکستان.
از کودتای ناکام که زمینه را برای سقوط شوروی سابق مساعد ساخت 20 سال می گذرد. بعد از فروپاشی شوروی 15 کشور مستقل در صحنهء جهانی ظاهر شدند. اما برای باشنده گان این دولت های نو جوان معنی و مفهوم وقایع 19 تا 21 اگست سال 1991 به آن مربوط است که شما در کجا قرار دارید.
برای کسانی که در تالین، ریگا و ولنیوس زندگی می کنند این سه روز که دو دهه قبل جهان را تکان داد آغاز یک پروسهء حرکت کشورهای بالتیک به سمت دموکراسی، بازار آزاد و مسیر اروپایی به شمار می رود.
اما برای ازبک ها، ترکمن ها و بله روس ها این کودتای نافرجام که سبب سقوط شوروی شد، ارمغان کاملاً دیگر داشت، آنها به سمت استبداد حرکت کردند و طوری که فریدم هاوس امریکا می گوید: عنوان سرکوب گر ترین کشورهای جهان را برای آنها کسب کرد.
کشورهای باقی مانده مانند گورجستان، اوکرایین، مولدوفا، قرغزستان و ارمنستان به سمت دولت های تا حد دموکراسی و نیمه دیموکراسی حرکت کردند.
دیگر کشور ها به طور خاص روسیه، فزاقستان و تاجکستان به دولت های مستبد نرم تبدیل شدند و آزربایجان که از نگاه منابع انرژی غنی می باشد به یک دولتی استبدادی نفت خیز تبدیل شده است.
تامس دی وال همکار برنامه روسیه و آسیا – اروپا در سازمان تحقیقاتی کارنیگی اندونمنت در واشنگتن که نویسنده چندین کتاب در مورد قفقاز می باشد می گوید:
« با گذشت هر سال صحبت کردن در مورد ساحه بعد از شوروی، مشکل تر می شود و ما باید مفکوره های نو را شکل بدهیم. اگر این کشورها اطفال می بودند اکنون به سن 20 سالگی می رسیدند. این سن کافی است که آنها خودشان تصمیم بگیرند، کار پیدا کنند، موتر بخرند و بالاخره رانندگی را هم یاد بگیرند.»
اما برای رهبران روسیه این روز یک مصیبت بزرگ به شمار می رود. صدراعظم روسیه ولادمیر پوتین به وضاحت گفته است، سقوط شوروی بزرگ ترین تراژیدی جغرافی سیاسی قرن 20 بود. از این رو به گفته او برای بسیاری روس ها صحبت در باره آینده آن قدر جالب نیست و آنها می خواهند به بزرگی گذشته خود بیشتر تمرکز کنند.
مانند پوتین بسیار مردم دیگر در روسیه وجود دارند که می خواهند نفوذ روسیه هنوز هم بر کشورهای شوروی سابق حفظ شود.
برای رسیدن به این هدف ماسکو از ثروت های نفت و تشکیل سازمان دولت های مستقل مشترک المنافع استفاده می کند.
اما تحلیلگر ستیفن فایفر که در انستتوت بروکنگر کار می کند و سال ها سفیر امریکا در اوکرایین بود می گوید: این اقدام ماسکو با استقلال کشور های شوروی سابق مغایر حواهد بود.
« من فکر نمی کنم که روسیه برای تشکیل دوباره شوروی سابق کوشش نماید. اما به نظر من روسیه با تصور دایره منافع خود می خواهد شرایط ایجاد شود که کشورهای مانند اوکرایین در موضوعاتی که برای ماسکو حساس می باشند، از روسیه تابعیت کنند.»
به هر حل 20 سال بعد از سقوط شوروی، این منطقه از دورهء شوروی سابق به دورهء بعد از شوروی سابق حرکت کرده است. این 15 کشور راه های مختلف را پیش گرفته و هر یک در ساحه روابط خارجی حلقه خود را دارد و شیوه های مختلف را برای رشد سیاسی- اجتماعی داخلی خود پیشه کرده اند.
اما به نظر تحلیلگران چیزی که واضح است اینست که دو دهه بعد از شوروی سابق این جامعه ها برای رسیدن با پایان مرحلهء تغییرهنوز یک راه طولانی در پیش دارند.
از کودتای ناکام که زمینه را برای سقوط شوروی سابق مساعد ساخت 20 سال می گذرد. بعد از فروپاشی شوروی 15 کشور مستقل در صحنهء جهانی ظاهر شدند. اما برای باشنده گان این دولت های نو جوان معنی و مفهوم وقایع 19 تا 21 اگست سال 1991 به آن مربوط است که شما در کجا قرار دارید.
برای کسانی که در تالین، ریگا و ولنیوس زندگی می کنند این سه روز که دو دهه قبل جهان را تکان داد آغاز یک پروسهء حرکت کشورهای بالتیک به سمت دموکراسی، بازار آزاد و مسیر اروپایی به شمار می رود.
اما برای ازبک ها، ترکمن ها و بله روس ها این کودتای نافرجام که سبب سقوط شوروی شد، ارمغان کاملاً دیگر داشت، آنها به سمت استبداد حرکت کردند و طوری که فریدم هاوس امریکا می گوید: عنوان سرکوب گر ترین کشورهای جهان را برای آنها کسب کرد.
کشورهای باقی مانده مانند گورجستان، اوکرایین، مولدوفا، قرغزستان و ارمنستان به سمت دولت های تا حد دموکراسی و نیمه دیموکراسی حرکت کردند.
دیگر کشور ها به طور خاص روسیه، فزاقستان و تاجکستان به دولت های مستبد نرم تبدیل شدند و آزربایجان که از نگاه منابع انرژی غنی می باشد به یک دولتی استبدادی نفت خیز تبدیل شده است.
تامس دی وال همکار برنامه روسیه و آسیا – اروپا در سازمان تحقیقاتی کارنیگی اندونمنت در واشنگتن که نویسنده چندین کتاب در مورد قفقاز می باشد می گوید:
« با گذشت هر سال صحبت کردن در مورد ساحه بعد از شوروی، مشکل تر می شود و ما باید مفکوره های نو را شکل بدهیم. اگر این کشورها اطفال می بودند اکنون به سن 20 سالگی می رسیدند. این سن کافی است که آنها خودشان تصمیم بگیرند، کار پیدا کنند، موتر بخرند و بالاخره رانندگی را هم یاد بگیرند.»
اما برای رهبران روسیه این روز یک مصیبت بزرگ به شمار می رود. صدراعظم روسیه ولادمیر پوتین به وضاحت گفته است، سقوط شوروی بزرگ ترین تراژیدی جغرافی سیاسی قرن 20 بود. از این رو به گفته او برای بسیاری روس ها صحبت در باره آینده آن قدر جالب نیست و آنها می خواهند به بزرگی گذشته خود بیشتر تمرکز کنند.
مانند پوتین بسیار مردم دیگر در روسیه وجود دارند که می خواهند نفوذ روسیه هنوز هم بر کشورهای شوروی سابق حفظ شود.
برای رسیدن به این هدف ماسکو از ثروت های نفت و تشکیل سازمان دولت های مستقل مشترک المنافع استفاده می کند.
اما تحلیلگر ستیفن فایفر که در انستتوت بروکنگر کار می کند و سال ها سفیر امریکا در اوکرایین بود می گوید: این اقدام ماسکو با استقلال کشور های شوروی سابق مغایر حواهد بود.
« من فکر نمی کنم که روسیه برای تشکیل دوباره شوروی سابق کوشش نماید. اما به نظر من روسیه با تصور دایره منافع خود می خواهد شرایط ایجاد شود که کشورهای مانند اوکرایین در موضوعاتی که برای ماسکو حساس می باشند، از روسیه تابعیت کنند.»
به هر حل 20 سال بعد از سقوط شوروی، این منطقه از دورهء شوروی سابق به دورهء بعد از شوروی سابق حرکت کرده است. این 15 کشور راه های مختلف را پیش گرفته و هر یک در ساحه روابط خارجی حلقه خود را دارد و شیوه های مختلف را برای رشد سیاسی- اجتماعی داخلی خود پیشه کرده اند.
اما به نظر تحلیلگران چیزی که واضح است اینست که دو دهه بعد از شوروی سابق این جامعه ها برای رسیدن با پایان مرحلهء تغییرهنوز یک راه طولانی در پیش دارند.
