شماری از تحلیل گران، سیاست خارجی حکومت وحدت ملی را تا حد زیاد متاثر از نابسامانی های داخلی دانسته و ناکام عنوان می کنند.
ودیرصافی یکی از این آگاهان میگوید با توجه به ساختار تشکیل سیاسی حکومت وحدت ملی،در کنار سایر بخش ها با دستگاه دیپلوماسی نیز برخورد سلیقوی صورت گرفته است.
آقای صافی در صحبت با رادیو آزادی گفت این عملکرد روی سیاست خارجی این کشور بی تاثیر نبوده است.
"از آنجایی که آنان موفق نشده اند تا یک حکومت مسلکی و کاردان ایجاد کنند و کار را به اهل آن بسپارند، به همین شکل در سیاست خارجی شان نیز ناکام هستند،زیرا در سفارتخانه و قونسلگری ها هشتاد درصد افراد به اساس شناخت ها مقرر شده اند."
در عین حال شماری از اعضای ولسی جرگه افغانستان نیز در ارتباط به چگونگی سیاست خارجی افغانستان انتقاد های دارند.
عبدالقادرحاحی وطندوست عضو کمیسیون روابط بین المللی این جرگه به رادیو آزادی گفت نیاز است تا حکومت وحدت ملی به سیاست منطقوی اولویت دهد.
" سیاست خارجی که در حال حاضر ادامه دارد سیاست مناسب نیست، به نظر من سیاست منطقوی باید در صدر سیاست خارجی جابجا گردد،سیاست مناسبی با روسیه،چین،هند و کشور های عربی در پیش گرفته شود تا افغانستان از این بحران بیرون آورده شود."
انتقاد اساسی که از سوی برخی از اعضای ولسی جرگه و کارشناسان نسبت به حکومت گذشته و فعلی وجود دارد،نبود پالیسی مشخص سیاست خارجی حکومت این کشور است.
صلاح الدین ربانی وزیرخارجه افغانستان حین تشریح برنامه های صد روز نخست کار اش گفته است که تدوین خطوط سیاست خارجی کشور در اولویت برنامه های اش قرار دارد.
آقای ربانی گفت به هدف عملی شدن این مساله کمیسیونی را به این ارتباط موظف ساخته است.
"تدوین اصول اساسی و یا دوکتورین سیاست خارجی و فرستادن آن شورای ملی،از اولویت های کاری ام است، در راستای تدوین و مشخص سازی خطوط سیاست خارجی افغانستان کمیسیونی را در نظر گرفته ایم که کار را عملا در این راستا آغاز کند."
اما دیده میشود که پس از گذشته چند ماه از این تعهد،هنوز هم خطوط سیاست خارجی افغانستان تدوین نیافته است.
وزیر خارجه افغانستان همچنان گفته است که سیاست خارجی این کشور تا حد زیاد متکی بر محور های سیاسی- امنیتی و اقتصادی متمرکز است.
در پیوند با روابط سیاسی – امنیتی امضای توافقنامه های امنیتی با امریکا و ناتو و سفر رئیس جمهور و رئیس اجراییه به امریکا، از نخستین گام های حکومت وحدت ملی بود.
این سفر برای ادامه کمک های مالی امریکا با این کشور و بخصوص با نیروهای امنیتی افغان مهم خوانده شده است.
در این حال تلاش های حکومت وحدت ملی به هدف تامین صلح و ثبات در افغانستان، در سطح کشور های منطقه و اسلامی قابل دید بوده است.
محمد اشرف غنی اندکی پس از آغاز کار اش به حیث رئیس جمهور،در اولین سفرها به عربستان سعودی و چین رفت.
عربستان سعودی در میان کشور های اسلامی و چین در سطح کشور های منطقه،از حکومت های نیرومند به شمار میروند.
هدف از سفر به این دو کشور یکی هم استفاده از نفوذ این کشورها برای فشار آوردن بر پاکستان برای همکاری در پروسه صلح افغانستان بود.
کشوری که گفته میشود بدون همکاری اش صلح در افغانستان تامین شده نمی تواند.
حکومت وحدت ملی بیشتر از حکومت قبلی به هدف ایجاد تغییر قابل ملاحظه در روابط اش با پاکستان و جلب همکاری آن کشور،تلاش کرد.
با آنکه ظاهراً پاکستان پس از سفر رئیس جمهور غنی در ماه نوامبر سال گذشته میلادی به آن کشور،تعهد همکاری با افغانستان را کرد،اما نه تنها این همکاری در یکسال گذشته عملی نشده است بلکه در نا امنی های اخیر در کشور،پاکستان مقصرشناخته شد و روابط میان افغانستان و پاکستان تیره شد.
اما گفته میشود که روابط افغانستان با پاکستان نتوانسته است روی روابط میان هند و افغانستان اثر بگذارد.
چگونگی این مساله همواره از سفر های رئیس جمهور ورئیس اجراییه به هند و استقبال گرم مقام های هندی از آنان،هویدا بوده است.
در این حال به باور آگاهان روابط میان افغانستان و ایران زیر سایه امضای قرارداد امنیتی با امریکا و موقف حکومت این کشور، در برابر مساله یمن،قرار داشته است.
با آنکه گفته میشود سیاست خارجی حکومت در محور سیاسی- امنیتی باوجود سعی و تلاش های رهبران حکومت در این راستا با گذشت یک سال نتیجه قابل ملاحظه به همراه نداشته است اما رئیس جمهور محمد اشرف غنی می گوید،حکومت توانسته است در این مدت قناعت جهان را در رابطه به موقف افغانستان حاصل کند.
"من آخرین کوشش های ام را در سطح منطقه و جهان انجام دادم، چند دستآورد داریم،اول از موقف برحق افغانستان همه دنیا قانع است،دوازده ماه قبل دنیا با ما نبود، آنان در شک بودند،اعتبار نداشتند،اما امروز ما موقف خود را با جهان مستحکم کرده ایم."
در محور سیاسی- امنیتی سیاست خارجی افغانستان اشتراک عبدالله عبدالله رئیس اجراییه، در هفتادومین مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز قابل توجه است؛زیرا در این نشست حکومت افغانستان شکایت اش را در ارتباط به مداخلات پاکستان مطرح میکند.
در این میان رهبران حکومت وحدت ملی در یک سال گذشته برای جلب همکاری های اقتصادی و گسترش روابط تجارتی به سطح جهان تلاش های را انجام دادند.
می توان اشتراک رئیس جمهور ورئیس اجراییه در نشست لندن را،که به هدف جلب ادامه همکاری های جامعه جهانی صورت گرفت، به عنوان مثالی از این نوع تلاش ها یاد کرد.
حکومت وحدت ملی در سفریکساله اش،در محور اقتصادی سیاست خارجی اش تلاش کرد تا افغانستان را به یک راه تجارتی و ترانزیتی در سطح منطقه مبدل سازد.
رهبران حکومت به همین هدف درسفر های شان به کشور های همسایه ومنطقه چون ترکمنستان،تاجکستان،ایران،پاکستان،هند و امارات متحده عربی تلاش کردند تا درراستای عملی شدن پروژه های مهم اقتصادی با مرکزیت قرار دادن افغانستان، با این کشور ها صحبت کنند.
پروژه تاپی،کاسا یکهزار،بندر چاه بهار،راه لاجورد و ایجاد خط آهن از جمله این پروژه های بزرگ شمرده می شوند.
در حلقه پنجم سیاست خارجی حکومت افغانستان اشتراک مقام های افغان در نشست های شانگهای و کشور های عضو سازمان سارک و برگزاری نشست های اقتصادی ریکای شش و سام در داخل کشور نشان دهنده مثال های عمده از سیاست های خارجی حکومت وحدت ملی استوار بر محور امنیت و اقتصاد است.
برخی از آگاهان می گویند؛نیاز است تا حکومت وحدت ملی هر چه زودتر خطوط سیاست خارجی افغانستان را مشخص بسازد و پالیسی را انتخاب کند که منافع ملی کشور در آن مصون باشد.
سحر لیوال