سیاست خارجی حکومت وحدت ملی در سال 1394 فراز و نشیب های را به همراه بوده است.
در یک سال گذشته حکومت، اتفاقات زیادی در سیاست خارجی افغانستان رخ داده است.
در این گزارش بر چگونگی روابط افغانستان با جهان در سال 1394 پرداختیم.
با آنکه سران حکومت مدعی اند که سیاست خارجی شان در سال گذشته موفق بوده است، اما آگاهان روابط بین الملل، سیاست یکساله افغانستان را ناکام و بی دستآورد می خوانند.
به باور این آگاهان، در یک سال گذشته تمامی تمرکز سیاست خارجی حکومت وحدت ملی بالای روند گفتگوهای صلح با مخالفان مسلح بوده است و بس.
نجیب محمود استاد روابط بین الملل در پوهنتون کابل به رادیو آزادی گفت، در این مدت حکومت بسیاری از فرصت ها را برای بهبود و تقویت روابط اش با کشور های جهان از دست داد و در ضمن نتوانست که پاکستان و کشور های جهان را قانع بسازد تا در مذاکرات صلح با افغانستان همگام باشند.
وی گفت:
"بدون شک وقتی ما در سیاست داخلی با ریخت های مواجه باشیم این تأثیر منفی بالای سیاست خارجی خواهد گذاشت، خوب البته سیاست خارجی افغانستان در یک سال گذشته بیشتر روی گفتگو های صلح تمرکز داشته است تا اینکه پاکستان و جهان در این راستا همکار افغانستان باشد."
تحلیلگران سیاست خارجی می گویند، روابط افغانستان با پاکستان به گونه چرخشی متصور بوده است، زیرا پس از سفر تاریخی رئیس جمهور غنی به پاکستان روابط تیره شده افغانستان در زمان حامد کرزی دوباره جان گرفت و پُر رنگ تر شد.
به گفته آنان، با این سفر آقای غنی به پاکستان، سردی در روابط افغانستان با هند رونما گردید.
تحلیلگران سیاست خارجی می گویند، آقای غنی اعتماد بیش از حد به پاکستان کرد.
اما دیری نگذشت که روابط افغانستان با پاکستان تغییر چشم گیری را شاهد بود، آقای غنی در 19 جوزا سیاست اش را در باره پاکستان روشن ساخت.
وی گفت:
" پاکستان در سیزده سال گذشته در یک جنگ اعلام ناشده با افغانستان قرار دارد اما هیچ کشوری نمی‌تواند خواسته‌هایش را با تهدید بر افغانستان تحمیل کند."
به دنبال آن، روز های سرد در تاریخ روابط دو کشور سپری می شد و تنش ها میان دو کشور اوج گرفت چنانچه در حمله خونین در شاه شهید کابل پاکستان متهم شناخته شد.
مردم افغانستان در یک اقدام بی پیشینه تصمیم گرفتند تا دیگر اموال پاکستانی را خریداری نکنند، ورود ادویه های پاکستانی به افغانستان تحریم شد.
با تنش های زیاد میان دو کشور، سر انجام مقام های امریکایی در روابط افغانستان و پاکستان مداخله کردند و برای بهبود روابط فیصله کردند تا دو کشور در هماهنگی با امریکا و چین گروه هماهنگی چهار جانبه را برای آغاز گفتگو های صلح تشکیل بدهند.
پس از آن صفحه جدید روابط میان دو کشور دوباره ورق زده شد.
اما آگاهان روابط بین الملل سیاست خارجی افغانستان را نا متوازن و بی دستآورد عنوان می کنند.
فدا محمد نظری کارشناس روابط بین الملل به رادیو آزادی گفت:
"به هر ترتیب سیاست خارجی ما متزلزل بود زیرا ما هیچ اصولی برایش نداشتیم و در تحکیم روابط هیچ اقدامی نکردیم."
از جانبی دیگر هر چند با نزدیک شدن کابل – اسلام آباد نگرانی های را برای هند ایجاد کرد، اما روابط کابل- دهلی در یک سال اخیر کم ترین انحراف از مسیر ایجاد شده در بیش از یک دهه اخیر را داشته است، زیرا به باور آگاهان، گویا هندی ها واقف هستند که روابط پرنوسان افغانستان با پاکستان هرگز نمی تواند به شکل استراتیژیک و دوامدار دنبال شود.
در میان حلقۀ همسایگان، روابط با ایران دوستانه تعقیب شده است.
آقای غنی در سال 1394 سفر های متعدد از جمله سفر به کشور های امریکا، اتحادیه اروپا، ایران، هند، ترکمنستان و چین داشته است.
در این سفر ها بیشتر بر گسترش روابط خارجی افغانستان، جلب کمک ها و نقش این کشور ها در روند صلح افغانستان و امضای توافقنامه ها با این کشورها برجسته بوده است.
سید ظفر هاشمی معاون سخنگوی رئیس جمهور در این زمینه گفت:
"زمانیکه حکومت وحدت ملی آغاز به کار کرد تعهد کمک های جهانی به افغانستان برای 9 ماه بود ولی در سال گذشته با سفر های که انجام شد ما توانستیم این کمک ها به میان مدت به افغانستان مصون بسازیم."
عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه کشور در سال 1394 دوازده سفر خارجی به کشور های بلجیم، بریتانیا، قزاقزقستان، امریکا، تاجکستان، مصر، چین، ایران و هند داشته است.
جاوید فیصل معاون سخنگوی ریاست اجرائیه می گوید که حکومت وحدت ملی توانسته است در سیاست خارجی اش وضاحت کامل داشته باشد.
وی افزود:
"پس از تشکیل حکومت وحدت ملی سیاست خارجی افغانستان مشخص بوده است که کی دوست است و کی دشمن و با کدام کشور چگونه روابط برقرار شود."
اختلاف میان سران حکومت نیز یک چالش جدی و تأثیر گذار بالای سیاست خارجی افغانستان خوانده شده است.
کمیسیون روابط بین الملل ولسی جرگه می گوید، سیاست خارجی حکومت وحدت ملی تا حد زیاد متأثر از نابسامانی های داخلی بوده و ناکام است.
داود کلکانی عضو کمیسیون روابط بین الملل ولسی جرگه به رادیو آزادی گفت:
"سران حکومت یک دیپلوماسی منفعلانه را در سیاست خارجی شان بازی کرده اند متأسفانه اختلاف درونی میان رهبران حکومت در سیاست خارجی هم تأثیر داشته و مانع شده تا سیاست فعال را بازی کنند."
از جانبی دیگر انتقاد اساسی که از سوی برخی از اعضای ولسی جرگه و کارشناسان نسبت به حکومت وحدت ملی وجود دارد، نبود پالیسی مشخص سیاست خارجی حکومت این کشور است.
اما خیر الله آزاد معاون سخنگوی وزارت خارجه افغانستان از تدوین اصول سیاست خارجی و فرستادن آن به شورای ملی افغانستان خبر می دهد.
خیر الله آزاد معاون سخنگوی وزارت خارجه افغانستان گفت:
"با شکل گیری حکومت وحدت ملی گام های عمده برداشته شده از جمله اصول سیاست خارجی تدوین شده و به شورای ملی فرستاده شد، در کنار آن وزارت خارجه استراتیژی های را در عرصه سیاست خارجی تدوین کرده است."
آقای آزاد می گوید که به زودی دیپلوماسی اقتصادی افغانستان، دیپلوماسی عامه و دیپلوماسی آب افغانستان را نیز تدوین خواهند کرد.
به باور آگاهان، یکی دیگر از ناتوانایی حکومت در یک سال گذشته این بود که نتوانست مشکلات مهاجران افغان در کشور های که در مرز اروپا بسر می برند، حل کند و با کشور های اروپایی در این خصوص به نتیجه برسد.
با این همه نگرانی ها سران حکومت وحدت ملی، سیاست خارجی شان را تا کنون موفق توصیف می کنند. محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان در مراسم افتتاح سال ششم دور شانزدهم شورای ملی گفت:
"امروز همه میدانند در دنیایی کنونی روابط متقابل کشور در تحولات و انکشافات نقش مهم و تعیین کننده دارد، حکومت توانست به بازسازی مناسبات افغانستان با جهان اقدام کند و برای این لازم بود که افغانستان پیام واضح را به جهان برساند که افغانستان یک شریک قابل اعتماد به جهان است.
ما توانستیم حمایت کشور های دوست را برای تقویت نیرو های امنیتی کشور از نو بدست بیاوریم."
به گفته مقام ها، حکومت وحدت ملی در سفر یک ساله اش، در محور اقتصادی سیاست خارجی اش تلاش کرد تا افغانستان را به یک راه تجارتی و ترانزیتی در سطح منطقه مبدل سازد.
رهبران حکومت به همین هدف در سفر های شان به کشور های همسایه و منطقه تلاش کردند تا در راستای عملی شدن پروژه های مهم اقتصادی با مرکزیت قرار دادن افغانستان، با این کشور ها صحبت کنند.
پروژه تاپی، کاسا یکهزار، بندر چاه بهار، راه لاجورد و ایجاد خط آهن از جمله این پروژه های بزرگ شمرده می شوند.
در حلقه پنجم سیاست خارجی حکومت افغانستان اشتراک مقام های افغان در نشست های شانگهای و کشور های عضو سازمان سارک و برگزاری نشست های اقتصادی ریکای شش و سام در داخل کشور نشان دهنده مثال های عمده از سیاست های خارجی حکومت وحدت ملی استوار بر محور امنیت و اقتصاد است.
برخی از آگاهان می گویند، نیاز است تا حکومت وحدت ملی پالیسی را انتخاب کند که منافع ملی کشور در آن مصون باشد.
گزارش: نورالله شایان
