مجسمه‌های بودا در بامیان در سال ۲۰۰۱ توسط طالبان تخریب شد.
بعد از سقوط رژیم طالبان، بارها از تلاشها به خاطر احیای این مجسمه‌ها سخن گفته شد، اما تا اکنون در این زمینه کدام اقدام صورت نگرفتهاست.
مجسمه‌های بودا که در دل صخرههای خارا در بامیان ساخته شده بودند و برای قرنهای متوالی پا برجا ایستاده و ناظر حوادث بی‌شمار بودند، در سال ۲۰۰۱ میلادی در یک حرکت وحشیانه انهدام فرهنگی توسط رژیم طالبان تخریب شدند.
اینک قرار است از تاریخ اول تا سوم دسامبر باستان شناسان کشورهای مختلف جهان در جرمنی گرد هم آمده، روی این موضوع بحث کنند.
به نوشته آژانس خبری فرانس پرس، تخریب این مجسمه‌ها برای کسانیکه در مناطق همجوار آن زندهگی و زراعت می‌کنند به مثابه از دست دادن یک عضو از خانواده‌هایشان پنداشته میشود، آنها در جریان پانزده سالی که گذشت آرزومند آن بوده‌اند که این تندیسهای کهن و بیش‌بهای باستانی دوباره احیا خواهند شد.
ولی متخصصان امور باستان شناسی در زمینه ارزش بازسازی مجسمه‌های بودا در بامیان، نظریات متفاوت داشته‌اند.
تعدادی به این باور اند که باید بقایای همه آن ساحه تخریب شده به همان شکل آن، حفظ شود.
قرار است از تاریخ اول تا سوم ماه دسامبر سال جاری میلادی باستان شناسان و متخصصان امور بازسازی آثار تاریخی افغانستان، جرمنی، جاپان و فرانسه که در دره بامیان کار می‌کنند، در شهر مونشن در جرمنی گرد هم آیند.
قدیر تیموری رئیس اداره باستان شناسی افغانستان که در این کنفرانس اشتراک دارد، در مورد موضوعات مورد بحث این کنفرانس در صحبت با رادیو آزادی گفت:
"در افغانستان بامیان برعلاوه اینکه یک ولایت تاریخی و فرهنگی است، اولین ولایتی است که دارای یک ماستر پلان فرهنگی و شهری میباشد. مسایلی که در این کنفرانس مطرح میشود، موضوع همین ماستر پلان فرهنگی و ماستر پلان شهری بامیان است، البته این سیزدهمین جلسه است که روی همین موضوع از سال ۲۰۰۳ به این‌سو صورت میگیرد."
برخی باستان شناسان تلاش خواهند کرد تا این ساحه که توسط سازمان یونسکو به حیث میراث فرهنگی اعلان شده‌است به حیث یادگار وحشی‌گری طالبان حفظ شود.
رسول چوجای استاد باستان شناسی در پوهنتون بامیان به آژانس خبری فرانس پرس گفتهاست:
"در قریهها مردم محل خیلی میخواهند که این مجسمه‌ها دوباره احیا شوند. آنها همواره از ما می پرسند، آیا کار بازسازی آغاز شده‌است؟"
اما به نوشته فرانس پرس، این مجسمه‌ها طوری تخریب شدهاند که تا هنوز واضح نیست که آیا قابل بازسازی دوبارهاند، یا خیر؟
قدیر تیموری رئیس اداره باستان شناسی افغانستان در مورد وضیعت کنونی مجسمه‌های بودا در بامیان میگوید:
"فقط مجسمه ۵۵ متره یعنی مجسمه بزرگ از آن هیچ چیزی که نمایندهگی از مجسمه کند در خود رواق مجسمه باقی نمانده‌است. اما در قسمت مجسمه ۳۸ متره یا مجسمه خورد، قسمتهای از خود پیکره این بودا موجود است که قبلاً محکم کاری و توسط برمهها استحکام بخشیده شده و یک قسمت آن موجود است که شاید در مورد آن یک تصمیم گرفته شود."
سازمان یونسکو و باستان شناسان پارچههای سنگ از قطعات باقی مانده مجسمه‌ها را که به اندازههای مختلف، جمع‌آوری کرده بودند، ولی به نوشته فرانس پرس، این بقایایی روی هم انباشته شده مجسمه‌ها ناپدید شده و به خاک تبدیل شده‌است.
جولیو بندزو سرمینتو (Julio Bendezu-Sarmiento) رئیس گروپ باستان شناسان فرانسوی در افغانستان و عضو کمیته حراست از بامیان که در اجلاس جرمنی اشتراک دارد، خبر انهدام کامل مجسمه‌های بزرگ بودا را تائید کردهاست.
نماینده یونسکو در بامیان گفتهاست، تمرکز این سازمان بالای حفظ بقایای این مجسمه‌هاست.
بحثها در شهر مونشن جرمنی و یا در ابوظبی که در اخیر این هفته محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان در یک کنفرانس جداگانه حفظ آثار فرهنگی اشتراک خواهد کرد، در مورد بامیان تصمیم نخواهد گرفت، از همین اکنون این موضع در اجندای کنفرانس بین‌المللی توکیو در خزان سال آینده میلادی نیز قرار دارد.
