مشکلات و خواست‌های معلولین افغان!

سوم دسمبر روز جهانی افراد دارای معلولیت است.

از روز جهانی معلولین در حالی در افغانستان تجلیل می‌شود که معلولین از وضعیت خوبی زنده‌گی برخوردار نیستند.

افراد معلول می‌گویند بیشتر وعده‌های حکومت در حد شعار باقی مانده‌اند.

احمد سیلاب و انجام الدین دو تن از معلولین در صحبت با رادیو آزادی از بی‌ برنامه‎گی حکومت در زمینه فراهم سازی فرصت‌های شغلی، عدم توزیع نمرات رهایشی و امتیازات ناچیز این قشر شکایت کردند:

"چیزی را که دولت به ما وعده کرده هیچ یک آن را عملی نکرده‌است، زمین، کار وعده کرده بود اما تا حال به ما نداده پس ما چه کنیم برویم گدایی کنیم، دزدی کنیم."

"وضعیت معلولین خراب است، دولت سال ۶۰ هزار میته که کرایه خانه مه نمی‌شود، آسمان لحاف مه است و زمین توشک من، حکومت وعده زیادی کرده اما عمل نشده‌است."

اکثریت این افراد قربانیان جنگ‌های ۴۰ سال اخیر در افغانستان اند.

این معلولین که بیشتر شان نان آوران خانواده‌های‌شان بوده‌اند توان انجام کارهای شاقه را ندارند و می‌گویند که نهاد‌های حکومتی کار چشم‌گیری برای پشتیبانی و کمک به آن‌ها نکرده‌است.

در کنار دیگر مشکلات، در صحبت با معلولین واضح می‌گردد که آنچه آن‌ها را بیشتر از معلولیت رنج می‌دهد، ذهن و زبان تبعیض آلود جامعه‌است.

در ذهن بسیاری از افغان‌ها معلولین ناتوان گفته می‌شوند.

غلام نجیب می‌گوید از نگاه‌های تحقیر آمیز رنج می‌برد.

وی افزود:

"مشکل ما در جامعه این‌است، وقتی‌که در شهر عبور و مرور می‌کنیم، مردم با الفاظ زشت با ما صحبت می‌کنند. آن‌ها عیب ما را به رخ ما می‌کشند و تمسخر می‌کنند."

چهار دهه جنگ در افغانستان، حملات انتحاری، انفجار ماین‌های کنار سرک و مرض پولیو تقریباً همه روزه به جمعیت معلولین در افغانستان می‌افزایند.

در افغانستان دو نوع معلول وجود دارد یکی معلول جنگی و دیگری مادر زاد.

شمار دقیق معلولین در افغانستان معلوم نیست، اما بر اساس گزارش‌ها رقم معلولین بیش از یک میلیون تن گفته شده‌است.

بر اساس معلومات وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین شمار معلولین که نزد آنان ثبت است و حقوق شان‌را دریافت می‌کنند، ۱۲۰ هزار تن گفته شده‌است.

به گفته مسئولان این اداره، معلولین کلی سالانه ۶۰ هزار افغانی و معلولین قسمی سالانه ۳۰ هزار افغانی از دولت دریافت می‌کنند.

از سوی هم کمیته بین‌المللی صلیب سرخ می‌گوید، رقم معلولین با گذشت هر سال افزایش می‌یابد و سالانه نزدیک به ده هزار معلول اضافه می‌شود.

سیاووش کهزاد سخنگوی این کمیته به رادیو آزادی گفت، کمک‌های آنان به معلولین افغان بسنده نیست.

وی افزود که نا امنی سبب شده تا به نیازمندان مناطق دور دست کمک کرده نتوانند.

وی گفت:

"آمار ما نشان می‌دهد که حدود ۱۶۲ هزار تن در هفت مرکز اورتوپیدی ما ثبت اند و هر سال حدود ۹۵۰۰ تن دیگر در آن اضافه می‌شود و ما سالانه حدود ۲۰ هزار دست و پای مصنوعی تولید و توزیع می‌کنیم."

آقای کهزاد می‌گوید که به‌خاطر ایجاد اشتغال به معلولین، در هفت مرکز اورتوپیدی اکثراً معلولین را جذب کرده‌اند که این مسئله به گفته او تأثیر مثبت بالای روحیه آن‌ها گذاشته‌است.

کمک به اسیران جنگی، عرضه خدمات توان‌بخشی به معلولین، خدمات صحی به قربانیان جنگ، توزیع مواد غذایی و غیر غذایی، کمک به بی‌جا شده‌گان داخلی و خدمات آبرسانی از فعالیت‌های ۳۰ ساله این کمیته در افغانستان است.

بر اساس آمارها، نزدیک به ۱۵ درصد نفوس جهان امروز با نوعی از معلولیت زنده‌گی می‌کنند.

سواد، آموزش و آموزه‌های حرفه‌ای مشکل دیگری است که معلولین افغان از آن یاد می‌کنند.

معلولین افغان می‌گویند که اکثر کودکان معلول‌شان از آموزش محروم اند.

اما وزارت معارف افغانستان می‌گوید که ۱۲ مرکز تعلیمی به‌خاطر معلولین ایجاد شده که آنان می‌توانند ضمن آموزش، رشته‌های حرفه‌ای را نیز بیاموزند.

کبیر حقمل رئیس نشرات این وزارت گفت:

​"در کل ما دعوا نمی‌کنیم که تمامی مشکلات معلولین را حل کردیم اما تا حدی توان در ولایات مختلف برای‌شان امکانات را فراهم کرده‌ایم."

از سوی هم شورای سرتاسری اشخاص دارای معلولیت افغانستان می‌گوید که با گذشت هر روز توجه حکومت به معلولین کمتر شده می‌رود.

داوود سیار معاون این شورا به رادیو آزادی چنین گفت:

"آن چه در قانون تذکر یافته حتی دو فیصد هم عملی نشده‌است، روز به روز کم توجهی حکومت به معلولین زیادتر شده‌است، به عوض بهبود وضعیت بدتر شده‌است."

مسئولان این شورا همچنان می‌گویند که معاشات چندین سالانه‌شان هنوز باقی مانده‌است.

اما گل محمد منتظر رئیس خزینه تقاعد، به موقع نرسیدن تخصیص را عامل عمده تعلل در پرداخت حقوق معلولین می‌خواند.

با این همه وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین، همچنان مشکلات معلولین را می پذیرد و می‌گوید که اقدامات آنان برای این قشر بسنده نیست.

عبدالفتاح عشرت احمدزی سخنگوی این وزارت به رادیو آزادی چنین گفت:

"ما می‌پذیرم که هنوز هم امکاناتی‌که برای معلولین داده می‌شود ناچیز است و سه درصد آن‌ها بر اساس قانون دارای معلولیت باید در ادارات کار کنند اما بدبختانه این ماده قانون به شکل درست عملی نشده‌است."

افزون بر قانون اساسی افغانستان، قانون حقوق و امتیازات معلولین در سطح ملی و کنوانسیون اشخاص دارای معلولیت در سطح بین‌المللی که افغانستان به آن در سال ۲۰۱۲ ملحق شده، همه اسناد تقنینی است که از حقوق معلولین در افغانستان حمایت می‌کنند.

در همین حال کمیسیون شهدا و معلولین ولسی جرگه می‌گوید، حکومت تا هنوز نتوانسته خدمات اساسی را به معلولین فراهم کند.

یوسف صابر یک عضو این کمیسیون می‌افزاید که باید در قسمت حقوق، سرپناه و توان‌بخشی معلولین کار جدی صورت گیرد.

وی می‌گوید:

"معلولین با مشکل سرپناه روبه‌رو اند، اکثر‌ شان به مرض‌های روانی مبتلا شده زیرا مشکلات دارند معیوب هستند و حکومت هم تا حال نتوانسته یک پالیسی جامع و قابل تطبیق در این زمینه داشته باشد."

آقای صابر پیشنهاد می‌کند که به‌خاطر روحیه بخشیدن دوباره به معلولین باید در قانون دارای معلولیت تعدیل وارد شود.

وی همچنان تأکید دارد در کنار حکومت باید سکتور خصوصی هم نقش زیادی برای معلولین در ادارات‌شان بدهند.

گزارش: نورالله شایان