مسئولان شماری از نهادهای حقوقی در بلخ از عدم دسترسی مردم به نهادهای عدلی و قضایی در ولسوالی‌های نا امن این ولایت ابراز نگرانی نموده و خواهان بازگشایی محاکم و سارنوالی‌ها در مناطق نا امن بلخ هستند.
ریحانه ذکی مسئول شبکه دسترسی به عدالت در بلخ می‌گوید که در چندین ولسوالی این ولایت به دلیل نا امنی و حضور مخالفین مسلح دولت، فعالیت محاکم و سارنوالی‌ها مسدود شده است.
خانم ذکی گفت که عدم حضور قضات و سارنوالان در شماری از ولسوالی‌های بلخ سبب شده است، تا مردم اختلافات حقوقی و قضایی را به گونه عنعنوی توسط بزرگان قومی حل و فصل نمایند.
وی در رابطه به عدم فعالیت محاکم و سارنوالی‌ها در مناطق نا امن بلخ گفت:
"نظر به سروی که ما در این بخش داشتیم، دریافتیم که اکثریت محاکم و سارنوالی‌ها به دلیل نا امنی‌ها فعالیت ندارد، ولی محاکم ابتدائیه در داخل شهر فعالیت می‌کنند."
انجمن وکلای مدافع در بلخ نیز تأیید می‌کند که در ولسوالی‌های چهاربولک، دولت‌آباد، چمتال و شورتپه این ولایت به دلیل فعالیت طالبان، محاکم و سارنوالی‌ها فعالیت ندارند.
بابرشاه کوهدامنی رئیس انجمن وکلای مدافع بلخ می‌گوید که به دلیل عدم فعالیت نهادهای عدلی و قضایی مردم در روستاهای دور دست از دست یافتن به حقوق و امتیازات قانونی و شرعی‌شان محروم می‌شوند.
فعالان حقوقی در بلخ می‌گویند که از عدم فعالیت دفاتر سارنوالی‌ها و محاکمه ابتدایی در ولسوالی‌ها بیشتر زنان متضرر می‌شوند.
گل چهره بهین یکی از این فعالان به این باورست:
"زمانی که نهادهای عدلی و قضایی به مردم قابل دسترس نباشند، بدون شک مردم به آن مراجعه نمی‌کنند و دیگر این‌که وضعیت اقتصادی مردم در ولسوالی‌ها خوب نیست، خصوصاً خانم‌ها که بونیه اقتصادی خوب ندارند و خود شان هم مورد خشونت قرار گرفته باشند، چطور می‌توانند؟ مصارف‌شان را پرداخت کرده و برای حل مشکل حقوقی خود به مرکز بیایند."
در این حال سارنوالی استیناف ولایت بلخ می‌گوید، هرچند بعضی از ولسوالی‌های بلخ به شدت دچار نا امنی و حضور مخالفین دولت هستند، اما سارنوالان در این ساحات به دوسیه‌های مردم رسیده‌گی عدلی می‌کنند.
سیف‌الله پوپل رئیس سارنوالی استیناف بلخ گفت:
"ما هر جاییکه قضات باشند، جاییکه ولسوال صاحبان باشند و جاییکه پولیس حضور داشته باشند، در کنار آن‌ها هستیم. هر سارنوالی که به وظیفه خود رسیده‌گی کرده نمی‌تواند طبق قانون به آن برخورد می‌کنیم. در کدام ساحات که نا امنی بیشتر است ولسوال و قضات نیستند، ما (سارنوالان) حتماً به دوسیه مردم رسیده‌گی می‌کنیم."
قضاوتیار محمد شریف فانی رئیس محکمه استیناف بلخ می‌گوید که تنها در دو ولسوالی این ولایت محاکم حضور فزیکی نداشته، ولی به دوسیه‌های قضایی ساکنان ولسوالی‌های چهاربولک و شورتپه ولایت بلخ در ولسوالی نهر شاهی این ولایت رسیده‌گی میشود.
آقای فانی گفت:
"در تمام ولسوالی‌ها محاکم فعال داریم، مردم به محاکم مراجعه می‌کنند، در مراحل ابتدایی ما از تمام محاکم تحت اثر خود فیصله‌های را داریم که مردم مراجعه کردند. با وجودیکه در بعضی ولسوالی‌ها ساحه نا امن است، ولی باز هم مردم به محاکم دولت مراجعه می‌کنند، صرف دو محکمه ما از چهاربولک و شورتپه هستند که نسبت نا امنی در نهر شاهی فعالیت می‌کنند."
تنها بلخ نیست که نهادها و فعالان حقوقی از عدم موجودیت سارنوالی‌ها و محاکم در ولسوالی‌های نا امن شکایت دارند، بلکه گزارش‌ها می‌رسانند که در ولایات سرپل، جوزجان، سمنگان نیز به دلیل عدم دسترسی مردم به قضات و سارنوالان، مخالفین دولت قضایای حقوقی و جنایی را حل و فصل می‌کنند.
گزارش: مجیب‌الرحمن حبیب‌زی
