یافته‌های تازه کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نشان می‌دهد که معلولان با مشکلات مختلفی از جمله دسترسی نداشتن به خدمات صحی، تعلیمی، نبود اشتغال و رفتار تبعیض‌آمیز در جامعه روبه‌رو هستند.
بنفشه یعقوبی عضو این کمیسیون که خود هر دو چشمش نابینا است، روز یکشنبه هنگام ارائه گزارش تحلیلی از وضعیت معلولان گفت که این چالش‌ها باعث شده که آن‌ها در مشارکت اجتماعی با محدودیت‌های زیادی مواجه شوند.
او گفت: "افراد دارای معلولیت معمولاً با چالش‌هایی از جمله مشکلات در خانواده و دوم در اجتماع مواجه هستند. در سطح خانواده بی‌توجهی، تحقیر و توهین در خانواده با این افراد صورت می‌گیرد و همچنین در اجتماع، ناباوری اجتماع به توانمندی آنان و عدم پذیرش‌شان از طرف جامعه می‌باشد و در دسترس نبودن بیشتر مکان‌ها مانند مکان‌های صحی و اجتماعی برای افراد دارای معلولیت."
خانم یعقوبی گفت این کمیسیون در سال ۲۰۱۹ با ۹۷۹ تن از گروه‌های مختلف معلولان در ۲۸ ولایت مصاحبه و چالش‌های آن‌ها را بررسی کرده است.
به گفته خانم یعقوبی، هرچند حکومت برای معلولان کارهایی انجام داده، اما هنوز هم آن طور که باید و شاید زمینه‌های آموزش‌های فراگیر و اختصاصی برای معلولان در کشور مساعد نشده است.
تصویب قانون جدید حقوق و امتیازات برای افراد دارای معلولیت و رفع تبعیض در مورد امتیاز مادی برای این افراد، ایجاد مراکز حمایتی و بازتوانی برای اشخاص دارای معلولیت ذهنی و فراهم کردن زمینه‌های آموزشی برای کودکان معلول از پیشنهادهای کمیسیون حقوق بشر برای بهبود وضعیت معلولان در کشور است.
بر بنیاد آمارهای وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان در حال حاضر در حدود یک میلیون تن در این کشور معلول هستند.
در همین حال شماری از معلولان نیز از نبود خدمات معیاری ویژۀ معلولان انتقاد می‌کنند.
زرمینه ۲۴ ساله هر دو پایش در انفجار ماینی قطع شده‌اند. او که به تازگی پس از پایان تحصیلاتش در بخش خدمات اولیۀ صحی در یکی از مؤسسات کار گرفته است، از چالش‌های فرا راه‌اش به رادیو آزادی گفت: "من در طفولیت هر دو پایم را در اثر انفجار ماین از دست دادم. مشکلات زیادی را تحمل کردم. من مانند یک فرد عادی نمی‌توانستم به درس‌هایم حاضر شوم. زمانی که در کنار جاده می‌بودم، حتی موتر مرا سوار نمی‌کرد. تاکسی برایم ایستاده نمی‌کرد. تا درسم را تمام کردم، مشکلاتی زیادی را تحمل کردم."
زرمینه می‌گوید، در کنار سایر مشکلات، چیزی که او را بیشتر رنج می‌دهد، تحقیر معلولان در جامعه است.
با این‌همه، ضیاالحق فضلی، سخنگوی وزارت دولت در امور شهدا و معلولین می‌گوید که این نهاد قانون حقوق و امتیازات اشخاص دارای معلولیت را بازنگری خواهد کرد و برای از میان برداشتن چالش‌ها فرا راه معلولان تلاش‌های جدی ادامه دارند.
