بازار گرم موملایی در بدخشان

موملایی در بدخشان بازار گرم دارد. به گفته فروشندگان، موملایی برای درمان انواع بیماری، از درد کمر گرفته تا شکستگی استخوان و درد معده مصرف می‌شود.

موملایی یک ماده شیمیایی است که به مقدار بسیار کم از شکاف سنگ‌های کوهستانی خارج می‌شود. عده‌ای از طبیبان سنتی به این باوراند که این دارو از بعضی گیاهان منشاء می‌گیرد.

این گیاهان در طول تاریخ در بین سنگ‌ها به علت لغزش زمین گیر مانده و بعد از مدتی دوباره جریان پیدا می‌کند واز بین سنگ‌ها خارج می‌شود.

امین‌الدین حکیمی، مرد ۵۲ ساله‌ای است که از ۲۰ سال به این سو کار تولید و تصفیه موملایی را می‌کند و در ولایت بدخشان به "امین موملایی‌فروش" شهرت دارد.

او گفت که موملایی در بدخشان در کوه‌های بلند ولسوالی اشکاشم پیدا می‌شود. به گفته او، مردم این ولسوالی موملایی خام را از میان صخره‌های کوه‌های بلند جمع می‌کنند و به شهر انتقال می‌دهند. بعداً با وسایل و شیوه سنتی تصفیه می‌کنند و می‌فروشند.

حکیمی گفت: "موملایی از میان سنگ‌ها به شکل قطره می‌چکد. بعد جوش می‌کند و سخت می‌شود. مردم محل می‌رود موملایی را به شکل سنگ جمع می‌کنند به شهر می‌آورند. ما در بیرل‌ها با آب می‌جوشانیم. بعد از یک مدت دوباره تصفیه شده به موملایی خالص تبدیل می‌شود."

امین‌الدین گفت که پس از تصفیه از یک سیر موملایی خام یک چارک به دست می‌آید.

به گفته امین‌الدین، موملایی در داخل و خارج افغانستان مصرف می‌شود و به همین دلیل، مقدار قابل توجهی از موملایی به خارج صادر می‌شود: "موملایی را مردم کابل دیگر ولایات و حتی خارجی‌ها خریداری می‌کنند، چند روز قبل من ۹۰ کیلو موملایی به ترکیه فرستادم."

امین‌الدین گفت که حتی حیوانات کمیاب وحشی که هرازگاهی دست‌وپای‌شان می‌شکند، به کوه‌هایی که موملایی دارد، می‌روند و بر روی موملایی می‌خوابند و سرانجام شکستگی آنها خوب می‌شود: "حیوانات کوهی که پای‌شان بشکند و صاحب هم ندارند، می‌روند در بالای موملایی برای ده روز خواب می‌کند و بعد از ده روز پایش جور می‌شود."

محمدحسین الهی می‌گوید او برای درمان بجای دارو، موملایی مصرف می‌کند: "موملایی یکی از داروهای سنتی بدخشان است. مردم بدخشان و دیگر ولایت‌ها و حتی خارجی‌ها از این استفاده می‌کنند. موملایی به بیشتر دردهای انسانی مفید است. حتی در بیشتر حالات از دوای پاکستانی موملایی تأثیر خوب‌تری دارد."

موملایی داروی کمیاب ‌و گران‌قیمت است که بهترین نوع آن از کوه‌های بدخشان به دست می‌آید. بهترین نوع آن رنگ سیاه دارد و بدبود نیست.

طبیبان محلی آنرا به عنوان داروی خوراکی تجویز می‌کنند. بیشتر توصیه می‌کنند که با شیر گاو مصرف شود.