نیروی چند هزار نفری پولیس محلی افغانستان پس از حدود یک دهه از ایجادش اکنون با وضعیت نامشخصِ روبه‌رو است.
قرار است برنامۀ تمویل این نیروی طرفدار حکومت افغانستان در پایان سال مالی ۲۰۲۰ قطع شود.
دفتر بازرس ویژۀ ایالات متحده در امور بازسازی افغانستان در بخشی از گزارش ماه اپریل خود همچنان گفته که نیروهای پولیس محلی مشمول نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان نمی‌شوند.
این نهاد نظارتی همچنان گفته که ایالات متحده و افغانستان پولیس محلی را تمویل می‌کرده اند.
قوماندانی عملیات‌های خاص ناتو در افغانستان هم در گزارش اوائل امسال پایان یافتن برنامۀ تمویل پولیس محلی در ۳۰ سپتمبر امسال را تأیید کرده‌است.
پولیس محلی افغانستان حدود ۱۰ سال پیش به هدف حفظ امنیت در سطح ولایات و جنگیدن در برابر شورشیان طالبان ایجاد شد.
پسان‌تر این نیرو به جنگ ستیزه‌جویان وابسته به گروه دولت اسلامی معروف به داعش هم رفت، در مناطق مختلف از جمله ننگرهار در شرق افغانستان.
حالا از پرسش‌های اصلی این است که انحلال و قطع معاش ماهوار پولیس محلی، ظرف چند ماه آینده بر "اوضاع امنیتی نیم‌بند" افغانستان چقدر اثر خواهد گذاشت؟
عبدالفرید طاهریان فرمانده پولیس محلی در ولسوالی جُرم ولایت کوهستانی بدخشان است. این فرمانده ۳۲ ساله می‌گوید که از ۸ سال سرگرم حفظ امنیت مردم محلی بوده و با جنگجویان مخالف حکومت رزمیده است.
او به رادیو آزادی گفت که با قطع معاش ماهوار نیروهای زیر امرش وضعیت امنیتی محل‌شان بدتر خواهد شد.
او افزود: "اگر پولیس محلی لغو شود، ولسوالی‌های وردوج، بهارک، جُرم و خاشِ ولایت بدخشان سقوط می‌کنند."
"اگر پولیس محلی لغو شود، ولسوالی‌های وردوج، بهارک، جُرم و خاشِ ولایت بدخشان سقوط می‌کنند."
مقام‌های محلی بدخشان به رادیو آزادی گفته اند که جنگجویان خارجی از تاجکستان، ازبکستان و حتی اویغورهای منطقۀ شنجن چین در برخی از مناطق کوهستانی آن ولایت با طالبان محلی روابط تنگاتنگ دارند.
محمد ولی فرمانده پولیس محلی در ولسوالی سانچارک ولایت سرپل است که او پس از پنج سال تلاش برای حفظ امنیت در محله‌اش می‌گوید که اکنون نگران است.
او افزود: "وضعیت اگر این‌گونه شود [تمویل پولیس محلی در پایان سال مالی قطع شود]، قربانی دادن و حفظ مناطق چه معنی داشت که مردم تباه شود. فاجعۀ کلان رُخ خواهد داد. سرنوشت کسانی‌که در برابر تروریستان جنگیده‌اند و کشته داده‌اند چه می‌شود؟"
انحلال و اشتغال چگونه می‌شود؟
طارق آرین سخنگوی وزارت داخلۀ افغانستان به رادیو آزادی گفت که موضوع قطع احتمالی تمویل پولیس محلی زیر بحث است.
آقای آرین افزود: "هم‌اکنون نیروهای پولیس محلی در نقاط مختلف افغانستان، مصروف تأمین امنیت هستند. پروسۀ رسیدگی به آنها به‌شمول پرداخت معاشات‌شان به شکل منظم ادامه دارد و اگر قرار باشد که روی ساختار این نیروها تجدید نظر شود، یک تعداد آنها با وزارت دفاع ادغام می‌شوند و یک تعداد شان در چوکات پولیس در وزارت داخله باقی می‌مانند."
در مورد تعداد پولیس محلی ارقام گوناگون ارائه می‌شود. آقای آرین تعداد این نیروی محلی را نزدیک ۳۰ هزار نفر تخمین می‌زند؛ اما قوماندانی عملیات‌های خاص ناتو در افغانستان در گزارش اوائل امسال تعداد این نیروها را ۱۸ هزار گفته است.
در بخشی از گزارش آمده که به هدف کاهش خطر امنیتی پس از انحلال پولیس محلی، حکومت افغانستان گزینه‌های اشتغال برای اعضای پولیس محلی و پس گرفتن اسلحه و تجهیزات آنان را در نظر گرفته است.
اگر هزاران نیروی پولیس محلی محتاطانه در چارچوب نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان گماشته نشوند، چه اتفاق خواهد افتاد؟
جنرال پیشین امرالله امان به این باور است: "ساحاتی‌که [نیروهای پولیس محلی] امنیت را تأمین کرده‌اند، ناامن می‌شود، ناامنی‌ها توسعه خواهد یافت، زمانی‌که جا‌های خود را خالی می‌کنند در مقابل افرادِ مسلح که در برابر دولت فعالیت دارند، آنجا را اشغال خواهند کرد."
جاوید کوهستانی تحلیل‌گر امور نظامی در کابل هم با جنرال امان هم‌نظر است: "پولیس محلی در افغانستان بنابر شناخت که در محل داشته، افراد محل بودند، بسیار تأثیر مثبت به مسئلۀ امنیت در افغانستان داشته است. قطع معاش آنها یا انحلال تشکیلات‌شان می‌تواند به وضعیت امنیتی بسیار آسیب برساند."
به امنیت کمک کرده است.
وزارت داخلۀ افغانستان می‌گوید که نیروهای پولیس محلی در حفظ امنیت نقش مؤثری بازی کرده‌است.
مناطقی در شرق افغانستان یکی از نمونه‌ها است.
دیدگاه مردم در مورد پولیس محلی
ذاکر دکاندار در شهر اسعد آباد مرکز ولایت کنر می‌گوید که پولیس محلی به امنیت در آنجا کمک کرده، او می‌افزاید: "قبلاً که پولیس محلی نبود، راه بسیار ناامن بود، در مسیر راه دزدی وجود داشت. طالبان آنجا حضور می‌یافتند، بمب‌های کنار سرک بود؛ اما از زمانی‌که پولیس محلی ایجاد شده، راه بسیار امن شده و مردم می‌توانند که شب و روز رفت‌وآمد کنند."
"راه بسیار امن شده و مردم می توانند که شب و روز رفت و آمد کنند."
اما انتقاد از این نیروها هم کم نیست.
غلام ایشان باشندۀ ولسوالی خان‌آباد ولایت کندز، از فعالیت پولیس محلی راضی به نظر نمی‌رسد.
او می‌گوید: "آنها [پولیس محلی] در جنایات محتلف دست دارند مثل ترور، قاچاق، اختطاف و در سایر مشکلاتی‌که در ولسوالی خان‌آباد وجود دارد، این افراد دخیل اند."
آنها [پولیس محلی] در جنایات محتلف دست دارند مثل ترور، قاچاق، اختطاف و در سایر مشکلاتی که در ولسوالی خان آباد وجود دارد این افراد دخیل اند.
گروه بین‌المللی بحران در گزارش سال ۲۰۱۵ خود گفته "برنامۀ پولیس محلی افغان امنیت را در بسیاری از مناطق بهبود نبخشیده و حتی درگیری در تعدادی از ولسوالی‌ها را تشدید کرده‌است."
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان هم در گزارش در سال ۲۰۱۲، پولیس محلی را به آزار و اذیتِ مردم، تجاوز جنسی، قتل، سرقت و موارد غیر قانونی دیگر متهم کرده بود.
قطع تمویل پولیس محلی در آستانۀ خروج نیروهای بین‌المللی خبر انحلال و قطع تمویل نیروهای پولیس محلی تا پایان ۲۰۲۰ در حالی بیرون داده می‌شود که جنگ میان نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان با جنگجویان طالبان در مناطق مختلف کشور بیش از پیش شدت یافته است.
از سوی دیگر، "طبق توافق ۲۹ فبروری" میان امریکا و طالبان قرار است تمامی نیروهای امریکایی و متحدان‌شان در بدل ضمانت‌های طالبان در کار مبارزه با تروریسم تا میانۀ سال ۲۰۲۱ از افغانستان بیرون شوند.
"فرصت بیشتر به طالبان فراهم می‌شود، زمینه برای سقوط ولسوالی‌ها، احتمالاً محاصرۀ ولایات به وجود خواهد آمد. یک دشواری را به مردم و دولت افغانستان ایجاد خواهد کرد."
نیروهای افغان از سال‌های سال به سختی تلاش کرده‌اند تا از سقوط ولایات به دست طالبان جلوگیری کنند، اما در نبود نیروهای بین‌المللی و پولیس محلی وضعیت امنیتی چگونه رقم خواهد خورد؟
کوهستانی معتقد است که "فرصت بیشتر به طالبان فراهم می‌شود، زمینه برای سقوط ولسوالی‌ها، احتمالاً محاصرۀ ولایات به وجود خواهد آمد و یک دشواری را به مردم و دولت افغانستان ایجاد خواهد کرد."
