۲۸ سپتمبر برابر است با روز جهانی دسترسی به اطلاعات. از این روز در افغانستان در حالی بزرگداشت میشود که بسیاری از رسانهها در اطلاعرسانی به مشکلات متعددی روبهرو هستند.
شماری از خبرنگاران میگویند ماهها وقت را برای تهیه اطلاعات یک گزارش ساده اختصاص میدهند تا نهادهای دولتی اطلاعات مورد نیاز آنها را در دسترسشان قرار دهند.
به گفته آنان، مسئولان ادارات دولتی کار سخنگویان خود را محدود کرده اند.
اسلم حجاب و ذبیحالله خورشید دو تن از خبرنگاران در مورد چنین میگویند: "زمانی که موضوع اطلاعات باشد، ادارات همکاری نمیکنند. این کار به این معنی نیست که این ادارات بخش نشرات یا سخنگو ندارند، بلکه افرادی را استخدام کردهاند، مامورین و امکانات دارند، اما وزرا یا معینانشان به سخنگویان و بخش نشرات اجازه نمیدهند که معلومات را شریک کنند."
"در کل معلومات از سوی حکومت در شبکههای اجتماعی زیاد است، اما اعتماد کردن بر این معلومات کار مشکلی است. اخیراً سانسور از سوی حکومت بیشتر شده. خبرنگاران بیشتر از سخنگویان طالبان خوش هستند، بخاطری که معلومات دقیق و به موقع را شریک میکنند. قوانینی را که حکومت با رسانهها پذیرفته بهترین قوانین است، اما تا حال عملی نشده است."
سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۶ میلادی ۲۸ سپتمبر را به نام روز جهانی دسترسی به اطلاعات نامگذاری کرد.
مسئولان برخی از رسانهها کارکرد بخش نشرات حکومت را ناتوان میخوانند.
دانش کروخیل، مسئول خبرگزاری پژواک میگوید فاصله بین حکومت و رسانهها، اطلاعرسانی به مردم را کاهش داده است.
آقای کروخیل میگوید این چالش روزنامهنگاری تحقیقی را دشوار کرده و زمینه را برای فساد در ادارات دولتی فراهم کرده است: "بیشتر ادارات حکومتی معلومات تاثیرگذار را با رسانهها شریک نمیکند. من در جریان هستم که بیشتر گزارشهای تحقیقی که بر زندگی مردم تاثیر مثبت دارد، به نسبت عدم دسترسی خبرنگار به اطلاعات و اسناد ناکامل میماند."
اخیراً شماری از نهادهای حامی رسانهها نیز انتقادهای را در این زمینه مطرح کردند.
در همین حال شبکه مبارزه با فساد اداری روز یکشنبه (۶ میزان)با انتشار گزارشی در مورد عدم دسترسی به اطلاعات گفت که دسترسی به اطلاعات با مشکل روبهرو است.
هر چند کمیسیون دسترسی به اطلاعات تأیید میکند که کاستیهایی در این زمینه وجود دارد، اما میگوید در زمینه دسترسی به اطلاعات کارهای مهمی انجام شده است.
عینالدین بهادری رئیس کمیسیون دسترسی به اطلاعات به رادیو آزادی گفت که وضعیت دسترسی به اطلاعات در مقایسه با سال گذشته بهتر شده است: "در تناسب به سال قبل امسال دسترسی به اطلاعات خوب است. به گونه مثال، امسال از تمام ادارات بیش از یکصدوچند بار اطلاعات خواسته شده است. تاکید ما روی استراتژی و کارهای درازمدت است که به هیچ اطلاعاتی نیاز نباشد. زمانی که شما به وبسایت مراجعه میکنید، براساس ماده ۱۵ قانون دسترسی به اطلاعات باید به تمام اطلاعات دسترسی پیدا کنید."
صابر مهمند، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان تاکید میکند که باید تمام ادارات در زمان معین و مطابق اصول اطلاعات را در اختیار متقاضی قرار دهد.
قابل یادآوری است که کمیسیون دسترسی به اطلاعات در یازدهم ماه سنبله از ریاست جمهوری خواست که یک ماه معاش اسدالله خالد سرپرست وزارت دفاع و احمدجاوید رسولی رئیس اداره ملی احصائیه را به دلیل تخلف از قانون دسترسی به اطلاعات کسر کند.
عینالدین بهادری رئیس این کمیسیون در نشست خبری آن روز گفته بود که این نهادها در بخش اطلاعدهی به رسانهها همکاری لازم نکردهاند.
قانون دسترسی به اطلاعات افغانستان یکی از بهترین قوانین برای دسترسی به اطلاعات در منطقه شمرده میشود، اما نهادهای حامی رسانهها انتقاد میکنند که این قانون به گونه درست اجرا نشده است.