وانگ یی وزیر خارجه چین می‌گوید، آنها از طالبان این را توقع دارند که در پروسه صلح و آشتی و بازسازی افغانستان نقش مهمی را بازی کنند.
اعلامیه وزارت خارجه چین از وانگ یی نقل کرده که گفته او از طالبان خواسته که جنبش اسلامی ترکستان شرقی را سرکوب کند.
چین چرا حالا نگران است؟
سمیع یوسفزی کارشناس سیاسی افغان می‌گوید، در خواست اخیر طالبان از چین که با مسلمانان اویغور برخورد درست کند، پیکنگ را واداشته که با طالبان از نزدیک ببیند.
او افزود: "به نظر من زمانی که طالبان مناطق بیشتر در شمال افغانستان را تصرف کردند، عدهٔ از جنگجویان اویغور هم در میان‌شان دیده شده و آنها بر ضد حکومت چین می‌جنگند و از سوی چین مورد پیگرد قرار دارند. نگرانی پکینگ از این است. از طرف دیگر چین این را درک کرده که مانند حکومت فعلی افغانستان طالبان جنگجویان اویغور را به چین تسلیم نمی‌کنند."
بر اساس گزارش سال ۲۰۲۰ شورای امنیت سازمان ملل متحد، گمان می‌رود که چند صد جنگجوی اویغور در افغانستان حضور داشته باشند.
پس از آغاز خروج کامل نیروهای امریکایی در اول ماه می از افغانستان، طالبان کنترل بخش‌های از این کشور بشمول ولسوالی‌ها و گذرگاه‌های مرزی را در دست گرفته اند.
اما تمیم عاصی٬ معاون پیشین وزارت دفاع و رئیس مرکز مطالعات جنگ و صلح افغانستان، دیدگاه دیگر دارد.
او می‌گوید، چین از ناحیۀ فعالیت جنبش ترکستان شرقی، نگران بوده و می‌خواهد که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان مسئولانه صورت بگیرد.
عاصی در مورد نگرانی امنیتی چین به رادیو آزادی بیشتر می‌گوید: "چین از جنبش ترکستان شرقی بسیار در هراس است و فکر می‌کند که یک تهدید بالقوه است برای پروژه‌های اقتصادی و زیربنایی‌شان که از آسیای مرکزی و پاکستان می‌گذرد.
در خواست برای خروج مسئولانۀ نیروهای بین‌المللی از افغانستان در اعلامیۀ چهارمین نشست سه جانبۀ وزیران خارجۀ چین، افغانستان و پاکستان نیز انعکاس یافته بود.
این نشست به طور مجازی به میزبانی چین در سوم ماه جون برگزار شد.
جنبش اسلامی ترکستان شرقی که چین از آن هراس دارد، متشکل از اقلیت اویغور بوده و با سیاست‌های دولت چین مخالف است.
مایکل کوگلمن٬ معاون بخش جنوب آسیا در مرکز تحقیقاتی ویلسن در واشنگتن به این باور است که چین در بارۀ تهدید جنبش اسلامی ترکستان شرقی بزرگ نمایی می‌کند.
کوگلمن می‌گوید: "چین در افغانستان دو هدف عمده دارد، دو چیز بزرگ است که می‌خواهد به دست آورد. اول می‌خواهد که «ابتکار کمر بند و راه» را به افغانستان بیاورد و در بخش سرک و دیگر بخش‌ها سرمایه گذاری کند. البته این کار به ثبات بیشتر ضرورت دارد و به همین خاطر چین در تلاش برای پیشرفت روند صلح، با طالبان در تماس است.
طرح کمربند و راه که به طرح "راه ابریشم جدید" هم معروف است توسط شی جین پینگ رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۳ ارائه شد. چین می‌خواهد که با تطبیق این طرح کشورها را از طریق شبکه‌ای از خطوط زمینی و مسیرهای آبی به هم وصل کند.
اما به باور برخی منتقدان، این طرح چین کشورهای فقیر را با قرض‌هایی که توانایی بازپرداخت آن را نخواهند داشت رو به رو خواهد کرد.
جانان موسی‌زی٬ سفیر پیشین افغانستان در چین و یکی از بنیان‌گذاران و معاون مرکز پژوهشی جامعۀ قلب آسیا است. از دید او چین در کنار نگرانی‌های امنیتی، در تلاش است تا از منابع طبیعی افغانستان بهره مند شود.
هیئت طالبان در حالی سفر دو روزه‌اش به چین را آغاز کرده که حمله‌های تهاجمی طالبان در سراسر افغانستان ادامه دارد. چین با افغانستان مرز مشترک دارد.
با وصف روابط در حال رشد چین و طالبان، پیکنگ حکومت به رهبری محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان را به رسمیت می شناسد و با مقامات افغان در بخش نظارت از فعالیت جنگجویان اویغور چین در افغانستان کار می‌کند.
