پس از مسدود شدن دوره های متوسطه و لیسه مکتب های دخترانه و پوهنتون های دولتی از سوی طالبان، شماری از زنان و دختران در هرات برای زنده نگهداشتن آموزش، دوره های کتاب خوانی را آغاز کرده اند.
این زنان و دختران که دانش آموزان مکتب، محصلان پوهنتون و کارمندان پیشین حکومت اند، می گویند که برای از میان برداشتن ناامیدی، این برنامه کتابخوابی را براه انداختند.
آنان که شمار شان به بیش از چهل تن می رسد به گونۀ دوره ای گردهم میایند و باهم کتاب می خوانند.
در یک اتاق نسبتاً کوچک که یک طرف آن الماری کلان کتاب و در سه طرف دیگرش عکس هایی از آثار تاریخی بر دیوارها نصب شده اند، ده زن و دختر گرد یک میز کتاب می خوانند.
پس از بسته شدن دروازه مکتب های دخترانه به روی دانش آموزان صنف های هفتم تا دوازدهم و پوهنتون های دولتی ازسوی طالبان، چهل زن و دختر گردهمایی کتابخوانی را در مرکز شهر هرات راه انداختند و به گونه نوبتی، کتاب های گونه گون را مطالعه می کنند.
منیژه بهره مسئول این صنف کتابخوانی خانگی می گوید که این صنف نهادینه سازی فرهنگ کتابخوانی و ثابت ساختن جایگاه معرفتی زنان در جامعه است.
اوبیشتر به رادیوآزادی گفت: "ما در شرایطی جلسات کتاب خوانی خود را آغاز کردیم که سایۀ نحس ناامیدی در تمام کشور چیره شده بود. ما خواستیم که با برگزاری جلسات کتاب خوانی در نخست مبارزه ای داشته باشیم با ناامیدی و این فضای ناامیدی را از میان بانوان از بین ببریم."
وحیده سروش ۲۷ سال دارد.
او یکی از چهل عضو این صنف کتابخوانی است که پس از آمدن طالبان، کارش را در اداره مستوفیت هرات از دست داده و خانه نشین شده است.
او می گوید که برای بیرون شدن از فضای ناامیدی و نجات از خانه نشینی به این جمع کتابخوان پیوسته است و با این اقدام می خواهد که ظرفیت های علمی خود را افزایش دهد.
او می‌گوید: "مثل همه خانم ها من هم یک دورۀ ناامیدی خیلی شدیدی را تیر کردم. این دوره زیاد به من سخت بود و فکر می کنم یکی از تلخ ترین تجربیات زنده گی من بود. تصمیم گرفتیم که ما خانم ها کنار هم جمع شویم و از این فرصتی که پیش آمده است استفاده کنیم که خود را رشد بدهیم."
کتابخوانی زنان زیر حاکمیت طالبان برای مبارزه با ناآگاهی تازه گی ندارد؛ بلکه در سالهای دهۀ نود میلادی در دورۀ اول حاکمیت طالبان نیز زنان و دختران هرات به گونۀ پنهانی گردهم می آمدند و کتاب می خواندند.
آنان در صنفی به نام «سوزن طلایی» زیر چتر انجمن ادبی هرات به دور از چشم طالبان کتاب می خواندند.
سعید حقیقی مسئول انجمن ادبی در دورۀ اول حاکمیت طالبان و یکی ازاستادان کورس سوزن طلایی بود.
او در مورد شرکت کننده گان کورس سوزن طلایی در دورۀ اول طالبان به رادیوآزادی گفت: "این نوع واکنش ها در گذشته هم وجود داشت. در دهۀ ۹۰ که طالبان بر افغانستان حاکم شدند در همین شهر هرات جمعی از دختران در یک آموزشگاه ادبی گرد میامدند و به آموزش و پرورش خود می پرداختند. از همین آموزشگاه بعد توانستند به عنوان شاعر، نویسنده و روزنامه نگار در جامعه قد علم بکنند."
آقای حقیقی افزود: "بیست دختر جوان در کورس «سوزن طلایی» از سوی چند تن از استادان رشته ادبیات پوهنتون هرات فلسفه، داستان نویسی، سیاست، شعر و ژورنالیزم آموزش می دیدند که کوچکترین آنان خالده خرسند بود."
خالده درآن زمان پانزده سال داشت.او از شش سال به این سو همراه با خانواده اش درکانادا زنده‌گی میکند.
بانو خالده خرسند به رادیوآزادی گفت: "هرکدام ازما خاطراتی داریم که ممکن است برخورد کرده باشیم با طالبان، یکی ازخاطرات من این بود که ازخانه خود پیاده می آمدم به سمت کورس سوزن طلایی، مجبور بودیم چادر برقع بپوشیم.
یکی از روزها یک طالب بچه بود که ما را ایستاد کرد و به ما گفت که به بکس های تان چیست و ما احتیاطی به بکس های خود نخ وسوزن و یک قیچی حمل میکردیم و میگفتیم که ما به خیاطی میرویم. ترس داشتیم که اگر بدانند که ما کورس کتابخوانی داریم به ما مشکل ایجاد می شد.
پس دوره نخست حکومت طالبان و حضور تقریباً بیست ساله ایالات متحده امریکا و متحدانش درافغانستان میلیون ها دختر به مکاتب وپوهنتون ها بازگشتند و زنان درعرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی به پیشترفت های چشمگیری دست یافتند.
اکنون که بیش ازسه ماه ازحاکمیت دوباره طالبان برافغانستان میگذرد، مکتب های دوره های متوسطه، لیسه و پوهنتون ها در بیشتر ولایات به روی دختران مسدود شده است.
طالبان گفته اند که دربرخی ازولایات مانند بلخ دختران میتوانند به مکتب های متوسطه ولیسه بروند.
بلال کریمی معاون سخنگوی حکومت طالبان گفته است که امارت اسلامی درعرصه تعلیم و تربیه به زنان موانع ایجاد نکرده، بلکه تلاش دارند تازمینه را برای تعلیم مصئون زنان و دختران را فراهم سازند.
دخترانی چون نادیا انجمن، حمیرا قادری، خالده خرسند، لیلارازقی، ناهید باقی در کورس سوزن طلایی رشد کردند و به عنوان شاعر، داستان نویس و ژورنالیست مطرح درجامعه قدعلم کردند. دخترانی که اکنون در هرات دوره های کتابخوانی را راه انداختند میگویند که تلاش دارند تااین روند را رشد دهند تا دختران هراتی از تعلیم و تربیه دور نمانند.
