با برگشت طالبان، شماری از هنرمندان اهل نقاشی دست به خودسانسوری زده اند

با تسلط طالبان بر افغانستان، شمار زیادی از نقاشان، میناتوریست‌ها و دیوارنگاران دست به خودسانسوری زده اند و از فعالیت هنری دست کشیده‌اند.

نقش دیوارنگاری‌های کابل پس از حاکمیت طالبان و با گذشت هر روز رنگ می‌بازد و جایش را به رنگ سفید با نماد پرچم طالبان می‌دهد.

دیوارنگاری‌های که توسط نقاشان متعدد در بیست سال گذشته نقش بسته بود، دید هر رهگذری را بر خود جلب می‌کرد و هر یک حامل پیامی بود.

هنرسالار نهادی که برای بیش از شش سال در افغانستان برای ترویج دیوارنگاری تلاش کرده است، اکنون از توقف فعالیت‌اش می‌گوید.

ذبیح مدبر مسئول برنامه‌های این نهاد می‌گوید که با روی کار آمدن طالبان، تمام زحمات شان نقش بر آب شده است.

او تأکید دارد که هیچ امیدی برای از سرگیری دیوارنگاری زیر پرچم طالبان وجود ندارد.

او می‌افزاید: "هیچ نوع فعالیت بعد از تسلط طالبان انجام نداده‌ایم، زمینه برای فعالیت هنری برای ما مساعد نیست و طالبان هیچ تعریفی از هنر نقاشی نکرده‌اند. نقاشان افغانستان بی‌سرنوشت هستند. طالبان دیوارنگاری‌های ما را پاک کرده‌اند و نمی‌خواهند که فعالیت انجام بدهیم و خود ماهم این جرئت را نداریم که کار خود را ادامه بدهیم. طالبان با چهره نگاری مخالفت هستند."

دیوارنگاری، هنر به تصویر کشیدن نقش‌ها، شکل‌ها، نوشته‌ها، نماد و نشانه‌ها بر روی دیوار و مکان‌های عمومی عنوان می‌شود. ذبیح مدبر از طالبان می‌خواهد که برای شان اجازه فعالیت هنری بدهند.

او می‌گوید: "ما علیه هیچ کس نیستیم و علیه کسی اعتراضی هم نداریم، اما با مردم خود هستیم. اگر فعالیت برای ما اجازه داده شود، ما در این شرایط [حاکمیت طالبان] هم می‌توانیم به شکل دیگر در خدمت مردم خود باشیم. حالا فضا برای ما مساعد نیست و نمی‌توانیم فعالیت خود را ادامه بدهیم."

بیش از چهار ماه از حاکمیت طالبان بر افغانستان می‌گذرد و در این مدت، فعالیت نقاشان، میناتوریست‌ها و دیوارنگاران به شدت محدود شده است.

این وضعیت دانشجویان رشته‌های هنر در افغانستان را نگران ساخته.

آتنا سلطانی ۲۱ ساله و دانشجوی سال چهارم فاکولته‌ی هنرهای زیبا در پوهنتون هرات است.

او هراس از این دارد که طالبان هنر نقاشی را محدود کرده و یا حتی دیپارتمنت نقاشی را حذف کنند.

این دانشجوی هنر که بیشتر روی نقاشی چهره کار می‌کند، آینده هنر نقاشی با حضور طالبان را تیره و تار می‎بیند.

دوشیزه سلطانی می‌گوید:‌ "وضعیت هنر و هنرمند در افغانستان نامعلوم است و احتمال حذف هنرها و دیپارتمنت نقاشی وجود دارد. اگر طالبان دیپارتمنت نقاشی را حذف نکنند، حذف چند مضمون از این دیپارتمنت حتمی است. طالبان دیوارنگاری‎ها را رنگ سفید از بین بردند و احترامی به هنر نقاشی ندارند و هنرمندان محبور به ترک کشور می‎شوند."

در چهار ماه اخیر بسیاری از آموزش‌گاه‌های هنر نقاشی نیز تعطیل شده است.

طارق حبیبی از نقاشان دیگر کشور که از بیست سال بدین‌سو در کنار خلق آثار متعدد نقاشی، زمینه آموزش حرفه‌یی هنر صورت‌گری و نقاشی چهره را برای بیش از دو هزار جوان دیگر فراهم کرده است.

او می‌گوید از چهار ماه بدینسو کارگاه آموزشی‌اش از فعالیت بازمانده و منبع عایداتی‌اش رو به صفر گراییده است.

آقای حبیبی می‌افزاید: "در سه ماه اول کلاً تعطیل بود و حالا هم نیمه تعطیل و یا تعطیل است، فروشات ما در شش ماه اخیر کلاً صفر شده حتی یک دانه تابلو هم در افغانستان فروش نداشتیم، بیشتر نقاشی‌های چهره که در آموزشگاه بود همه را جمع کردیم، سفارش چهره اصلاً نداریم و در قسمت آموزش هم مراجعه نمی‌شود."

گروه طالبان در دوره نخست حاکمیت شان در نیمه دوم دهه ۹۰ میلادی مخالف صورت‌گری انسان در هنر نقاشی بودند و آن را مخالف با ارزش‌های اسلامی می‎دانستند. اما در دوره کنونی حاکمیت شان تاکنون در هنر و صورت‌گری موضع شان را اعلام نکرده‌اند.

خواستیم تا دیدگاه حکومت طالبان در مورد هنر نقاشی داشته باشیم، اما ذبیح‌الله مجاهد سخنگو و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان به تماس و پیام‌های پاسخ نداد.

اما او پیش‌تر در قسمت فعالیت موسیقی و سینما به رادیو آزادی گفته بود که در چارچوب اسلام به این دو بخش اجازه فعالیت داده خواهد شد.

با این وجود، بیشتر نقاشان افغانستان به‎شمول ذبیح مدبر و آتنا و طارق حبیبی در شوک فروپاشی سریع حکومت و تسلط طالبان بر افغانستان هستند و آنچه خودشان می‌گویند، هیچ گاهی تصور این گونه فروپاشی سریع را نمی‌کردند.

نقاشان از طالبان می‌خواهند که اجازه فعالیت به هنرمندان را بدهند تا برای فرار از مشکلات اقتصادی و محدودی‌های هنری مجبور به ترک کشور نشوند. هر چند که هم‌اکنون بسیاری از هنرمندان از ترس طالبان افغانستان را ترک کرده‎اند.