ثریا حق‌یار بانوی از شهر بودا (بامیان) که حدود ده سال پیش مبارزه‌اش را برای تأمین حقوق اساسی و بشری زنان و منع خشونت علیۀ آن‌ها آغاز کرد.
بانو حق‌یاز می‌گوید، در این مدت دست‌آوردهای چشم‌گیری در زمینهٔ عدالت‌خواهی داشته است.
اما به گفتۀ او، با روی کار آمدن حکومت طالبان و وضع محدودیت‌ها، صدای زنان فعال در حال خاموشی است.
" کار از زنان گرفته شد، فعالیت از زنان گرفته شد، در عرصه‌های تصمیم گیری حق زنان سلب شد، چه در بامیان و یا دیگر ادارات زنان نیستند و صلاحیت تصمیم گیری ندارند."
بانو حق‌یار افزود، در حال حاضر بیشتر فعالان حقوق زن بنابر تهدیدهای موجود زندگی‌شان را به گونهٔ پنهانی به پیش می‌برند و آزادی کامل ندارند.
بانوان فعال در سینما نیز با سرنوشت مشابهی مواجه شده اند.
هرچند در حکومت گذشته نیز توجه چندانی به هنر سینما صورت نمی‌گرفت، اما با آن هم دست‌آوردهای اندکی در این زمینه در سال‌های اخیر وجود داشت.
یاسمین یارمل، یکی از بازیگران سریال عشق پیری است که بیشتر مردم او را از همین مجرا می‌شناسند.
او که بیش از چهل سال در بخش سینما و تیاتر کار کرده است، می‌گوید، با آمدن طالبان ناگزیر شد تا پا به فرار نهاده و همه دست آوردهای هنری‌اش را در افغانستان جا بگذارد.
به گفته او، در حکومت طالبان دیگر هنر سینما در افغانستان جایگاهی ندارد: "تا جایی که عملکرد طالبان را می‌بینیم فکر نمی‌کنم که دیگر در افغانستان هنر و یا هنرمندی باشد، و هنرمندان که باقی مانده اند نیز با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و با این وضعیت گلیم هنر سینما از افغانستان جمع است."
بانو یارمل می‌افزاید، یک هنرمند از روی جوایز و تقدیرنامه‌هایش که بیانگر سعی و تلاشش است شناخته می‌شود و او با مهاجر شدن از وطن همه‌اش را از دست داده است.
در بیست سال گذشته در کنار سیاست، تحصیل، هنر و دیگر بخش‌ها، حضور زنان در بخش ورزش نیز پررنگ‌تر شده بود.
یکی از زنان ورزشکار که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامی از او در گزارش گرفته شود به رادیو آزادی می‌گوید، از هشت سال به این‌سو در رشته‌های مختلف ورزشی از جمله شطرنج، هندبال، بایسکل‌رانی و پینگ پانگ به زنان، دختران و پسران آموزش داده است.
به گفته او، پس از تحولات سیاسی اخیر همه شاگردانش را از دست داده و فعالیت‌های ورزشی‌اش نیز متوقف شده است: "قبلاً در حدود دوصد دختر و خانم با من در بخش‌های مختلف شطرنج، والیبال، هندبال و بایسکل‌رانی می‌کردند، اما حالی یکی‌شان هم حاضر نیستند که بیایند و ورزش کنند، ورزش باعث سرگرمی و خوش بودن می‌شود، فعلاً در حکومت طالبان برای آن اجازه نیست."
این بانوی ورزشکار می‌گوید، یگانه آرزویش ادامۀ فعالیت در بخش ورزش بود که با آمدن طالبان از بین رفت.
با آغاز حاکمیت طالبان در افغانستان در ۱۵ آگست، زنان و دختران از بیشتر حقوق اساسی‌شان از جمله کار در اداره‌های دولتی، تحصیل، هنر و ورزش محروم شدند.
در حال حاضر بیشتر زنان که در اداره‌های دولتی نظام پیشین کار می‌کردند خانه نشین شده اند و تنها در بخش‌های معدودی طالبان به آنان اجازۀ کار را داده است.
حکومت طالبان همچنان مانع دادخواهی‌ها و اعتراض‌های زنان فعال در کابل و برخی ولایت‌ها شده و حتا گزارش شده که شماری از زنان معترض را بازداشت کرده است. موضوعی که سخنگویان حکومت طالبان آن را رد کرده اند.
هر چند پس از دادخواهی‌های زیاد در داخل و بیرون از افغانستان دروازهٔ پوهنتون‌ها به روی دختران باز شد، اما شماری از دختران دانشجو می‌گویند، با محدودیتی که از سوی طالبان بر آن‌ها وضع شده آن‌ها را به ادامهٔ تحصیل ناامید کرده است.
با این حال هنوز هم از سرنوشت درسی دختران بالاتر از صنف ششم مکتب خبری در دست نیست.
اما حکومت طالبان بارها گفته که در همه بخش‌ها به حقوق زنان در چوکات شریعت اسلام رسیدگی خواهد شد.
این در حالی است که سازمان‌های جهانی همواره از وضعیت موجود در برابر زنان افغانستان ابراز نگرانی کرده اند.
دیدبان حقوق بشر به تازگی اعلام کرده است که زنان بیشترین قربانیان زیر حاکمیت طالبان در افغانستان اند.
با این همه، دیبرا لاینز نماینده ویژه سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان در نشست ملل متحد از وضعیت زنان و دختران افغان ابراز نگرانی کرده است.
این در حالیست که امروز هشتم مارچ، روز جهانی زن است.
در سال‌های گذشته از این روز با برگزاری نشست‌های بزرگ و راه‌اندازی کمپاین‌های محو خشونت علیۀ زنان از سوی اداره‌های دولتی در افغانستان بزرگداشت می‌شد.
