نشست چهارم ویانا زیر عنوان «کنفرانس ویانا برای یک افغانستان مردم‌سالار» با حضور ده‌ها تن از مخالفان حکومت طالبان و فعالان سیاسی، روز دوشنبه در پایتخت اتریش آغاز شد. به گفتۀ اشتراک کننده‌گان دو نظر عمده در این نشست وجود دارد، برخی از اشتراک کننده‌گان بر کوشش نهایی برای ازسرگیری گفت‌وگوی بین‌الافغانی و مذاکرات به عنوان یگانه راه حل تاکید می‌کنند اما گروه دوم در کنار مذاکرات، روی گزینۀ نظامی نیز تأکید دارند.
احمد مسعود: افغانستان برای دنیا اولویت نیست اما برای ما اولویت است
احمد مسعود، رهبر جبهۀ موسوم به مقاومت ملی، در سخنان خود در آغاز این نشست، این نظر را که شرایط فعلی و رژیم طالبان بدیل ندارد را رد کرد و گفت که بدیل حکومت طالبان، روندی است که مشروعیت می‌آفریند. وی افزود:
"بازی دنیا طوری است که دیگر افغانستان در اولویت قبلی‌ای که بود نیست، اما آیا (افغانستان) به ما و شما هم اولویت نیست؟ پس ما و شما هم بنشینیم که دیگر قصه همین است. بیایید که تلاش خود را بکنیم، کوشش خود را بکنیم، و در این راستا یک طرحی نو به راه بیاندازیم که همه خود را ببینند و طرحی باشد که افغانستان را از این حالت فعلی نجات دهد."
محقق: وزیر داخلۀ طالبان نیم‌نگاهی به صلح دارد
اما محمد محقق، یکی از رهبران جهادی سابق، لحنی نرم‌تر دربارۀ برخی از رهبران طالبان داشت. او دربارۀ موقف سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله حکومت طالبان، در مورد مذاکرات چنین گفت: "جناب خلیفه صاحب حقانی یک کمکی طرف مذاکرات بین‌الافغانی لنگر دارد. اگرچه او در گذشته بسیاری جنگ‌ها و انفجارات را انجام می‌داد، ولی کسی که مرد جنگ است مرد صلح هم است." آقای محقق از طالبان خواست که به گفت‌وگو و مذاکرات رو آورند.
قاری عیسی محمدی، یکی از فعالان مدنی که در این گردهمایی حضور دارد، به رادیو آزادی گفت که در نشست روز دوشنبه خاطرنشان شد که طالبان در سه سال گذشته هیچ نشانه‌ای برای ازسرگیری مذاکرات بین‌الافغانی از خود نشان نداده‌اند و بدون توجه به کادرهای دولتی، دیگر اقوام و مذاهب، به تقرر افراد خود در دولت تمرکز داشته‌اند.
وی گفت که برای پیشبرد بحث‌ها چهار کمیته تشکیل داده شد: "گروهی به نام چشم‌انداز سیاسی که در آن داکتر صاحب رنگین دادفر اسپنتا، محمد یونس قانونی، احمد مسعود، حاجی محمد محقق، شاه محمود میاخیل و برخی دیگر از سیاسیون تقریباً هفده نفر شامل‌اند. گروه دوم برای روابط بین‌المللی و پیامدهای منطقه‌ای متشکل از چهارده نفر به شمول فضل احمد معنوی، محمد نظیف شهرانی، فوزیه کوفی، عبدالاحد فرهنگ و دوستان دیگر. گروه سوم برای مسائل حقوق بشر تشکیل شد تا دربارۀ موارد نقض حقوق زنان، دختران و اطفال گزارش تهیه کند و با ادارات خارجی حقوق بشر در تماس باشد. و گروه چهارم برای تهیه نقشه راه اقتصادی آینده افغانستان تشکیل شد."
نگاه ناامیدانۀ کارشناسان به نشست به ویانا
برخی کارشناسان مسائل سیاسی به این باورند که اکثریت اشتراک کنندگان نشست ویانا اراکین حکومت سابق هستند که اکنون به فعالان جامعه مدنی تبدیل شده‌اند. داکتر طارق فرهادی می‌گوید که جامعه جهانی به آغاز دوباره جنگ و خشونت در افغانستان علاقمندی ندارد: "مشکل این است که کسانی که در نشست ویانا جمع شده‌اند، این‌ها در بیست سال گذشته مهره‌های قدرت بودند در افغانستان و حال خود را تبدیل کرده‌اند به جامعه مدنی و اگر جامعه مدنی باشند مردم این‌ها را به حیث جامعه مدنی قبول ندارند بخاطری که این‌ها را به حیث مهره‌های قدرت می‌شناسند در حقیقت."
تاکنون سه دور این نشست‌ها در ویانا با حضور شماری از سیاستمداران دورهٔ نظام جمهوری پیشین و برخی فعالان در پایتخت اتریش برگزار شده است. اولین نشست ویانا در سپتامبر ۲۰۲۲، دومین نشست آن در اپریل ۲۰۲۳ و نشست سوم آن در دسامبر ۲۰۲۳ میلادی برگزار شد. تأکید بر تقویت اجماع سیاسی، حل چالش‌های افغانستان از طریق گفت‌وگو، اعمال فشار دیپلماتیک بر طالبان و تضمین حقوق اساسی شهروندان و زنان در دستور کار سه نشست قبلی ویانا بود که به میزبانی انستیتوت امور بین‌المللی اتریش برگزار شده‌اند.
