تمکین محراب‌الدین و خواهرش در حال آماده کردن نان چاشت در خانه‌شان در تاجیکستان بودند که پولیس به در خانه‌شان آمد.
به این دو زن افغان دستور داده شد به حوزه پولیس در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، بروند. اما به جای آن، به مدت سه ساعت به سمت مرز برده شدند و به کشورشان رد مرز شدند.
«خواهرم گریه می‌کرد و ما از افسران التماس می‌کردیم که ما را به افغانستان نفرستند.»
تمکین گفت که برادرش نیز از تاجیکستان اخراج شده است.
این زن ۲۴ ساله گفت که او و خواهرش هر دو ویزای قابل اعتبار برای اقامت در تاجیکستان داشتند و افزود که اسناد اقامتشان روز قبل از اخراج توسط پولیس مصادره شده بود.
تمکین محراب‌الدین و خواهرش از جمله ده‌ها افغان هستند که در هفته‌های اخیر از تاجیکستان اخراج شده‌اند، کشوری که میزبان حدود ۱۰ هزار افغان است. برادر او که جدا از آنها زندگی می‌کرد، نیز اخراج شد.
این اخراج‌ها در تاجیکستان، کشوری با نظام استبدادی که انتقاد از مقامات نادر است، باعث خشم عمومی شده است.
بدون دلیل رسمی
بسیاری از افراد اخراج‌شده به طور ناگهانی توسط پولیس احضار شده و بدون هیچ دادرسی قانونی اخراج شدند، با اینکه ویزای موقت یا اسنادی داشتند که نشان می‌داد پناهنده ثبت‌شده هستند.
این اقدام باعث نگرانی شده است که آنها ممکن است در کشور خود تحت مجازات احتمالی قرار بگیرند، کشوری که از سال ۲۰۲۱ تحت حکومت مستبد طالبان است.
قنسولگری افغانستان در شهر خاروغ، شرق تاجیکستان، اعلام کرد که حدود ۶۰ افغان در ماه دسمبر از تاجیکستان اخراج شدند.
یک مقام قنسولگری که نخواست نامش فاش شود، گفت: «مدارک آنها کامل بود و نمی‌دانم دلیل اخراج آنها چه بود.»
نصرت‌الله محمدزاده، سخنگوی وزارت داخله تاجیکستان، گفت که از این اخراج‌ها اطلاع ندارد و افزود که اتباع خارجی در صورتی اخراج می‌شوند که «قوانین مهاجرت را رعایت نکنند.»
اما دفتر کمنشری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) در دوشنبه اعلام کرد که حداقل ۳۷ نفر از افغان‌های اخراج‌شده دارای وضعیت پناهندگی بودند.
آزار و اذیت توسط پولیس
تاجیکستان که حدود ۱۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد، میزبان مهاجران و پناهندگان افغان با مدارک رسمی و غیررسمی است.
برخی از آنها دهه‌ها در این کشور آسیای مرکزی زندگی کرده‌اند، در حالی که دیگران پس از سقوط دولت جمهوری در افغانستان و روی کار آمدن طالبان در سال ۲۰۲۱ به این کشور گریخته‌اند.
بیشتر افغانها در تاجیکستان در شهر وحدت، حومه دوشنبه، زندگی می‌کنند.
تاجیکستان توسط بسیاری از افغانها به عنوان کشوری ترانزیتی دیده می‌شود که از آنجا امیدوارند به غرب برسند.
پولیس تاجیکستان اغلب افغانها را برای اخاذی پول آزار می‌دهد.
لینا، یک زن افغان ۲۵ ساله گفت: «من و خواهرم دو سال در دوشنبه زندگی کردیم قبل از اینکه (به خارج) برویم.»
لینا به عنوان پیش‌خدمت در یک کافی‌شاپ کار می‌کرد، اما گفت که «هیچ آینده‌ای» برای خود در تاجیکستان نمی‌دید.
او گفت: «پولیس تاجیکستان اغلب افغانها را برای اخاذی پول آزار می‌دهد. یک افسر پولیس در محله ما در دوشنبه می‌دانست کجا زندگی می‌کنم و با تهدید به اخراج مرا مجبور به پرداخت پول می‌کرد.»
رویا حفیظی در سال ۲۰۲۰ همراه با شوهرش و پنج فرزند کوچک خود به تاجیکستان نقل مکان کرد. ماه گذشته شوهرش و چند افغان دیگر به یک حوزه پولیس برده شدند.
او در صحبت با رادیو آزادی افزود: «بعداً شوهرم از مرز تماس گرفت و گفت که او را اخراج می‌کنند، شوهرم یک کارگر ساده است. ما به کسی آسیب نمی‌رسانیم و مرتکب هیچ جرمی نشده‌ایم.»
شوهر حفیظی تنها نان‌آور خانواده بود و اخراج او این خانواده را بدون هیچ منبع درآمدی برای خرید غذا یا پرداخت اجاره گذاشته است.
تاجیکستان معمولاً به پناهندگان و مهاجران حمایت درآمدی و مزایای رفاهی ارائه نمی‌دهد.
"او را برگردانید"
در بیانیه‌ای که در ۷ دسمبر منتشر شد، دفتر کمشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در دوشنبه از «نگرانی شدید» خود در مورد بازگرداندن اجباری افغانها خبر داد و از دولت تاجیکستان خواست تا اخراج‌ها را متوقف کند و «تعهدات خود برای محافظت از کسانی که از آزار و اذیت فرار کرده‌اند» را رعایت کند.
برخی از تاجیکستانی ها به شبکه‌های اجتماعی روی آورده‌اند تا این اقدام را محکوم کنند. تاجیکستان و افغانستان روابط عمیق زبانی، فرهنگی و تاریخی دارند. کابران شبکه های اجتماعی از مقامات خواسته‌اند که از افغانها بهتر محافظت کنند. آنها به ویژه نسبت به اخراج تمکین محراب‌الدین، فارغ‌التحصیل پوهنتون تکنولوژی دوشنبه، انتقاد کرده‌اند.
او اخیراً از «بدرفتاری روانی» توسط همسرش، یک افغان که در تاجیکستان زندگی می‌کرد، شکایت کرده بود. ادعاهای او مقامات تاجیکستان را بر آن داشت تا تحقیقاتی را آغاز کنند.
برخی از شهروندان تاجیکستان در شبکه‌های اجتماعی گفته‌اند که تمکین ممکن است در افغانستان مورد شکنجه قرار گیرد و یا جانش را از دست دهد، جایی که طالبان به شدت حقوق زنان را محدود کرده اند.
یک تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی یادآوری کرده‌اند که چگونه ده‌ها هزار تاجیکستانی در طول جنگ های داخلی این کشور در دهه ۱۹۹۰ به افغانستان پناه بردند.
مقامات طالبان به درخواست رادیو آزادی/رادیو اروپای آزاد برای اظهار در این مورد نظر پاسخ ندادند.
تاجیکستان پیش‌تر نیز توسط کمشنری عالی سازمان ملل در امور پناهندگان به دلیل اخراج ده‌ها افغان در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ مورد انتقاد قرار گرفته بود.
افزایش فشارها بر افغانها در منطقه
این اخراج‌ها از تاجیکستان در حالی صورت می‌گیرد که مهاجران و پناهندگان افغان در کشورهای همسایه تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارند. مقامات ایران تعهد کرده اند که میلیون‌ها افغان را از آن کشور اخراج کنند.
پاکستان نیز حدود ۸۰۰ هزار افغان را از اواخر سال ۲۰۲۳ اخراج کرده است.
گزارشی از فرنگیز نجیب‌الله، علی شیر ظریفی، و مولارجب یوسف‌زاده