آنان روز دوشنبه در صحبت با رادیو آزادی گفتند، در حالی که برای فراغت از پوهنتون‌ها و دریافت مدارک تحصیلی تلاش فراوان کرده‌اند، ادعا می‌کنند که حکومت طالبان تسهیلات ویژه‌ای برای هواداران خود در این زمینه فراهم کرده است.
یکی از باشندگان ولایت کندز که از فاکولته حقوق و علوم سیاسی این ولایت فارغ شده و نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت:
«من دوازده سال مکتب خواندم و بعداً در پوهنتون کندز در رشته حقوق و علوم سیاسی درس خواندم. خیلی با سختی درس خواندم، وضعیت اقتصادی‌مان خوب نبود، اما با کمک خانواده توانستم پوهنتون را تمام کنم. بعد از آمدن طالبان، من کسانی را می‌شناسم که به‌راحتی مدارک معتبر گرفته‌اند. اگر طالبان می‌خواهند به کسانی که با آنان همکاری کرده‌اند امتیاز دهند، باید از روش‌های دیگری استفاده کنند. این‌گونه تصمیم‌ها به اعتبار نهادهای تحصیلی و همه مدارک لطمه بزرگی وارد می‌کند.»
تصامیم ناعادلانه‌ای مانند اعطای مدارک تحصیلی به دانش آموزان مدرسه، از سوی نظام کنونی طالبان اجرا می‌شود و این نگران‌کننده است
یکی از باشندگان شهر کابل که تا سطح لیسانس تحصیل کرده و به دلیل حساسیت موضوع نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، با ابراز نگرانی مشابه به رادیو آزادی گفت:
«جوانانی مانند من که مدارک معتبر تحصیلی دارند، از کار محروم هستند. تصامیم ناعادلانه‌ای مانند اعطای مدارک تحصیلی به دانش آموزان مدرسه، از سوی نظام کنونی طالبان اجرا می‌شود و این نگران‌کننده است.»
این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که وزارت تحصیلات عالی طالبان به‌تازگی اعلام کرده است که پس از برگزاری امتحانات به ۲۶ هزار فارغ‌التحصیل مدارس دینی و علمای دین مدارک لیسانس و ماستری اعطا خواهد کرد.
روز شنبه این وزارت در یک اعلامیه گفت که روند برگزاری آزمون برای این افراد از روز شنبه، ۲۲ جدی، به مدت شش روز در ۳۱ ولایت آغاز شده است.
در اعلامیه آمده که در این آزمون، ۱۵ هزار طالب مدارس دینی سند «عالمیه» و ۱۱ هزار نفر دیگر سند «عالیه» دریافت خواهند کرد.
وزارت تحصیلات عالی طالبان پیش‌تر اعلام کرده بود که سند عالیه معادل لیسانس و سند عالمیه معادل ماستری است.
هرچند در اعلامیه چیزی درباره تعداد افرادی که پیش‌تر چنین مدارکی دریافت کرده‌اند ذکر نشده اما طبق گزارش‌ها طی دو سال گذشته طالبان در ولایت‌های مختلف از فارغ‌التحصیلان مدارس دینی آزمون گرفته و به آنان مدارک اعطا کرده‌اند.
تداوم این وضعیت باعث خواهد شد که تمامی مدارک تحصیلی این دوره بی‌اعتبار اعلام شود
دکتر صلاح‌الدین سعیدی فعال بخش آموزش می‌گوید که اعطای مدارک تحصیلی بدون رعایت اصول پذیرفته‌شده علاوه بر آسیب رساندن به اعتبار این مدارک، می‌تواند سبب بی‌عدالتی در جامعه شود.
«کسب اعتبار یک پروسه طولانی است، اما از دست دادن آن بسیار کوتاه می‌تواند باشد. اینکه در یک نظام مدارک تحصیلی اعطا شود، اما معیارهای لازم در نظر گرفته نشود، بدون شک می‌تواند بی‌عدالتی‌های بزرگی به بار آورد. حتی در نظام خودشان ممکن است بسیاری از افراد باشند که معیارهای دریافت این مدارک را داشته باشند، اما آنان اصولی را وضع کرده‌اند که اگر کسی بر آن منطبق نباشد، مدارک نمی‌دهند. به‌طور کلی، تداوم این وضعیت باعث خواهد شد که تمامی مدارک تحصیلی این دوره بی‌اعتبار اعلام شود.»
طالبان با تسلط دوباره بر افغانستان درهای مکاتب و پوهنتون‌ها را به روی دختران افغان بستند، اما در عین حال توجه زیادی به آموزش‌های دینی داشته اند.
صلاح‌الدین سعیدی، فعال عرصه آموزش، می‌گوید که برای پیشرفت جامعه باید به هر دو بخش توجه کافی شود اما به گفته او طالبان در این زمینه کوتاهی کرده‌اند.
وزارت معارف طالبان در سپتمبر ۲۰۲۴ اعلام کرده بود که نزدیک به ۲۰ هزار مدرسه و مرکز دینی در افغانستان ساخته است که بیش از سه و نیم میلیون نفر در آن‌ها مشغول به تحصیل هستند.
این وزارت همچنین ادعا کرده بود که بیش از ۳۰۰ مکتب دیگر نیز ساخته است که بیش از ۱۰ میلیون دانش‌آموز در آن‌ها مشغول تحصیل‌اند.
گزارش‌ها از تعطیلی برخی صنف‌های محلی در چندین ولایت توسط حکومت طالبان منتشر شده، اما وزارت معارف طالبان در این خصوص به‌طور رسمی اظهارنظری نکرده و به پرسش‌های رادیو آزادی نیز پاسخ نداد.
صنف‌های محلی به دختران و پسران (کودکان) اختصاص دارد که مکاتب آن‌ها از محل سکونت شان دور است یا به دلیل فقر و محدودیت‌های اجتماعی از آموزش محروم مانده‌اند.
امکانات آموزشی این صنف‌ها، توسط یونیسف و نهادهای همکار آن فراهم می‌شود، هزینه‌ها و حقوق معلمان را نیز یونیسف پرداخت می‌کند و مواد غذایی را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد.