کارشناسان معتقدند که این وضعیت از شدت گرفتن رقابت‌های قدرت درون این گروه مسلح و "سری" حکایت دارد.
طالبان همواره کوشیده‌اند از خود چهره‌ای یکپارچه به جهان نشان دهند و هر نارضایتی داخلی را پنهان کنند.
اما اخیراً نشانه‌های بی‌سابقه‌ای از ناسازگاری در این گروه آشکار شده و پرده از رقابت شدید بر سر قدرت برداشته است.
برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که این ناسازگاری داخلی ممکن است به خشونت منجر شود.
مایکل سمپل، مشاور سابق اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد در امور افغانستان، به این باور است:«با وجود فرهنگ سری بودن و وحدت، اخیراً نشانه‌هایی از اختلافات داخلی در طالبان دیده شده است. این موضوع نشان می‌دهد که این جنبش تحت فشار شدید قرار دارد.»
فضای متشنج و نامطمئن
در دسمبر پارسال، خلیل الرحمن حقانی، وزیر مهاجرین طالبان، در یک حمله انتحاری کشته شد. او بلندپایه‌ترین مقامی بود که از زمان به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ جان خود را از دست داد.
هر چند گروه دولت اسلامی، داعش مسئولیت آن حمله را به عهده گرفت، برخی از حامیان حقانی به‌طور خصوصی رقبای او در درون طالبان را به دست داشتن در این ترور متهم کرده‌اند.
در جنوری امسال، شیرمحمد عباس استانکزی، معین وزارت خارجه حکومت طالبان، پس از اظهاراتی که ظاهراً به‌عنوان انتقاد از رهبر طالبان، ملا هبت‌الله آخوندزاده، تلقی شد، افغانستان را ترک کرد.
استانکزی در بخشی از فایل صوتی‌ای که ماه گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، چنین گفت:
"از او پیروی کنید، اما نه به این اندازه که—خدای ناخواسته—به او رتبه پیامبری یا خدایی بدهید."
او در بخشی دیگر چنین گفت:" تو تا وقتی کلان ما هستی، تو تا وقتی رئیس ما هستی، تو تا وقتی امیرالمومنین ما هستی که تو در راه خداوند برابر باشی. از راه خداوند اگر یک قدم آنطرف برداشتی، باز امیر من نیستی، من تو را نمی‌شناسم."
او همچنین از ممنوعیت آخوندزاده بر تحصیل دختران و زنان انتقاد کرد؛ سیاستی که طالبان را با محکومیت بین‌المللی روبه‌رو کرده است.
به اساس گزارش‌ها، استانکزی تایید کرد که به دلیل مشکلات صحی در امارات متحده عربی به‌سر می‌برد، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که او پس از صدور حکم بازداشت از سوی آخوندزاده، افغانستان را ترک کرده است.
در همین حال، شمار فزاینده‌ای از اعضای طالبان به‌طور علنی از تأخیر در پرداخت معاشات شان شکایت کرده‌اند.
اما سخنگوی ارشد حکومت طالبان، ذبیح‌الله مجاهد، در گفت‌وگو با شبکه خصوصی طلوع نیوز هرگونه اختلافات داخلی را رد کرد و گفت: «ما مردم افغانستان را از این ناحیه اطمینان می دهیم که {رهبر طالبان} هرگز اجازه نمی دهد که رهبری، مسئولان، وزیران در سطوح مختلف خدا ناخواسته اختلاف بکنند، منشای اختلاف شوند، و یا خدا ناخواسته اقدامات شان باعث بدبختی شود یا ناآرامی را به وطن بازگردانند.»
اما چند منبع از درون طالبان که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، فضای کنونی را "آشفته" و "نامطمئن" توصیف کردند.
این منابع همچنین تأیید کردند که خروج مقامات از این‌کشور بدون مجوز مستقیم از ملا هبت‌الله آخوندزاده ممنوع شده است.
سمپل، استاد پوهنتون کوئینز بلفاست چنین میگوید: «این تحولات نشان‌دهنده چالشی واقعی برای انسجام طالبان است. ما اکنون در مرحله جدیدی قرار داریم. در دهه ۹۰، مخالفان سیاسی و نظامی طالبان قوی‌تر بودند، اما امروز توقعات مردم افغانستان به مراتب بیشتر و سطح نارضایتی مردم از عملکرد طالبان بی‌سابقه است. اعضای ناراضی طالبان این را می‌دانند.»
رقابت درونی
اختلافات داخلی طالبان از زمان بازگشت این گروه به قدرت در سال ۲۰۲۱، بیش از پیش آشکار شده است.
ملا هبت‌الله آخوندزاده رهبر طالبان، که به‌ندرت از مقر خود در قندهار خارج می‌شود، قدرت را در انحصار خود گرفته، چهره‌های میانه‌روتر را به حاشیه رانده و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را اعمال کرده که افغانستان را به یک حکومت منزوی تبدیل کرده است.
از جمله رقبای اصلی او سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان و رهبر شبکه حقانی است که نفوذ زیادی در شرق افغانستان دارد.
چهره‌های دیگر شامل ملا محمد یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان و پسر ملا محمد عمر مجاهد بنیان‌گذار طالبان، و ملا عبدالغنی برادر، رئیس سابق دفتر سیاسی طالبان در قطر و از معاونان فعلی صدراعظم کابینه این گروه پنداشته می شوند .
هاتف مختار، رئیس مرکز مطالعات استراتژیک افغانستان به این باور است: «اختلافات اخیر، به‌ویژه تنش‌ها میان جناح‌های مختلف طالبان، چالشی جدی برای وحدت آن‌هاست، اما الزاماً بزرگترین تهدید نیست.»
به گفته مختار، برخی از رهبران طالبان به دنبال کسب مشروعیت بین‌المللی و سرمایه‌گذاری اقتصادی هستند، اما برخی دیگر اجرای حکومت سخت‌گیرانه اسلامی را در اولویت قرار داده‌اند، حتی اگر حکومت شان به انزوای بین‌المللی هم بیانجامد.
افزایش نفوذ رهبران مستقر در قندهار، به بهای حذف فرماندهان سابق و چهره‌های سیاسی طالبان، نیز باعث تنش شده است.
در همین حال، گروه تندروی داعش خراسان همچنان تهدیدی برای طالبان محسوب می‌شود و قدرت این گروه در تأمین امنیت را به چالش کشیده است.
به‌تازگی، داعش مسئولیت یک حمله انتحاری در مقابل یک دفتر کابل بانک در شهر قندوز در شمال افغانستان را بر عهده گرفت. طالبان گفتند که در این حمله پنج نفر کشته شدند، اما منابع داخلی طالبان گفته‌اند که شمار قربانیان حداقل ۱۴ نفر بود که شماری از آن‌ها از اعضای این گروه بودند.
حکومت طالبان که از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده، با مشکلات مالی شدید نیز روبه‌رو است.
حکومت دونالد ترمپ رئیس جمهور ایالات متحده کمک‌های خارجی امریکا را برای سه ماه تعلیق کرده که این امر بحران انسانی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان را تشدید خواهد کرد. هم‌زمان، ارزش پول افغانی در هفته‌های اخیر سقوط کرده و باعث افزایش قیمت‌ها شده است.
کارشناسان می‌گویند که طالبان تاکنون توانسته‌اند اختلافات داخلی خود را مدیریت کنند، اما تشدید این تنش‌ها می‌تواند انسجام این گروه را به خطر بیندازد.
هاتف مختار چنین پیش‌بینی می‌کند: «سناریوی محتمل‌تر، درگیری‌های داخلی محدود، ترورها و پاک‌سازی‌های درون‌گروهی خواهد بود، نه یک جنگ تمام‌عیار.»
او افزود: "اما اگر طالبان نتوانند شکاف‌های داخلی خود را پر کنند، افغانستان ممکن است دوباره شاهد دور تازه‌ای از درگیری‌های داخلی میان اسلام‌گرایان باشد.