این گروه از خبرنگاران افغان روز یکشنبه (۵ جنوری) گزارشی منتشر کرده که درباره وضعیت خبرنگاران و رسانه‌ها در داخل و خارج از افغانستان از اگست ۲۰۲۱ تا پایان نوامبر ۲۰۲۴پرداخته است.
در این گزارش آمده که از زمان به قدرت رسیدن طالبان، ۱۷ خبرنگار افغان در حوادث مختلف در داخل افغانستان کشته شده‌اند و ۲۸ خبرنگار دیگر نیز در این کشور یا خارج از آن زخمی شده‌اند.
این گزارش ۹۵ صفحه‌ای با ارائه اطلاعات تفصیلی، همچنین می‌گوید که پس از بازگشت طالبان به قدرت، از ۵۳۶ رسانه فعال در سراسر افغانستان، ۲۵۰ رسانه به دلایل مختلف بسته شده‌اند در حالی که ۵۰ رسانه جدید فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
این گزارش ادعا کرده که حدود ۲۰۰ خبرنگار زن و مرد، مسئولان رسانه‌ها، فعالان شبکه‌های اجتماعی و یوتیوب و کارمندان رسانه‌ها توسط حکومت طالبان بازداشت، مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته، تهدید به مرگ شده و مجبور به ترک شغل خود شده‌اند.
خبرنگاران افغان در تبعید همچنان گفته که طالبان پس از به دست گرفتن قدرت قوانین اساسی، قانون رسانه‌ها، قانون دسترسی به اطلاعات و مقررات تأسیس و فعالیت رسانه‌ها را لغو کرده‌اند، که به گفته آن‌ها این اقدام فشارها و سانسور بر رسانه‌ها را افزایش داده است.
در این گزارش آمده که طالبان از زمان بازگشت به قدرت تاکنون ۱۶ فرمان صادر و اجرا کرده‌اند که هدف اصلی آن‌ها افزایش فشار بر رسانه‌های کشور بوده است.
این موارد باعث نگرانی خبرنگاران و مسوولان رسانه‌ها در داخل افغانستان نیز شده است.
یکی از مسوولان رسانه‌ای در حوزه جنوب‌غرب افغانستان که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش گرفته شود و به شرط تغییر صدایش، به رادیو آزادی گفت:
“رسانه‌ها در افغانستان کاملاً سانسور شده‌اند. آنچه که ما می‌خواهیم منتشر کنیم باید ابتدا به وزارت اطلاعات و فرهنگ مراجعه کنیم، آن‌ها بررسی کرده و ملاحظات خود را اعمال می‌کنند و پس از آن ما حق انتشار داریم. هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند آزادانه فعالیت کند.”
همچنان یک خبرنگار یک خبرگزاری در کابل که او نیز به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش ذکر شود، با شرط تغییر صدا شکایت مشابهی را با رادیو آزادی در میان گذاشته گفت:
“در حال حاضر، رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان به اطلاعاتی که نیاز دارند، دسترسی ندارند. سوالات مرتبط با موضوعات تولیدی و تحقیقی خبرنگاران به موقع پاسخ داده نمی‌شود و خبرنگاران در دسترسی به اطلاعات با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.”
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان به سوالات رادیو آزادی در این مورد پاسخ نداد اما پیش از این بارها تأکید کرده که فعالیت رسانه‌ها و خبرنگاران در چارچوب شریعت اسلامی و منافع ملی کشور آزاد است.
همچنان مجاهد پیش‌تر ادعا کرده بود که خبرنگاران به دلیل مسائل کاری بازداشت نشده‌اند بلکه بازداشت‌های آن‌ها به مسائل شخصی مرتبط بوده است.
این ادعا توسط خبرنگاران و مسوولان رسانه‌ها رد شده است.
این در حالی است که پیش‌تر سازمان ملل متحد و نهادهای مختلف حقوق بشری نیز گزارش‌ها و نگرانی‌های متعددی درباره وضعیت آزادی بیان و فعالیت رسانه‌ها در افغانستان منتشر کرده‌اند.