جایزه نوبل معتبرترین جایزهءعلمی است که به یک دانشمند داده می شود.
جایزه نوبل در سال 1895، نظر به وصیت سرمایه دار و کیمیادان سویدنی، آلفرد نوبل پایه‌گذاری شده است.
آلفرد نوبل را بیشتر به خاطر اختراع دینامیت می‌شناسند. اختراع نوبل به طور مستقیم در ساختن مواد منفجره مورد استفاده قرار گرفت. او از استفادهء نظامی از اختراعش به شدت ناراحت بود.
آلفرد نوبل در طول زندگی‌اش چندین وصیت‌نامه نوشته است. گفته می‌شود یک روزنامهء فرانسوی به مناسبت مرگ برادر نوبل لودویگ، به اشتباه یک اعلامیه‌ء درگذشت کودکان را به چاپ رسانید و در آن آلفرد نوبل را «سوداگر مرگ» لقب داد. نوبل با خواندن این مطلب متاثر شد و تصمیم گرفت آخرین وصیت‌نامه اش را بنویسد که آن را به تاریخ 27 نوامبر سال 1895 یعنی حدود یک سال قبل از مرگش نوشت.
بر اساس این وصیت‌نامه، نوبل 96 درصد ثروتش را برای بنیان گذاری پنج جایزه علمی اختصاص داد. وی در بخشی از وصیت نامه اش نوشته است:
«سرمایه ام باید برای خریداری اوراق بهادار مطمین سرمایه‌گذاری شود و از مفاد آن هر سال به افرادی که در سال های آینده برای بشریت بهترین بهره‌ها را به ارمغان می‌آورند جوایز اعطا شود.
براساس وصیت نامه نوبل سود حاصل از سرمایه ءوی باید به پنج حصهء مساوی تقسیم شده، به شخصی که به مهمترین کشف یا اختراع در بخش فیزیک، کیمیا، فیزیولوژی یا طبابت نایل شده، یک قسمت آن شخصی که در عرصهء ادبیات بارزترین اثر را خلق کرده، بخش اخیر به شخصی که در زمینهء ایجاد برادری میان ملت‌ها، انحلال یا کاهش نیروهای نظامی، برگزاری یا حمایت از همایش‌های صلح جویانه بزرگترین و بهترین کار را انجام داده است، اختصاص داده می شد.
آلفرد نوبل در یک بخش از وصیت نامه اش نوشته بود:
«جوایز فیزیک و کیمیا باید توسط اکادمی علوم سویدن، جوایز فیزیولوژی و طبابت توسط موسسه کارولین در استوکهلم، جوایز ادبیات توسط آکادمی استوکهلم و جوایز صلح توسط یک کمیته‌ء خاص اهدا شوند. خواسته آشکار من اینست که در اهدای این جوایز، ملیت شخص مورد توجه قرار نگیرد تا صرف نظر از آن که او اهل اسکاندیناوی است یا نه؟ شایسته‌ترین فرد این جایزه را دریافت کند.
گفته می شود نوبل به علت خصومت شخصی که با یک دانشمند ریاضی دان داشت، جایزهء را برای ریاضیات تعیین نکرد.
با آن که وصیت‌نامه نوبل بنیان گذار این جوایز بود، اما طرح او کامل نبود و به دلیل موجودیت برخی موانع 5 سال طول کشید که بنیاد نوبل تاسیس شده، بالاخره در 10 دسامبر سال 1901 نخستین جوایز نوبل اهدا شدند.
در سال 1968 جایزهء نوبل اقتصاد ، توسط بانک مرکزی سویدن پایه‌گذاری و در لست جوایزعلاوه شد.
با گذشت سال ها، توافقات رسمی و تایید اسامی افراد توسط قدرتمندان و تصامیم سیاسی در مورد این که جایزه نوبل باید به چه کسی اهدا شود، مورد انتقاد قرار گرفت. منتقدین می گویند در بسا موارد سیاست ها، تا شناخت موفقیت‌های واقعی در روند تصمیم‌گیری جوایز نوبل، مهمتر و ارجمند تر بوده است.
شاید یکی از بدترین این موارد در سال 1973 رخ داده باشد که هنری کیسینجر و« لی دوک تو» به خاطر اعاده و تحکیم صلح در ویتنام به شکل مشترک، برندهء جایزه صلح نوبل شناخته شدند. این در حالی بود که جنگ در ویتنام همچنان ادامه دشت. هنری کیسینجر جایزه اش را پذیرفت، ولی لی‌دوک تو با این استدلال که صلح در ویتنام هنوز تحقق نیافته است، از دریافت جایزه خودداری کرد.
در فاصله سال های 1937 تا 1948، ماهاتما گاندی پنج بار نامزد دریافت جایزه نوبل شد، اما هیچگاه این جایزه را دریافت نکرد. تحقیقات نشان می‌دهد که مقامات مسوول قصد داشتند که در سال 1948 جایزه صلح نوبل را به وی اهدا کنند. ماهاتما گاندی در همان سال ترور شد.
گفته می‌شود، کمیته اهدای جوایز در همان سال برای وی جایزه پس از وفات در نظر گرفت، اما سرانجام از این تصمیم منصرف شد.
جایزهء نوبل امسال در بخش فزیک برای آندره گییم (Andre Geim) متولد سال 1958 شهر سوچی و کنستانتین کاوسلوف (Konstantin Novoselov) متولد سال 1974 شهرنیژنی تاگیل روسیه و اینک استادان پوهنتون مانچستر انگلستان اهدا شد.
دانشمند امریکایی مقیم فلپین ریچارد هیک (Richard Heck) در بخش کیمیا و روبرت جی ادوارد (Robert G. Edwards) استاد پوهنتون کمبریج انگلستان در بخش فزیولوژی و طب برنده گانء جوایزهء نوبل امسال شناخته شدند.
نویسندهء 74 سالهء پیرویی مریو وارگس ، برندهء جایزه نوبل ادبیات امسال شناخته شد.
ماریو وارگس نویسنده کتاب مشهور «جنگ پایان جهان» که به زبان های مختلف جهان ترجمه شده، می باشد.
اکادمی نوبل سویدن می گوید، از مریو وارگس 74 ساله به خاطر ترسیم پرقدرت و تصویر قاطع و دقیق شخصیت ها انفرادی مقاومت، مبازره، ایستاده گی و شکست، تجلیل شده است.
ماریو وارگس در سال 1990 خودش را در انتخابات ریاست جمهوری پیرو کاندید کرده بود که در مقابل البرتو فوجی موری (Alberto
Fujimori) شکست خورد.
وارگس نخستین برندهء جایزهء نوبل ادبیات در امریکای جنوبیست.
خانم سیما سمر از افغانستان، لیواکسیوبو (Liu Xiaobo) از چین، مورگن تسیوانجیرای (Morgan Tsvangirai) از زمباوی، یک گروپ زنان از ارجنتاین و یک تبعیدی گروپ فعالین مطبوعات برما برای دریافت جایزهء نوبل صلح امسال کاندید شده بودند که جایزهء نوبل صلح امسال برای لیواکسیوبو (Liu Xiaobo) فعال حقوق بشر از چین داده شد.
جایزه نوبل در سال 1895، نظر به وصیت سرمایه دار و کیمیادان سویدنی، آلفرد نوبل پایه‌گذاری شده است.
آلفرد نوبل را بیشتر به خاطر اختراع دینامیت می‌شناسند. اختراع نوبل به طور مستقیم در ساختن مواد منفجره مورد استفاده قرار گرفت. او از استفادهء نظامی از اختراعش به شدت ناراحت بود.
آلفرد نوبل در طول زندگی‌اش چندین وصیت‌نامه نوشته است. گفته می‌شود یک روزنامهء فرانسوی به مناسبت مرگ برادر نوبل لودویگ، به اشتباه یک اعلامیه‌ء درگذشت کودکان را به چاپ رسانید و در آن آلفرد نوبل را «سوداگر مرگ» لقب داد. نوبل با خواندن این مطلب متاثر شد و تصمیم گرفت آخرین وصیت‌نامه اش را بنویسد که آن را به تاریخ 27 نوامبر سال 1895 یعنی حدود یک سال قبل از مرگش نوشت.
بر اساس این وصیت‌نامه، نوبل 96 درصد ثروتش را برای بنیان گذاری پنج جایزه علمی اختصاص داد. وی در بخشی از وصیت نامه اش نوشته است:
«سرمایه ام باید برای خریداری اوراق بهادار مطمین سرمایه‌گذاری شود و از مفاد آن هر سال به افرادی که در سال های آینده برای بشریت بهترین بهره‌ها را به ارمغان می‌آورند جوایز اعطا شود.
براساس وصیت نامه نوبل سود حاصل از سرمایه ءوی باید به پنج حصهء مساوی تقسیم شده، به شخصی که به مهمترین کشف یا اختراع در بخش فیزیک، کیمیا، فیزیولوژی یا طبابت نایل شده، یک قسمت آن شخصی که در عرصهء ادبیات بارزترین اثر را خلق کرده، بخش اخیر به شخصی که در زمینهء ایجاد برادری میان ملت‌ها، انحلال یا کاهش نیروهای نظامی، برگزاری یا حمایت از همایش‌های صلح جویانه بزرگترین و بهترین کار را انجام داده است، اختصاص داده می شد.
آلفرد نوبل در یک بخش از وصیت نامه اش نوشته بود:
«جوایز فیزیک و کیمیا باید توسط اکادمی علوم سویدن، جوایز فیزیولوژی و طبابت توسط موسسه کارولین در استوکهلم، جوایز ادبیات توسط آکادمی استوکهلم و جوایز صلح توسط یک کمیته‌ء خاص اهدا شوند. خواسته آشکار من اینست که در اهدای این جوایز، ملیت شخص مورد توجه قرار نگیرد تا صرف نظر از آن که او اهل اسکاندیناوی است یا نه؟ شایسته‌ترین فرد این جایزه را دریافت کند.
گفته می شود نوبل به علت خصومت شخصی که با یک دانشمند ریاضی دان داشت، جایزهء را برای ریاضیات تعیین نکرد.
با آن که وصیت‌نامه نوبل بنیان گذار این جوایز بود، اما طرح او کامل نبود و به دلیل موجودیت برخی موانع 5 سال طول کشید که بنیاد نوبل تاسیس شده، بالاخره در 10 دسامبر سال 1901 نخستین جوایز نوبل اهدا شدند.
در سال 1968 جایزهء نوبل اقتصاد ، توسط بانک مرکزی سویدن پایه‌گذاری و در لست جوایزعلاوه شد.
با گذشت سال ها، توافقات رسمی و تایید اسامی افراد توسط قدرتمندان و تصامیم سیاسی در مورد این که جایزه نوبل باید به چه کسی اهدا شود، مورد انتقاد قرار گرفت. منتقدین می گویند در بسا موارد سیاست ها، تا شناخت موفقیت‌های واقعی در روند تصمیم‌گیری جوایز نوبل، مهمتر و ارجمند تر بوده است.
شاید یکی از بدترین این موارد در سال 1973 رخ داده باشد که هنری کیسینجر و« لی دوک تو» به خاطر اعاده و تحکیم صلح در ویتنام به شکل مشترک، برندهء جایزه صلح نوبل شناخته شدند. این در حالی بود که جنگ در ویتنام همچنان ادامه دشت. هنری کیسینجر جایزه اش را پذیرفت، ولی لی‌دوک تو با این استدلال که صلح در ویتنام هنوز تحقق نیافته است، از دریافت جایزه خودداری کرد.
در فاصله سال های 1937 تا 1948، ماهاتما گاندی پنج بار نامزد دریافت جایزه نوبل شد، اما هیچگاه این جایزه را دریافت نکرد. تحقیقات نشان می‌دهد که مقامات مسوول قصد داشتند که در سال 1948 جایزه صلح نوبل را به وی اهدا کنند. ماهاتما گاندی در همان سال ترور شد.
گفته می‌شود، کمیته اهدای جوایز در همان سال برای وی جایزه پس از وفات در نظر گرفت، اما سرانجام از این تصمیم منصرف شد.
جایزهء نوبل امسال در بخش فزیک برای آندره گییم (Andre Geim) متولد سال 1958 شهر سوچی و کنستانتین کاوسلوف (Konstantin Novoselov) متولد سال 1974 شهرنیژنی تاگیل روسیه و اینک استادان پوهنتون مانچستر انگلستان اهدا شد.
دانشمند امریکایی مقیم فلپین ریچارد هیک (Richard Heck) در بخش کیمیا و روبرت جی ادوارد (Robert G. Edwards) استاد پوهنتون کمبریج انگلستان در بخش فزیولوژی و طب برنده گانء جوایزهء نوبل امسال شناخته شدند.
نویسندهء 74 سالهء پیرویی مریو وارگس ، برندهء جایزه نوبل ادبیات امسال شناخته شد.
ماریو وارگس نویسنده کتاب مشهور «جنگ پایان جهان» که به زبان های مختلف جهان ترجمه شده، می باشد.
اکادمی نوبل سویدن می گوید، از مریو وارگس 74 ساله به خاطر ترسیم پرقدرت و تصویر قاطع و دقیق شخصیت ها انفرادی مقاومت، مبازره، ایستاده گی و شکست، تجلیل شده است.
ماریو وارگس در سال 1990 خودش را در انتخابات ریاست جمهوری پیرو کاندید کرده بود که در مقابل البرتو فوجی موری (Alberto
Fujimori) شکست خورد.
وارگس نخستین برندهء جایزهء نوبل ادبیات در امریکای جنوبیست.
خانم سیما سمر از افغانستان، لیواکسیوبو (Liu Xiaobo) از چین، مورگن تسیوانجیرای (Morgan Tsvangirai) از زمباوی، یک گروپ زنان از ارجنتاین و یک تبعیدی گروپ فعالین مطبوعات برما برای دریافت جایزهء نوبل صلح امسال کاندید شده بودند که جایزهء نوبل صلح امسال برای لیواکسیوبو (Liu Xiaobo) فعال حقوق بشر از چین داده شد.