بانکداری اسلامی، چی نوع سیستم بانکی است؟

در سال های 1970 میلادی زمانی که سیستم بانکداری اسلامی در کشور های خلیج انکشاف کرد، مشتریانش مشخصاً مراقب مسلمان های بودند که می خواستند دارای یک نوع سیستم بانکی باشند که با ارزش های مذهبی شان مطابقت داشته باشد. این کار شامل منع رباخواری و عدم سرمایه گزاری در آن معاملات تجارتی بود که از لحاظ اخلاقی مضر پنداشته می شد، مانند سرمایه گزاری در تولید الکهول و مسایل جنسی.

اما سیستم بانکداری اسلامی امروز توجه بیشتر را حتی در میان کشورهای غیر اسلامی بخود جلب کرده است. دلیل آن اینست که بانک های اسلامی از یک طرف بروی مردم همه ادیان و مذاهب باز است و از سوی دیگر، اکثر این بانک ها در بحران اقتصادی جهانی سالم باقی ماندند.

جالب تر این که هیچ کدام این بانک ها قروض قابل توجهی برای نجات شان هم دریافت نکردند. این موضوع نشان میدهد که این بانک ها نسبت به بانک های عادی یک نوع محل مصون تر برای پس انداز کننده ها عرضه کرده اند.

محمد امین یک مشاور امور مالی اسلامی مستقر در لندن می گوید، این درک قسماً درست است و قسماً هم نا درست. به گفته امین، در عمل، بانک های اسلامی در فعالیت های تجارتی شان اکثراً نسبت به بانک های عادی محافظه کار تر هستند.

منع ربا خواری یا نگرفتن سود طور مثال معنی اش اینست که این بانک ها مقدار زیاد قرض نا مساعد مشتری را خریداری نکرده اند، چیزی که اکنون بار گردن بانک های غرب گردیده و موجب سقوط بسیاری آنها شده است.

امین می گوید، بانک های شخصی اسلامی، مانند هر موسسه پس انداز، می تواند در معرض خطر قرار بگیرد. این بانک ها از یک طرف از گرفتن سود اجتناب می ورزند، از جانب دیگر، آنها هنوز هم عین همان کارهای را انجام می دهند که بانک های عادی انجام می دهند، ولی با معنی و مفهوم دیگر:

امین افزود:
« شما پول تانرا در بانک اسلامی می گذارید. این پول را با سایر پول های که بانک دارد شریک می سازد یا سرمایه گزاری می نماید. از این پول برای اجرای معاملاتش استفاده می نماید و آن این که به سایر مشتریان پول میدهد. در اخیر سال نتایج یا صورت حساب را محاسبه می کند و احتمالاً که از همین صورت حساب برای شما پول تادیه کند طور مثال پنج فیصد، شاید کمی زیاد یا کم، مگر اینکه این سال واقعاً برای بانک یک سال نا مساعد بوده باشد. »

امین این مشاور امور مالی اسلامی می گوید، در سال نا مساعد، بانک اسلامی شاید مفاد ندهد، در حالی که بانک های عادی، به اساس قرارداد به مشتریانش همان اندازه مفاد می دهد که تعهد نموده است.

امین عملکرد بانک های اسلامی را اینگونه توضیح می کند:
« یک بانک اسلامی می گوید، بما بگو کدام موتر را می خواهید و در کدام نمایشگاه گذاشته شده است، ما می رویم این موتر را خریداری می نمایم و ما بار دیگر این موتر را بالای شما می فروشیم. بناً یک بانک اسلامی این موتر مشخص را به 1000 دالر خریداری می نماید و به مشتری خود به قیمت 1150 دالر و در مدت 36 ماه قابل پرداخت می فروشد. یعنی که بانک اسلامی از فروش همین موتر مفاد بدست می آورد. این پول قرض نیست، ولی قرار داد اینست که فروش همین موتر 1150 دالر است. »

امین می گوید، بانک های اسلامی کار های انجام میدهند مشابه به آنچه که بانک های عادی انجام می دهند، ولی به مفهوم و معنی دیگر. قابل ذکر است که امروز سیستم بانکداری اسلامی یک بخش بسیار کوچکی از صنایع بانک داری جهانی را تشکیل می دهد. مقدار پولی که در بانک های اسلامی ذخیره می شود جمعاً به یک تریلیون دالر یا کمتراز یک فیصد دارایی مالی جهانی می رسد، ولی در بسیاری کشورها، بانکداری اسلامی به سرعت رو به افزایش است.