شکار بیش از حد حیوانات، تخریب جنگلات و ساحات زیست حیوانات، خشک سالی و سه دهه جنگ در افغانستان سبب انقراض حیات وحش در کشور شده است. مسوولان در اداره ملی حفاظت محیط زیست می گویند که در قسمت حیات وحش از گذشته ها تاکنون سروی انجام نشده و هم اکنون معلومات دقیق در مورد اینکه نسل کدام پرنده و یا حیوان نابود شده، در دست نیست.
عبدالولی مدقق معین این اداره در صحبت با رادیو آزادی گفت، گزارش های که در نزد آنان وجود دارد نشان میدهد که چندین نوع حیوان معروف در کشور در این سالها به چشم نمی خورند. اینکه این حیوانات کدام ها اند آقای مدقق گفت:
« برخی حیواناتی است که بر ما ثابت شده به طور مثال کلنگ سفید که یک زمان به شکل مهاجر از افغانستان گذر می کرد در 20 سال گذشته دیده نشده است، هم چنان در طی سال های خشک سالی یک پرنده بنام قاز حسینی بود که در دشت ها و آب های ایستاده ناور غزنی میامدند و تولید مثل می کردند و دیگر ببر کسپینی که در گزارش های سابق ثبت شده بود حالا دیده نمی شود. یک حیوان دیگر بود بنام چیتا یعنی سه چهار نوع حیوانی اند که مشخص شدند. »
آقای مدقق می گوید، در سه سال گذشته بخاطر جلوگیری از نابودی حیوانات وحش لست 138 نوع از حیوانات را تشکیل داده اند و از نهاد های مسوول خواسته اند تا مانع شکار این حیوانات شوند. اما وی مشخص نساخت که کدام نوع حیوانات شامل این لست میباشد.
اداره میحط زیست افغانستان می گوید، در افغانستان هم اکنون 137 نوع حیوان پستان دار، 428 نوع پرنده، 92 خزنده، 6 نوع ذو معشتین،101 نوع ماهی و 208 نوع گل سنگ وجود دارد. به گفته این اداره در حال حاضر 136 نوع حیوان وحشی در افغانستان وجود دارد که به دلایل مختلف، نسل 90 نوع آن با خطر از بین رفتن روبرو اند.
موقعیت خوب جغرافیایی، داشتن آب و هوای مناسب، موجودیت کوه های بلند و جنگلات همه سبب شده تا این کشور محل مناسب برای بود و باش یک تعداد حیوانات وحش گردد. حیواناتی که در سال های گذشته در مناطق کوهستانی و جنگل زار ها بسیار به چشم می خورند شامل شیر، پلنگ، سیاه گوش، خرس سیاه و قهوه یی، پشک وحشی، گرگ، روباه، شغال، کفتار، گراز، خوک، شادی، سنگ پشت، خرگوش، انواع بز کوهی، قوچ، گوزن، آهو و غیره می باشند.
در این حال شماری از مسوولان محلی در برخی از ولایات کشور نیز تایید می کنند که حیوانات وحش در ولایات شان در حال انقراض اند. مسوولان برخی از این ولایات از قاچاق حیوانات به خصوص پرندگان به خارج از کشور ابراز نگرانی می کنند.
کنر در شرق افغانستان از جمله ولایات است که در گذشته انوع مختلف حیوانات و پرندگان را در خود جا داده بود. عبدالغیاث یک مسوول ریاست زراعت کنر در صحبت با رادیو آزادی گفت که از بین رفتن جنگلات در این ولایت و ناامنی های موجود سبب شده تا حیوانات مثل پلنگ، مرغ های دشتی، روبا و دیگر حیوانات ناپدید گردند:
« با آمدن انقلاب به علت فیر مرمي و بمب باردمان که جنگلات ما را میدان جنگ قرار داده بودند، همین حیوانات وحشی از بین رفتند. حالا هم این وضعیت جریان دارد که پناه گاهای حیوانات وحشی از بین برده می شود. قطع جنگلات زمینه را برای این مساعد ساخته تا پناه گاه های آنها از بین برود. اکثر حیوانات وحشی از بین برده شده. »
این تنها کنر نیست که مسوولان زراعت اش از انقراض حیوانات نگران اند، ولایت هرات در غرب افغانستان نیز با مشکل مشابه مواجه است. مسوولان زراعت ولایت هرات می گویند که از چند سال به این طرف شکار غیر قانونی و قاچاق انواع مختلف پرندگان در این ولایت ادامه دارد.
محمد جواد عزیزی مسوول حیات وحش در ریاست زراعت هرات در صحبت با رادیو آزادی گفت که در این اواخر شماری از حیوانات بومی از این ولایت به کشور های همسایه انتقال داد می شود:
« مینا مثال پرنده بومی هرات است تعداد قاچاقبران که به ایران می روند این حیوانات و پرنده ها به عنوان تحفه انتقال میدهند. شاهین پرنده که در کشور های خلیج علاقه مند های فراوان خود را دارد قاچاق و شکار می شود که شکار این همه به همین شکل ادامه دارد. »
آقای جواد می گوید که در چند سال گذشته تلاش کرده اند تا مانع قاچاق حیونات و پرنده ها شوند اما هنوز هم این مشکل وجود دارد.
طبق تحقیقات دانشمندان زولوجی خوک در ولایت بادغیس و گلران هرات، گوزن سایبریائی در دره آجر، پلنگ برفی در مناطق شمال شرقی هندوکش، کفتار در دشت های شمال غرب و جنوب غرب، آهو سفید در دشت های شمال زندگی داشتند.
به همین ترتیب 9 نوع پشک، مانند کره کل، سیاه گوش، پشی پلنگ، پشک کوهی، پشک صحرائی، پشک جنگلی، خرس سیاه و شادی در مناطق کنر و نورستان، آهو رنگ و ختن در دره نور، بز مار خور در مناطق شمال شرقی و آهو مارکوپولو در دره‌های واخان پامیر دیده شده اند.
اما اینکه حالا این تعداد حیوات در کشور وجود دارد یا نه ادارات مربوط در افغانستان ارقام مشخص در دست ندارند. اما گفته می شود هنوز هم حیوانات و پرنده گان که از ارزش خاص برخوردار هستند در این کشور وجود دارند.
آگاهان امور می گویند، حکومت افغانستان بخصوص وزارت زراعت و اداره ملی حفاظت از محیط زیست باید گام های مثبت و عملی در خصوص حفظ حیات وحش در کشور بر دارند. به گفتهء آنان اگر از شکار حیوانات جلوگیری به عمل آید و زمینه مناسب برای بود و باش آنان در افغانستان مساعد گردد، پرنده گان و حیوانات که به کشورهای همسایه مهاجر شده اند، ممکن دوباره برگردند.
عبدالعزیز موهبی استاد در پوهنځی زراعت پوهنتون کابل در صحبت با رادیو آزادی گفت که بخاطر بقای حیات وحش در کشور باید فرامین حکومت در مورد منع شکار در کشور عملی گردد:
وی در ادامه گفت:
« در صورتی که توجه صورت نه گیرد، قانون شکار افغانستان آنچنان که رییس جمهور کرزی فرمان دادن که شکار در افغانستان منع است اگر به همان صورت تطبیق نشود و در قسمت بازگشت حیات وحش توجه صورت نگیرد و جنگلات و دیگر نباتات کشور از بین برده شوند در آنصورت نگرانی خیلی شدید خواهد بود که ما در آینده حیوانات بسیار زیادی را از دست خواهیم داد. »
رییس جمهور کرزی نیز در تازه ترین بیانیه پانزده روزه رادیویی اش گفته است که با از بین رفتن حیات وحش توازن طبیعت برهم خورده و محیط زیست آسیب دیده است. رییس جمهور کرزی از مردم این کشور خواسته است تا در قسمت حفظ بقای نسل حیات وحش تلاش نمایند.
هر چند دولت افغانستان طی صدور فرمان شکار حیوانات و پرنده گان را منع اعلام کرده، اما دیده می شود که هنوز هم در مناطق مختلف این کشور حیوانات و پرنده گان به وسیله مردم یا به هدف امرار معیشت و یا هم تجارت شکار می شوند.
آگاهان امور محیط زیست هشدار میدهند که اگر سلسله شکار و قاچاق حیوانات و پرنده ها به خارج از کشور به همین منوال ادامه یابد و به حیات وحش توجه لازم نشود در آیندهء نه چندان دور شاهد خاموش شدن صدای وحش در کشور خواهند بود.
فریبا واحدی
عبدالولی مدقق معین این اداره در صحبت با رادیو آزادی گفت، گزارش های که در نزد آنان وجود دارد نشان میدهد که چندین نوع حیوان معروف در کشور در این سالها به چشم نمی خورند. اینکه این حیوانات کدام ها اند آقای مدقق گفت:
« برخی حیواناتی است که بر ما ثابت شده به طور مثال کلنگ سفید که یک زمان به شکل مهاجر از افغانستان گذر می کرد در 20 سال گذشته دیده نشده است، هم چنان در طی سال های خشک سالی یک پرنده بنام قاز حسینی بود که در دشت ها و آب های ایستاده ناور غزنی میامدند و تولید مثل می کردند و دیگر ببر کسپینی که در گزارش های سابق ثبت شده بود حالا دیده نمی شود. یک حیوان دیگر بود بنام چیتا یعنی سه چهار نوع حیوانی اند که مشخص شدند. »
آقای مدقق می گوید، در سه سال گذشته بخاطر جلوگیری از نابودی حیوانات وحش لست 138 نوع از حیوانات را تشکیل داده اند و از نهاد های مسوول خواسته اند تا مانع شکار این حیوانات شوند. اما وی مشخص نساخت که کدام نوع حیوانات شامل این لست میباشد.
اداره میحط زیست افغانستان می گوید، در افغانستان هم اکنون 137 نوع حیوان پستان دار، 428 نوع پرنده، 92 خزنده، 6 نوع ذو معشتین،101 نوع ماهی و 208 نوع گل سنگ وجود دارد. به گفته این اداره در حال حاضر 136 نوع حیوان وحشی در افغانستان وجود دارد که به دلایل مختلف، نسل 90 نوع آن با خطر از بین رفتن روبرو اند.
موقعیت خوب جغرافیایی، داشتن آب و هوای مناسب، موجودیت کوه های بلند و جنگلات همه سبب شده تا این کشور محل مناسب برای بود و باش یک تعداد حیوانات وحش گردد. حیواناتی که در سال های گذشته در مناطق کوهستانی و جنگل زار ها بسیار به چشم می خورند شامل شیر، پلنگ، سیاه گوش، خرس سیاه و قهوه یی، پشک وحشی، گرگ، روباه، شغال، کفتار، گراز، خوک، شادی، سنگ پشت، خرگوش، انواع بز کوهی، قوچ، گوزن، آهو و غیره می باشند.
در این حال شماری از مسوولان محلی در برخی از ولایات کشور نیز تایید می کنند که حیوانات وحش در ولایات شان در حال انقراض اند. مسوولان برخی از این ولایات از قاچاق حیوانات به خصوص پرندگان به خارج از کشور ابراز نگرانی می کنند.
کنر در شرق افغانستان از جمله ولایات است که در گذشته انوع مختلف حیوانات و پرندگان را در خود جا داده بود. عبدالغیاث یک مسوول ریاست زراعت کنر در صحبت با رادیو آزادی گفت که از بین رفتن جنگلات در این ولایت و ناامنی های موجود سبب شده تا حیوانات مثل پلنگ، مرغ های دشتی، روبا و دیگر حیوانات ناپدید گردند:
« با آمدن انقلاب به علت فیر مرمي و بمب باردمان که جنگلات ما را میدان جنگ قرار داده بودند، همین حیوانات وحشی از بین رفتند. حالا هم این وضعیت جریان دارد که پناه گاهای حیوانات وحشی از بین برده می شود. قطع جنگلات زمینه را برای این مساعد ساخته تا پناه گاه های آنها از بین برود. اکثر حیوانات وحشی از بین برده شده. »
این تنها کنر نیست که مسوولان زراعت اش از انقراض حیوانات نگران اند، ولایت هرات در غرب افغانستان نیز با مشکل مشابه مواجه است. مسوولان زراعت ولایت هرات می گویند که از چند سال به این طرف شکار غیر قانونی و قاچاق انواع مختلف پرندگان در این ولایت ادامه دارد.
محمد جواد عزیزی مسوول حیات وحش در ریاست زراعت هرات در صحبت با رادیو آزادی گفت که در این اواخر شماری از حیوانات بومی از این ولایت به کشور های همسایه انتقال داد می شود:
« مینا مثال پرنده بومی هرات است تعداد قاچاقبران که به ایران می روند این حیوانات و پرنده ها به عنوان تحفه انتقال میدهند. شاهین پرنده که در کشور های خلیج علاقه مند های فراوان خود را دارد قاچاق و شکار می شود که شکار این همه به همین شکل ادامه دارد. »
آقای جواد می گوید که در چند سال گذشته تلاش کرده اند تا مانع قاچاق حیونات و پرنده ها شوند اما هنوز هم این مشکل وجود دارد.
طبق تحقیقات دانشمندان زولوجی خوک در ولایت بادغیس و گلران هرات، گوزن سایبریائی در دره آجر، پلنگ برفی در مناطق شمال شرقی هندوکش، کفتار در دشت های شمال غرب و جنوب غرب، آهو سفید در دشت های شمال زندگی داشتند.
به همین ترتیب 9 نوع پشک، مانند کره کل، سیاه گوش، پشی پلنگ، پشک کوهی، پشک صحرائی، پشک جنگلی، خرس سیاه و شادی در مناطق کنر و نورستان، آهو رنگ و ختن در دره نور، بز مار خور در مناطق شمال شرقی و آهو مارکوپولو در دره‌های واخان پامیر دیده شده اند.
اما اینکه حالا این تعداد حیوات در کشور وجود دارد یا نه ادارات مربوط در افغانستان ارقام مشخص در دست ندارند. اما گفته می شود هنوز هم حیوانات و پرنده گان که از ارزش خاص برخوردار هستند در این کشور وجود دارند.
آگاهان امور می گویند، حکومت افغانستان بخصوص وزارت زراعت و اداره ملی حفاظت از محیط زیست باید گام های مثبت و عملی در خصوص حفظ حیات وحش در کشور بر دارند. به گفتهء آنان اگر از شکار حیوانات جلوگیری به عمل آید و زمینه مناسب برای بود و باش آنان در افغانستان مساعد گردد، پرنده گان و حیوانات که به کشورهای همسایه مهاجر شده اند، ممکن دوباره برگردند.
عبدالعزیز موهبی استاد در پوهنځی زراعت پوهنتون کابل در صحبت با رادیو آزادی گفت که بخاطر بقای حیات وحش در کشور باید فرامین حکومت در مورد منع شکار در کشور عملی گردد:
وی در ادامه گفت:
« در صورتی که توجه صورت نه گیرد، قانون شکار افغانستان آنچنان که رییس جمهور کرزی فرمان دادن که شکار در افغانستان منع است اگر به همان صورت تطبیق نشود و در قسمت بازگشت حیات وحش توجه صورت نگیرد و جنگلات و دیگر نباتات کشور از بین برده شوند در آنصورت نگرانی خیلی شدید خواهد بود که ما در آینده حیوانات بسیار زیادی را از دست خواهیم داد. »
رییس جمهور کرزی نیز در تازه ترین بیانیه پانزده روزه رادیویی اش گفته است که با از بین رفتن حیات وحش توازن طبیعت برهم خورده و محیط زیست آسیب دیده است. رییس جمهور کرزی از مردم این کشور خواسته است تا در قسمت حفظ بقای نسل حیات وحش تلاش نمایند.
هر چند دولت افغانستان طی صدور فرمان شکار حیوانات و پرنده گان را منع اعلام کرده، اما دیده می شود که هنوز هم در مناطق مختلف این کشور حیوانات و پرنده گان به وسیله مردم یا به هدف امرار معیشت و یا هم تجارت شکار می شوند.
آگاهان امور محیط زیست هشدار میدهند که اگر سلسله شکار و قاچاق حیوانات و پرنده ها به خارج از کشور به همین منوال ادامه یابد و به حیات وحش توجه لازم نشود در آیندهء نه چندان دور شاهد خاموش شدن صدای وحش در کشور خواهند بود.
فریبا واحدی