در حال حاضر بیشترین مقدار لیتیوم جهان در کشورهای ارجنتاین، آسترالیا، برازیل، کانادا و چیلی استخراح می شود. در مورد موجودیت ذخایر لیتیویم افغانستان تا دههء گذشته تحقیقات اندک صورت گرفته بود، اما در سالیان اخیر در مورد موجودیت ذخایر بزرگ لیتیوم در افغانستان زیاد می شنویم. گفته می شود که در ولایات هرات، فراه و غزنی ذخایر سرشار لیتیوم موجود است و اخیراً یک مقام ارشد گفت، یک معدن بزرگ لیتیوم در مناطق شرقی افغانستان نیز کشف شده است.
لیتیوم چیست و کی آن را کشف کرد؟
لیتیوم یک عنصر کیمیاوی بوده، سمبول کیمیاوی آن (Li) و نمبر اتمی آن 3 است. برای نخستین بار در سال 1800 میلادی توسط کیمیادان و سیاستمدار برازیلی خوزه بونیفاسیو دو اندرادا ای سلوا ( José Bonifácio de Andrada e Silva) در یک معدن سویدن کشف شد. با آنکه کیمیادان ها و فزیک دان های جهان در مورد لیتیوم تحقیقات را انجام دادند، اما تا اوایل قرن بیستم از لیتیوم به پیمانهء وسیع استفاده نشد.
لیتیوم چی خصوصیات دارد؟
لیتیوم نسبت به سایر فلزات القلی با انرژی کمتر و به ساده گی با آب تعامل می کند و مانند سایر فلزات القلی یک هادی خوب جریان برق بوده، دارای عکس العمل فوق العاده است. روی همین دلیل بود در سال 1939 میلادی، با تغییر شکل دادن لیتیوم به هیلیوم، انسان به نخستین عکس العمل هستوی دست یافت و ارتباط عنصر لیتیوم با فزیک اتمی یک امر ناگسستنی شد.
از لیتیوم در کدام موارد استفاده می شود؟
امروز از عنصر لیتیوم در تولید شیشه، عدسیه های اوپتیک، مواد سرامیک، محصولات برقی و الکترونیکس و به خصوص بطری های لیتیوم آین استفاده می شود.
از لیتیوم هایدروکساید در روغن های مقاوم در برابر درجهء حرارت بلند، صنایع ذوب و ولدنگ کاری فلزات و سایر صنایع کیمیاوی نیز استفاده می شود.
چون لیتیوم با جرقه های درخشان و رنگین می سوزد از آن در مواد آتشبازی و فشنگ ها استفاده می شود.
لیتیوم هایدروکساید، کاربن دای اوکساید را جذب می کند، بناً از لیتیوم هایدروکساید و لیتیوم پاراوکساید در پاکسازی جریان هوا و افرازت گاز صنایع تولیدی استفاده می شود.
اما مهمترین استفاده از عنصر لیتیوم در عرصهء فضایی و نظامیست، از عنصر لیتیوم به مثابهء مواد سوخت جامد در راکت های هوایی و تروپیدوهای بحری و ساختن بمب هایدروژنی و بمی اتمی استفاده می شود.
جالب اینست که عنصر لیتیوم در طبابت هم استفادهء وسیع دارد. از لیتیوم برای تداوی افسرده گی ها و بیماری های روانی، مریضی های عصبی و سایر امراض هم به پیمانهء گسترده استفاده می شود.
به این ترتیب موارد متعدد و متنوع استفاده از لیتیوم این عنصر را به یک مادهء خیلی مهم و مورد نیاز جهان صنعتی مبدل ساخته است.
اگر ذخایر سرشار لیتیوم واقعاً در افغانستان کشف شده باشد، در شرایطی که همهء جهان به آن نیاز دارد، بهره برداری مسوولانه و مدیریت سالم استخراج و استفاده از آن می تواند اقتصاد و زنده گی مردم افغانستان را از بیخ و بن دگرگون سازد.
