گرفتن طویانه یا شیربها که یکی از چالش های بزرگ فرا راه ازدواج است، سبب بالا رفتن سن ازدواج شده است.
با آنکه روی این موضوع در گذشته نیز گزارش های داشتیم اما در یک تحقیق تازه که در سایت های انترنتی نشر شده است، نشان می دهد که طویانه و مصارف گزاف عروسی در افغانستان، در کنار سایر مشکلات اجتماعی و خشونت ها، در برخی موارد سبب بروز حوداثی چون سرقت، خودکشی و اعتیاد به مواد مخدر نیز شده است.
طویانه یا پولی که خانواده دختر از خانواده داماد می گیرد، یک عمل غیر شرعی و ناجایز است که از گذشته های دور میان خانواده های افغان رایج شده است.
از بابت گرفتن طویانه بلند و مصارف گزاف عروسی است که بسیاری از جوانان سال های دراز زیر بار قرض می مانند و حتی از خیر آن می گذرند.
وقتی ما هم خواستیم در این مورد با برخی از جوانان و خانواده ها گفت و شنودی داشته باشیم با درد دل و شکایات برخی شان مواجه شدیم.
فقر، تنگدستی، نبود امکانات مالی، جامعه سنتی، طویانه گزاف و عنعنات ناپسند حاکم در جامعه باعث شده است تا جوانان نتوانند با پول شخصی خود عروسی کنند.
اگر متوجه شده باشید، در برخی از نقاط کشور ازدواج های دسته جمعی از طرف برخی خانواده ها و تاجران کشور صورت گرفته است که یکی از این مراسم در شهر مزار شریف است که چندین محافل عروسی بصورت دسته جمعی برگزار شده است.
مولوی حیات الدین باشنده شهر مزار شریف که خطبه نکاح 49 داماد را در شهر مزار شریف خوانده است، برگزاری چنین محافل عروسی را مفید می داند.
محمد طاهر ابراهیمی باشنده شهر مزارشریف نامزاد است و فامیل دختر بالایش طویانه گزاف گذاشته و نمی تواند به زود ترین فرصت پول را پیدا کند و عروسی نمایید. او از برگزاری عروسی های دسته جمعی خیلی خوشبین بود.
اما برخی از جوانان می گفتند، با وجود آنکه عروسی های دسته جمعی در کشور یک اندازه مفید است اما عنعنات ناپسندی که در جامعه افغانی وجود دارد عروس را وادار به آن می سازد که به شوهر خود به اشکالی مختلف طعنه بدهد و به این اساس ضرر های این عروسی ها بیشتر از موثریت آن می باشد و برخی از جوانان هم برگزاری مراسم دسته جمعی را به خود ننگ می دانند.
اما ساحل یکی دیگر از باشنده های شهر مزارشریف می گوید، کسانی که این چنین فکر می کنند فهم و درک آنها پایین است.
به همین ارتباط چندی پیش در ولایت غزنی هم بزرگان قوم و برخی از مسوولین دولت در ولسوالی اندار ولایت غزنی یک جلسه را براه انداخته تا قمیت طویانه را در این ولسوالی کم بسازند و به همین اساس خانواده دختر از سه لک و بیست هزار افغانی بیشتر طویانه از خانواده بچه گرفته نمی تواند. در این مورد قاسم خان دیسوال ولسوال ولسوالی اندر ولایت غزنی چنین گفت:
« 110 نفر با بزرگان قوم و علمای کرام در این جلسه سهم گرفته بودند و در این جلسه فیصله به عمل آمد که طویانه دختر از سه لک و بیست هزار افغانی اضافه نباشد و اگر خانواده دختر از اندازه معین که تعین شده است بیشتر طویانه بگیرد باید باقی پول را به بزرگان ولسوالی اندر بدهد و در ضمن دوصد هزار افغانی پول نقد هم باید جریمه بیپردازد و همچنان اگر کسانی که می خواهند عروسی دوم هم کنند برای آنها از چارنیم تا چارلک و هفتاد هزار افغانی طویانه تعین شده است.»
به گفته علمای دین، گرفتن طویانه از دید گاه شریعت اسلامی حرام است، زیرا گرفتن پول به عنوان طویانه در حقیقت انسان فروشی است و فروختن انسان حرام است.
برخی مردم فرق بین مَهر و طویانه را نمی دانند، در حالی که مَهر حق دختر است و طویانه پول حرام است که پدر دختر از داماد اش می گیرد.
مولوی سمیع الله ریحان می گوید که کم ترین حد مَهر 10 درهم شرعی ( حدود 13000افغانی ) تعین شده است.
گرفتن طویانه تا جایکه دیده شده عاقبت خوب نداشته و پیامد آن با دشواری، کینه و عداوت همراه بوده است. اما با گذشت زمان به ویژه در اکثر ولایات افغانستان به یک سنت و فرهنگ تبدیل شده است.
آصف باشنده ولایت هرات می گوید، عمده ترین مشکل اینست که ما قانون داریم اما قانون تطبیق نمی شود و برای از بین بردن این فرهنگ دولت باید توجهء جدی نماید.
وزارت عدلیه افغانستان برای جلوگیری از طویانه بلند و مصارف زیاد در مراسم عروسی طرح یک قانون را در سال 1389 تهیه و به شورای وزیران فرستاده است که ما هم سال گذشته در مورد اجرای این قانون گزارشی داشتیم اما تا حال این قانون تصویب نشده است.
سید یوسف حلیم معین مسلکی وزارت عدلیه می گوید، طرح این قانون از طرف کمیته قوانین شورای وزیران مورد تصویب قرار گرفت و بالاخره به کابینه رفت تا مشوره های صورت گیرد تا این قانون به تصوصب برسد. اما این قانون در همان وضعیت گذشته باقیمانده است.
اما به تعقیب این مسوده ناتکمیل، اعضای کمیسیون صحت و جوانان ولسی جرگه افغانستان هم برای کاهش مصارف گزاف عروسی طرحی را آماده ساخته اند.
نقیب الله فایق رییس کمیسیون صحت و جوانان در مجلس نماینده گان افغانستان می گوید، به اساس همین قانون آنها هم در پارلمان روی طرحی که بنام طرح قانون کاهش مصارف ازدواج ها است کار کرده اند، اما او می گوید، سه سال می شود که این طرح در شورای وزیران متوقف شده و مسوولیت آن بر می گردد بر رییس جمهور افغانستان.
ما هم حرف های وزارت عدلیه و پارلمان را گرفته راهی دارالانشای ادارهء امور شدیم تا دلیل تاخیر نهایی شدن این قانون را دریابیم، در پاسخ نجیب امین معاون ریاست عمومی ادارهء امور و دارالانشای شورای وزیران چنین گفت:
« این طرح همان یک طرح اولی است که وزارت عدلیه برای ادارهء امور روان کرده است طرح دیگر را که مجدداً باید باز نگری می کردن برای بار دوم به این اداره روان نکرده اند. ولی اینکه در کابینه اول تایید نشد دلیل آن این بود که بعضی موارد در قانون برخی محدویت های پیش بینی شده بود که انعکاسات خوب نمی داشت باید این طرح از طرف یک هیأت کلان و زیر نظر رییس جهمور و اشتراک وزیر عدلیه افغانستان این را ارزیابی کنند.»
آقای امین در ادامه حرف هایش گفت که هیچ سند بیشتر از دو یا سه هفته در اداره امور معطل نمی ماند.
نقیب الله فایق رییس کمیسون صحت و جوانان در ولسی جرگه افغانستان، کمی و کاستی های که در پارلمان وجود داشت و کم توجهی اعضای ولسی جرگه در این عرصه کرده اند و نتواستند روی این طرح کار کنند، پذیرا شده گفت: با آغاز سال چهارم کاری و تغییراتی که در ریاست جمهوری خواهد آمد از دولت و کاندید های بعدی ریاست جمهوری خواست تا در این مورد توجهء جدی نمایند.
به باور آگاهان دین، با آن که دولت برای محو فرهنگ طویانهء بلند و مصارف گزاف عروسی توجه چندانی نکرده است، اما مولوی ریحان بلند بردن سطح آگاهی مردم از احکام شریعت اسلامی در مورد مَهر و طویانه را ضروری دانسته می گوید در راستای از بین بردن این فرهنگ دولت و خانواده ها رول عمده دارند و علمای دین هم در این مورد باید تبلیغ نمایند.
ترتیب کننده برنامه هوای تازه: فروزان حبیب زاده
وقت نشر برنامه: هفته دو بار روز های شنبه و دوشنبه
