به اساس یک سروی اخیر، تعداد معتادین مواد مخدر در افغانستان به 1.3 تا به 1.6 میلیون می رسد.
محمد شعیب چند سال پیش در صفوف اردوی ملی به حیث سرباز ایفای وظیفه می کرد اما او حالا شب و روز را با ده ها معتاد دیگر مواد مخدر زیر پل سوختۀ کابل سپری می نماید.
شعیب می گوید، پس از ترک اردوی ملی زمانیکه بی کار شد، به مواد مخدر رو آورد:
" بی کاری سبب شد که به استعمال مواد مخدر رو آورم، پس از آن که از کار در اردوی ملی به رخصتی آمدم به این عمل آغشته شدم.
نمی دانستم که اعتیاد من را چنین می سازد، حالا پیشیمان استم."
به اساس گزارش ها نَود درصد هیرویین جهان در افغانستان تولید می شود، این کشور هم اکنون 1.3 میلیون تا 1.6 میلیون معتاد دارد.
ارقام جدید معتادین در افغانستان در یک گزارش نَو که از سوی وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان و اداره مبارزه با جرایم و مواد مخدر ملل متحد تهیه شده ذکر گردیده است.
یو ان او دی سی یا ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد موجودیت این تعداد معتادین را در افغانستان نگران کننده دانسته می گوید که این مساله زیان های اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارد.
هاشم وحدتیار سخنگوی یو ان او دی سی به رادیو آزادی در این مورد گفت:
" فکر کنید که اگر یک معتاد در افغانستان روزِ یک دالر هیرویین یا مواد مخدر استفاده کند، پس 1.3 میلیون دالر پول سیاهِ است که روزانه برای مواد مخدر در افغانستان در گردش است.
این نه تنها اقتصاد افغانستان را متضرر می سازد بلکه بی نظمی اجتماعی را نیز به وجود می آورد.
این عده افراد کاملاً بی کار استند و زمانیکه پول شان تمام شود مجبور اند که به دزدی دست زنند و دیگر جرم را مرتکب شوند.
پس بالای تمام ابعاد تاثیراتی زیادی دارد و نگرانی بزرگی است."
آقای وحدتیار افزود که به دلیل ازدیاد کشت کوکنار، دسترسی آسان به مواد مخدر، میزان بلند بی کاری در افغانستان و مشکلات خانواده گی تعداد معتادین در این کشور رو به افزایش است:
" نیاز است تا از سوی نهاد های مختلف چی دولتی و یا غیر دولتی و یا از جامعه جهانی باید دو کار انجام شود، اول افرادیکه معتاد اند در زمینه تداوی آنها گام های بیشتر برداشته شود و دیگر به مردم آگاهی داده شود تا سایر افراد به این مرض مبتلا نشوند."
به اساس معلومات ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، سال گذشته میلادی نسبت به سال های قبل آن کشت کوکنار در افغانستان خیلی افزایش یافت.
سخنگوی این اداره گفت که در سال 2014 در دوصد و بیست و چهار هزار هکتار زمین در افغانستان کوکنار کشت شده بود.
مقام ها کاهش سرمایه گذاری را در افغانستان دلیل ضعف اقتصاد این کشور دانسته که به گفته آنها در نتیجه آن میزان بیکاری در افغانستان رو به افزایش است.
مقام های وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان ضعف در سکتور زراعت و نبود بازار خوب برای تولیدات این کشور را از علت افزایش کشت کوکنار می خوانند.
هارون رشید سرپرست وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستانبه رادیو آزادی گفت که این وزارت برنامه های مشخصی به هدف معالجه معتادین و جلوگیری از اعتیاد در افغانستان روی دست دارد:
" ما پلان های بسیار همه جانبه و مشخص برای جلوگیری از اعتیاد و تداوی معتادین و ادغام مجدد آنها در جامعه داریم.
یک پلان که زیاد مفید است عبارت از شامل سازی تداوی معتادین در بسته های صحی وزارت صحت عامه می باشد.
ما برنامه های پنجساله برای ظرفیت سازی داریم تا معتادین در قراء و قصبات تداوی شوند.
حکومت جدید افغانستان در این راستا متعهد است و برنامه های مشخص و همه جانبه آمادهء تطبیق است."
با آنکه وزارت داخله افغانستان یک معینیت در بخش مبارزه با مواد مخدر نیز دارد اما به گفته برخی از مقامات، نا امنی ها و مافیای قدرت مند، تلاش ها در زمینه مبارزه با مواد مخدر را دشوار می سازد.
در همین حال یک جوان افغان که از 5 سال به اینسو به مواد مخدر معتاد شده است، بدون ذکر نامش می گوید که استفادهء هیرویین را در زندان پلچرخی آغاز کرده است:
" مدت پنجسال است که معتاد هستم، من در زندان پلچرخی به اعتیاد رو آوردم.
به داخل زندان مواد مخدر انتقال داده می شد، نمی دانم که پولیس می آورد یا کسی دیگر.
ده بار خود را بستر هم کردم اما از اعتیاد رهایی نیافتم."
وی از دیگر جوانان می خواهد که به اعتیاد رو نیاروند و به گفته او زنده گی خود و خانواده های شان را تباه نسازند.
در جامعه به سوی افراد معتاد به دیدهء حقارت نگریسته می شود و همه تلاش می کنند که از آنها فاصله بگیرند.
این را شماری از معتادان هم درک می کنند که مردم با آنها رفتار مناسب ندارند:
" به خاطر همین مواد مخدر که استعمال می کنم، مردم ما را بَد می بینند، اگر نی دست خود را به گرفتن پول به کسی دراز نکرده ام و نه داخل خانه کسی شده ام.
کار می کنم و چند روپیه که به دست می آورم آن را مواد مخدر می خَرَم."
" روزی شده است که سرقت کسی دیگر کرده است و به جای آن من متهم شده ام و گفته اند وی معتاد است و دزدی کرده است، در حالی که من از آن هیچ اطلاعی نداشتم."
سازمان ملل متحد می گوید که رو آوردن دوباره معتادین پس از تداوی به مواد مخدر یکی از علت های دیگری است که در تعداد معتادین در افغانستان کاهش به میان نمی آید.
در گزارش اخیر وزارت مبارزه با مواد مخدر و ادارهء مبارزه با مواد مخدر و سازمان ملل متحد تعداد مراکز تداوی معتادین در این کشور ناکافی خوانده شده است.
وزارت صحت عامه افغانستان هم می گوید که نیاز است تا تعداد مراکز تداوی معتادین بیشتر شود.
اما داکتر فیروزالدین فیروز وزیر صحت عامه به رادیو آزادی گفت که امکانات مالی حکومت در این راستا خیلی محدود است:
"فعلاً در حدود دو هزار و پنجصد بستر برای تداوی معتادین در سرتاسر افغانستان وجود دارد اما کافی نیست.
نیاز است که تعداد این مراکز افزایش یابد اما بودجه و امکانات مالی دولت برای ایجاد بستر بسیار محدود است و ضرورت است که ما با یک برنامه مشترک و همکاری بین السکتوری با تمویل کننده ها به تفاهم برسیم تا گلیم این مشکل اجتماعی و اقتصادی از افغانستان برچیده شود."
در حالیکه وزارت صحت عامه افغانستان از ادامه تلاش ها برای تداوی معتادین سخن می زند، برخی معتادین از عرضه خدمات صحی برای شان راضی نیستند.
محمد شعیب یکی از این معتادین است:
" در شفاخانه با مریضان رفتار خوب صورت نمی گیرد، دوا و نان درست موجود نیست.
همین سبب می شود که مریض از شفاخانه فرار کند.
خواست من از دولت این است که باید اعتیاد را از افغانستان ریشه کن نماید."
از سوی دیگر داکتر عبدالله وردک مسوول پیشین بخش کاهش تقاضای مواد مخدر در وزارت صحت عامه افغانستان می گوید که معتادین برای ترک اعتیاد از 45 روز تا 90 روز زیر تداوی قرار می گیرند و پس از این مدت وضعیت آنها دنبال نمی شود:
" تداوی یک معتاد کَم از کَم از یک روز الی دو سال باید ادامه داشته باشد.
وقتیکه از مرکز صحی مرخص می شود، بعداً باید این مرکز باید با معتاد در تماس باشد که وضعیت اش چگونه است، آیا کار پیدا کرده یا نه و یا دوباره به اعتیاد رو آورده است یا خیر.
صرف به این باید اکتفا نکنیم که معتادین را جمع آوری کردیم و در مرکز صحی داخل بستر نمودیم و صد در صد تداوی شده اند و دیگر به اعتیاد رو نمی آورند."
شماری معتادین در افغانستان معتادین تزریقی اند یعنی آنها مواد مخدر را از طریق پیچکاری می گیرند.
این معتادین از جمله ناقلان ویروس اچ آی وی ایدز در این کشور به حساب می آیند.
آقای وردک می گوید که از سال های پیش موضوعِ جلوگیری از اعتیاد در افغانستان در اولویت قرار داده نشده و در این راستا میان ادارات دولتی هماهنگی وجود ندارد.
در همین حال مقام های وزارت مبارزه با مواد مخدر می گویند که همکاری وزارت اطلاعات و فرهنگ در زمینهء آگاهی دهی به مردم در مورد اضرار مواد مخدر و همکاری دیگر وزارت ها به خصوص داخله، کار و امور اجتماعی، صحت عامه و زراعت و مالداری هم در راستای جلوگیری از اعتیاد مهم است.
مسوولان صحی و کارشناسان می گویند که در کنار مساله تداوی معتادین باید در زمینه فراهم آوری فرصت های کاری به افرادیکه ترک اعتیاد می کنند نیز توجه شود تا آنها بار دیگر به استعمال مواد مخدر رو نیاورند.
به گفته آگاهان، نیاز است تا در راستای کاهش عرضۀ مواد مخدر و مبارزه با مافیا و قاچاقچیان مواد مخدر هم اقدامات جدی روی دست گرفته شود.