عوامل کودتا بالای رئیس جمهور سردار محمد داوود خان چه بود؟

۴۱ سال قبل از امروز حزب دموکراتیک خلق افغانستان به تاریخ هفتم ثور بالای رئیس جمهور وقت سردار محمد داوود خان کودتا کرد.

این درست همان روزیست که به گمان بسیاری‌ها بدبختی‌های افغانستان از این روز آغاز گردید.

ساعت هفت صبح بود که سردار محمد داوود خان در خانه‌اش در انتظار عبدالقدیر وزیر امور داخله بود تا با وی در مورد مسئله بازداشت رهبران حزب دموکراتیک خلق افغانستان صحبت کند.

• نور محمد تره‌کی
• ببرک کارمل
• داکتر شاه ولی
• عبدالحکیم شرعی جوزجانی
• غلام دستگیر پنجشیری
• سلیمان لایق
• محمد حسن بارق شفیعی
• حفیظ‌الله امین
• محمد حسن ضمیر صافی

اعضای حزب دموکراتیک خلق افغانستان و حکومت وقت به اتهام مظاهره بازداشت شدند.

شهنواز تنی که در این کودتا نقش فعال داشته و حالا در کابل زندگی می‌کند به رادیو آزادی گفت که آن‌ها پلان کودتا را نداشتند، اما از سوی حزب دموکراتیک خلق مجبور شدند.

او افزود:

"برای کودتا شرایط مساعد نبود، این کار به گونه تحمیلی از قبل صورت گرفت، رئیس جمهور سردار محمد داوود خان بالای حزب دموکراتیک خلق حمله کرد، رهبران حزب بازداشت شدند، خواست تا بعضی از افراد نظامی را هم بگیرد."

شهنواز تنی که در این کودتا نقش فعال داشته و حالا در کابل زنده‌گی می‌کند.

آقای تنی می‌گوید که حفیظ‌ الله امین با استفاده از همین فرصت با آمادگی که از قبل داشت دستور کودتا را داد.

امر کودتا داده شد، لوای چهار زرهدار و یک کاروانی از تانک‌ها به رهبری اسلم وطنجار و جگرن محمد رفیع از پلچرخی به طرف ارگ در حرکت شده و به ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه روز پنج‌شنبه نشست شورای وزیران در ارگ جریان داشته و ظاهراً سردار محمد داوود خان هم از حرکت کودتاچیان خبری ندارد.

در همین حال یک محافظ خاص داوود خان در نشست کابینه داخل شد و او را از این حرکت با خبر ساخت، اما وی گفت که این تانک‌ها را نخواسته‌است.

صدای تانک‌ها در شهر کابل شنیده شده و کودتای نظامی علیه نظام داوود خان آغاز شد.

اولین مرمی توپ به ساعت ۱۱:۰۰ بجه بر تعمیر وزارت دفاع افغانستان اصابت کرد و رابطه میان ارگ و قوماندانی قول اردو قطع شد.

شهنواز تنی که در آن زمان قوماندۀ تولی اول نیروهای کماندو را در بالا حصار کابل به عهده داشت می‌گوید که از سوی رهبران حزب برایش دستور حمله بالای ارگ داده شد.

آقای تنی به رادیو آزادی گفت که طرفداران حزب دموکراتیک خلق به ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه به تعمیر رادیو تلویزیون ملی داخل شده و بعداً ارگ را محاصره کردند.

رهبران حزب خلق و پرچم از زندان‌های کابل آزاد ساخته شدند.

کودتاچیان قوماندانی نیروهای هوایی، میدان هوایی کابل، وزارت‌های دفاع و مخابرات را گرفتند.

ساعت هفت شام روز پنج‌شنبه هفتم ثور نیروهای خاص ارگ مقاومت می‌کردند و داوود خان هم زنده بود که در همین حال رادیوی ملی افغانستان اعلام کرد که "آخرین برج قدرت خانواده محمد نادرخان سرنگون شد."

اسلم وطنجار جگرن قوای زرهدار از طریق رادیو افغانستان چنین گفت:

"برای اولین بار در تاریخ افغانستان آخرین بقایای سلطنت، ظلم، استبداد و قدرت خانواده نادرخان به پایان رسید و تمامی قدرت دولتی بدست مردم افتاد، قدرت دولتی به‌طور مکمل به اختیار شورای انقلابی است."

پس از این به شکل مسلسل حملات هوایی و زمینی بر ارگ آغاز شد و با مقاوت شدید گارد ارگ روبه‌رو گردید.

این درگیری ۱۴ ساعت یعنی تا ساعت پنج صبح هشت ثور دوام کرد.

بالاخره حوالی ساعت پنج صبح هشت ثور سردار داوود خان با ۱۷ عضو خانواده، شماری از محافظین و حامیانش یکجا توسط کودتا کننده‌گان از بین برده شد.

پاچا میر که در آن زمان رئیس حفظ مراقبت قوای زرهدار پلچرخی بود، اجساد داوود خان و اعضای خانواده‌اش را در پلیگون پلچرخی دفن کرد.

این کودتا به شکل غافل‌گیر کننده‌ای به موفقیت انجامید و با آن فصل جدید در تاریخ افغانستان رقم خورد.

تره‌کی به‌حیث منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق و رئیس جمهور تعیین شد.

تعدادی اندکی در افغانستان حامی این کودتا اند و اکثر افغان‌ها آن را آغاز غم‌انگیر می‌دانند.

دو تن از باشنده‌های کابل در مورد می‌گویند:

"بختیار استم، این تاریخ در افغانستان یک روز تاریک است بربادی افغانستان از همین‌جا آغاز شده‌است."

"سید رحمان نیازی استم، در این روز برای کسب قدرت خون ریخته شد پس از کودتا قدرتمندان افغان‌ها را از بین برده و آنان را وادار به مهاجرت کردند بر ملت‌شان رحم نکردند."

به‌گفته سلیمان لایق یک عضو حزب خلق در آن زمان این کودتا زمانی شکل گرفت که روابط میان سردار محمد داوود خان، اتحاد شوروی و حزب کمونیست خلق رقم خورد.

آقای لایق می‌پذیرد که پس از کودتا میان حزب دموکراتیک خلق اختلافات بر سر قدرت و برخوردهای سلیقه‌ای به میان آمد.

حفیظ‌ الله امین که خود را شاگرد وفادار تره‌کی می‌دانست استاد اش را به شکل مرموز از بین برد و خود را رئیس جمهور اعلام کرد.

یک و نیم سال بعد از کودتا نیروهای شوروی سابق به تشویق ببرک کارمل بر افغانستان تجاوز نموده و کارمل رئیس جمهور اعلام شد.

گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی کودتا هفت ثور را فاجعه می‌داند.

گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی حین مصاحبه اختصاصی با رادیو آزادی در کابل

آقای حکمتیار افزود:

"تهاجم اتحاد جماهیر شوروی وقت منشاء جنگ‌های کنونی است، اتحاد شوروی می‌خواست حکومت مورد علاقۀ خودش را در افغانستان داشته باشد، مشکلات در افغانستان از همین روز شکل گرفت و به ناتو هم همان جنگ به میراث مانده‌است."

کودتای هفت ثور ۱۳۵۷ که کشته شدن محمد داوود خان را به همراه داشت به کشور پیام‌های خطرناک و ناگواری داشت.

در اثر آن ده‌ها هزار افغان کشته، هزاران تن زندانی و میلیون‌ها افغان هم مجبور به ترک کشور شان شدند.

مؤرخین می‌نویسند که پس از سرنگونی حکومت سردار محمد داوود خان افغانستان هدف حمله کمونیست‌های بی‌تجربه و تجاوز نظامی شوروی سابق قرار گرفت.​عبدالغفور لیوال آگاه امور سیاسی

این که آیا این کودتا واقعاً بالای حزب دموکراتیک خلق تحمیل شده بود یا نه؟ عبدالغفور لیوال آگاه امور سیاسی در مورد می‌گوید:

"این دعوای نیت است، به نیت تاریخ قضاوت نمی‌کند تاریخ بر اعمال و بر نتایج اعمال قضاوت می‌کند، آنان می‌گویند که نیت ما نبود، اما شد اما چپ و راست جوانب افراطی خوب مقابل آنان مسئول اعمال‌شان اند، اگر پس از آن وضعیت افغان‌ها بهتر می‌شد ما آنرا روز خوب می‌نامیدیم، اما پس از آن روزهای تاریکی در افغانستان آمد که مردم قضاوت در مورد آن روز را فراموش کردند."

پس از کودتای هفت ثور حکومتی که از پشتیبانی شوروی سابق برخوردار بود در افغانستان حدود ۱۴ سال دوام کرد، اما به تاریخ هشت ثور ۱۳۷۱ خورشیدی مجاهدین در این کشور به قدرت رسیدند که پس از آن در افغانستان جنگ‌های داخلی آغاز شد.

گزارش: آرزو غیاثی

برای شنیدن گزارش رادیویی این موضوع روی لینک زیر کلیک نمایید.

عوامل کودتا بالای رئیس جمهور سردار محمد داوود خان چه بود؟