روایات برخی متعلیمن و محصلین از تبعیض در مکتب‌ها وپوهنتون‌های افغانستان

سندیب سینگ ۲۰ ساله که مکتب را در افغانستان خوانده و اکنون از بهر تهدیدهای امنیتی مجبور شده به هند پناهنده شود، از سرگذشت تلخ‌اش می‌گوید.
او افزون بر تحقیرهایی که در خیابان‌های کابل روبرو شده از تحقیر و توهین‌هایی که او در مکتب روبرو شده است می‌گوید: "من وقتی مکتب می‌رفتم از طرف بعضی از استاد ها و بعضی از شاگردها توهین می‌شدم. موهای من را کش می‌کردند البته دستار را که بسته می‌کردیم آن را می‌کندند."

افزون بر این اقلیت مذهبی، مسخره کردن دانش آموزان بر بنیاد چهره، زبان و قوم در افغانستان یک امر معمول شده است_کاری که از دید حقوق بشری و روان‌شناسی درست نیست.

بشرا ۱۷ سال سن دارد او دانش‌آموز صنف یازدهم مکتب است. او می‌گوید در مکتب با تمسخرهایی زیادی روبرو می‌شد، از تمسخر و توهین به زبان و لهجه تا توهین به شکل ظاهری و صورت: "هر کسی که ما را می‌دید، سر چهره‌ما گپ می‌زدن می‌گفتن که چشم‌های‌تان خرد خرد است و دیگر می‌گفتند بینی‌تان هم خرد خرد است و از این قسم گپ‌ها به ما می‌گفتند."

وزارت معارف افغانستان همواره گفته که این وزارت مصمم بر تامین خدمات تعلیمی یکسان به همه اتباع کشور به دور از هرگونه مسائل است.

نجیبه آرین سخنگوی این وزارت گفت: "هیچ یک از اتباع افغانستان حق ندارد تا یک تبعه دیگر را توهین و تحقیر کند و در نظام معارف افغانستان این مسائل جا ندارد و ما مصمم بر ارائه خدمات تعلیمی یکسان بر همگان هستیم به مسئله نژاد پرستی در سیستم معارف با این برخورد جدی می‌شود، در صورتی که چنین شکایتی باشد حتماً به او رسیدگی می‌کنیم."

خیلی‌ها شاید گمان داشته باشند این تبعیض و نژاد پرستی در پوهنتون‌ها پایان می‌یابد، شاید دلیل آن هم دوره‌ی بلندتر تحصیلی و کانون علمی فراتر از مکتب باشد.

اما آیا واقعیت چنین است؟
نمی‌خواهد نامش گرفته شود اما او از یادهای تلخی گپ می‌زند که حتا باعث شدند تا فکر ترک پوهنتون را کند: "از لحاظ قومی، یکی از آموزگاران من متاسفانه بارها در مورد من بی‌عدالتی کرده نمرات مرا کم‌ کرده و حتا در امتحان‌‌هایش مرا به چانس دو روانکرده."

حسرت خوبیب ۲۲ ساله است. او اکنون در یکی از پوهنتون‌های ولایت بلخ درس می ‌خواند.

او می‌گوید شماری از هم‌صنفان او در پوهنتون به دلیل تفاوت زبانی او را بارها نکوهش کرده اند: "وقتی ما صحبت می‌کنیم به همان لهجه و زبان خود ما، بدبختانه ما از طرف هم‌صنفان ما حتا از طرف استادهای ما مورد تمسخر قرار می‌گیریم و می‌گویند شماچقسمصحبت می‌کنید."

اما با کسانی‌که به تمسخر، توهین، تبعیض، تحقیر و به مسائل دیگر در پوهنتون‌ها می‌ پردازند، چگونه برخورد صورت می‌گیرد؟

حنیف فرزان معاون سخنگوی وزارت تحصیلات عالی در پاسخ می‌گوید: "ما در پوهنتون‌های افغانستان زمینه‌ی مناسب، برابر و عادلانه‌ی آموزش و پرورش را به تمام اقوام، زبان‌ها، نژادها و سمت‌ها در افغانستان مساعد ساختیم. هیچ‌گونه تبعیض و نژاد پرستی وجود ندارد و هرگاه هم‌چون مسائل از سوی هرکسی دامن زده شود با جدیت مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت."

ماده بیست‌و دوم قانون اساسی افغانستان نیز هرگونه تبعیض میان شهروندان این کشور را منع می‌کند.

همچنین در ماده ۲۵۶ قانون جزای افعانستان آمده که هر شخصی که دیگران را به هرگونه تبعیض مذهبی، زبانی، نژادی، سمتی فرا خواند و یا به آن تلاش می‌کند به حبس متوسط تا سه ونیم سال محکوم می‌شود.

اگر این‌ کار او به جرم بی‌انجامد و یا با عنف و خطر همراه باشد، مرتکب آن به حبس طویل تا ۷ سال محکوم‌ خواهد شد.