شماری از ساکنان ولایت پروان می‌گویند که به دلیل افزایش فقر و ناداری به هنگام بیماری و بیمار داری، به روش‌های طب سنتی بیشتر از پیش روی آورده اند.
"پیش داکتر شخصی رفتم پسرم دندان درد بود داکتر از من ۱۵۰ افغانی فیس تقاضا کرد که من نداشتم که ۱۵۰ افغانی فیس بدهم. من مشکل داشتم و دیگر راهی وجود نداشت و پول نداشتم که دندان پسرم را تداوی می‌کردم."
زینب: تا شفاخانه رفتم داکتر برم گفت که ازت ۱۵۰ افغانی فیس می‌گیریم، به او گفتم که پول زیاد ندارم همین قدر شود که کرایه راه دوباره رفتن به خانه پیشم باشد برم گفت هیچ امکان ندارد
زینب ۳۷ ساله مادر پنج فرزند است که تنها با اولادهایش در ناحیه یازدهم شهر چاریکار در یک خانه کرایی زندگی می‌کند.
او نان آور ندارد و مصارف این خانواده را دو کودک یازده ساله و سیزده ساله‌اش با انجام کار شاق تأمین می‌کند:
"تا شفاخانه رفتم داکتر برم گفت که ازت ۱۵۰ افغانی فیس می‌گیریم، به او گفتم که پول زیاد ندارم همین قدر شود که کرایه راه دوباره رفتن به خانه پیشم باشد برم گفت هیچ امکان ندارد که کم تر از این مقدار پول بگیرم، حیران مانده بودم که چه کار کنم وقتی طرف خانه می آمدم به ریکشا وان گفتم که پول ندارم و قضیه خود را برایش قصه کردم باز ریکشا وان برم گفت که تا خانه می‌رسانمت. چاره دیگر نداریم همین روز بالای مردم افغانستان آمده است."
شمار دیگر از ساکنان ولایت پروان هم می‌گویند که بخاطر نبود هزینه معالجه تداوی معیاری، به دواخانه‌های سنتی یا طب قدیم مراجعه می‌کنند.
منگل: مردم نمی‌توانند که پیش داکتر بروند. حالا ۲۰۰ افغانی فیس داکتر است و زمانی که به دواخانه بروی دوا را دو چند برایت می‌دهند
محمد منگل شصت ساله در حالی با ما در این مورد صحبت می‌کرد که به یکی از دواخانه‌های سنتی در جاده نُعمان شهر چاریکار مرکز ولایت پروان آمده بود:
"مردم نمی‌توانند که پیش داکتر بروند. حالا ۲۰۰ افغانی فیس داکتر است و زمانی که به دواخانه بروی دوا را دو چند برایت می‌دهند کسانی که فقیر استند مجبور استند که به دکان‌های یونانی بروند، در دکان یونانی وقتی مراجعه می‌کنند در بدل ۱۰۰ و یا ۵۰ افغانی دوا می‌دهند و طرف خانه می‌روند. "
عبدالرزاق ادویه سنتی یا به اصطلاح مردم، یونانی می‌فروشد.
او می‌گوید که در ماه‌های اخیر مراجعه مردم نزد آنان افزایش یافته است: "مردم که زیاد مراجعه می‌کنند بخاطر پای دردی و معده دردی است، دواهای یونانی از گیاهان خود وطن ما ساخته می‌شود. تقریباً از هزار بته هم اضافه است از قبیل بادیان، درونه، زرسرک و تخم زردک است که از اینها گیاه جور می‌کنیم."
داکتر فرید پیرزاد رئیس یکی از شفاخانه‌های خصوصی در ولایت پروان است.
او هم می‌گوید که مراجعه مریضان به شفاخانه‌شان کاهش یافته است: "قبلاً کار و بار خوب و وضعیت اقتصادی مردم خوب بود در آن فیس داکتر را ۲۰۰ افغانی و از عملیات‌های مختلف مطابق پالیسی وزارت صحت عامه و یا مطابق پالیسی که خود ما ساخته بودیم از هر عملیات سه هزار افغانی می‌گرفتیم. بعد از اینکه وضعیت اقتصادی خراب‌تر شد، فیس خود را کمی تغییر دادیم حتی تصمیم به این گرفتیم که فیس (او پی دی) خود را پنجاه افغانی بسازیم مردم بیشتر در تلاش این استند که پول‌شان کمتر مصرف شود و در فکر کیفیت کار نمی‌باشند."
محسن: دوایش کار می‌دهد مردم می‌برند. ما گرفتیم فایده می‌کند.
اما برای سیدمحسن ۳۳ ساله باشنده مرکز پروان که بیکار است مصارف صحی‌اش مهم است. از همین‌رو او طرفدار دواهای یونانی است:
"دوایش کار می‌دهد مردم می‌برند. ما گرفتیم فایده می‌کند. در شفاخانه و یا معاینه خانه که می‌روی ۲۰۰ و یا ۳۰۰ افغانی‌ات را می‌گیرند و همراه دوایش ۷۰۰ افغانی می‌شود و اگر پیش طبیب سنتی می‌روی ۱۵۰ و یا ۲۰۰ افغانی دوا‌‌اش می‌شود همین به مردم خوب تمام می‌شود چون مصرفش کم است."
اما داکتر حسیب نصرت داکتر داخله اطفال در مورد تاثیرات دواهای سنتی یا روش قدیمی تداوی بیماران نظری دیگری دارد:
"طبابت معیاری که در جهان قابل پیشرفت است با طبابت سنتی و غیر معیاری تفاوتش این است که در طبابت معیاری در اول باید مریضی تشخیص شود و بعد مطابق نیازمندی مریض دوا برایش توصیه شود ولی متاسفانه به دلیل فقر و تنگدستی مردم مراجعه می‌کنند به دواخانه‌های سنتی و ابتدایی دوا را به شکل غیر معیاری می‌گیرند که ممکن است ضررش بیشتر از مفادش باشد. "
درجریان نزدیک به یک ونیم سال گذشته و پس از برگشت طالبان به قدرت فقر و ناداری در افغانستان گسترش یافت. شماری از ساکنان ولایت‌های شمال کابل به این باور اند که افزایش ناداری بر سیستم صحی و بر وضعیت زندگی مردم سایه افگنده است.
شماری از داکتران در ولایت پروان می‌گویند در همچو حالات داشتن بیمه صحی می‌تواند برای مردم کمک کند.
داکتر مبارز خالقی متخصص داخله عمومی در شفاخانه ملکی پروان در این مورد با رادیو آزادی گفت:
"در بیمه صحی خود شخص و یا اعضای فامیل او، در صورتیکه در آینده مریض می‌شوند، شرکت بیمه مکلف است که هزینه‌های تداوی آنها را پرداخت کند. در افغانستان اصلاً بیمه صحی دیده نمی‌شود. بیمه صحی برای ما کمک می‌کند تا ما سرمایه گذاری کنیم هم در هزینه تداوی صرفه‌جویی کنیم و هم در حالت اضطرار شرکت بیمه هزینه تداوی ما را پرداخت می‌کند."
با این حال شماری از خانواده‌های نادار در ولایت‌های شمال کابل از جمله ذکیه می‌گوید که در حالی فقر و ناداری او را رنج می‌دهد که سرد شدن هوا و فرا رسیدن زمستان نگرانی‌اش را بیشتر ساخته زیرا بگفته او در نبود امکانات زمستانی کودکانش با خطر بیماری‌های ناشی از سرما روبه‌رو اند.