جنجال بر سر حق‌آبهٔ ایران؛ حکومت ایران و طالبان در مقابل هم قرار گرفته اند

دریای هلمند

پس از آن‌که حکومت طالبان به گفته‌های ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران واکنش نشان داد و اعلامیه‌ی از سوی ریاست‌الوزرای حکومت طالبان نشر شد، وزیر خارجه ایران می‌گوید ملاک بود و نبود آب توسط بیانیه سیاسی نه، بلکه توسط افراد فنی تعیین می‌شود.

حسین امیر عبداللهیان گفته که بارها از سرپرست وزارت خارجه حکومت طالبان خواسته تا موضوع آب میان دو کشور را حل کند، اما مدعی شده که مقامات طالبان به تعهدات خود در این زمینه عمل نکرده اند.
وزیر خارجه ایران ناوقت روز پنجشنبه پس از نشر اعلامیه طالبان در صفحه تویترش نوشت:

"در ماه‌های اخیر مکرراً از ملا متقی سرپرست وزارت خارجه افغانستان خواستم طبق عهدنامه هیرمند، به تعهدات خود عمل کنند و امکان بازدید هیئت‌های فنی و سنجش میزان آب را فراهم کنند، که نکردند".

حسین امیر عبداللهیان افزوده که "سیستان از خشک‌سالی رنج می‌برد. ملاک بود و‌ نبود آب، بازدید فنی و عینی است و‌ نه صدور بیانیه سیاسی".

حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران

پیش ازین اظهارات وزیر خارجه ایران، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در جریان سفر خود به سیستان و بلوچستان، حکومت طالبان را تهدید کرد که حق‌آبه کامل ایران را بپردازد وگرنه حق گلایه را نخواهند داشت. این سخنان وی واکنش حکومت طالبان را نیز در پی داشت.

حکومت طالبان روز پنجشنبه با نشر اعلامیه‌ی این اظهارات رئیس جمهور ایران و سایر مقام‌های آن کشور را در مورد ادعای ایران بر دریای هلمند نامناسب خواند.

مقامات ایرانی در این روز ها با لحن شدید موضوع حق آبه را مطرح کرده اند

حکومت طالبان گفت که مقام‌های ایرانی باید خواسته‌های شان را به شکل مناسب مطرح کنند و از این‌گونه اظهارات که به‌گفته آن‌ها روابط دو کشور را تیره می‌کند، خودداری ورزند.

اما چرا مسئله آب میان افغانستان و ایران بارها مطرح می‌شود و راه حل اساسی این مشکل چیست؟

ناظم سمون، یکی از اعضای فنی اداره ملی امور آب جمهوری مخلوع افغانستان و کارشناس امور آب می‌گوید که ایران به دلیل ملاحظات سیاسی همواره می‌خواهد این موضوع را مطرح کند.

او برای دریافت یک راه حل دایمی در صحبت با رادیو آزادی چنین پیشنهاد کرد:

"توافق‌نامه هلمند زمانی می‌تواند به‌طور کامل اجرا شود که ایران تعهد خود را نشان دهد. شرط اول این است که ایران باید به افغانستان اجازه دهد تا سه نقطه مرزی را که از طریق آن به ایران حق‌آبه می‌دهد، احیا کند، مورد دیگر این است که برای نصب دستگاه‌های هیدرولیک که آب را اندازه‌گیری می‌کند،کار شود. هر دو طرف باید در این زمینه همکاری کنند تا این امکانات ساخته شود و به سمت اجرای کامل توافق پیش برویم."

به‌گفته آقای سمون، ایران سال‌هاست که بیشتر از حق‌ خود از افغانستان آب گرفته و هنوز هم همین انتظار را دارد.

طالبان می گویند که خشکسالی های پی در پی میزان آب در حوزه دریای هلمند را کاهش داده و ساحه وسیعی از مناطق در جنوب افغانستان از خشکسالی متاثر شده است

با آن‌که مقام‌های ایرانی حکومت طالبان را به عمل نکردن به وعده‌هایش در این زمینه متهم کرده اند، اما حکومت طالبان روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که قرارداد آب بین دو کشور همسایه که نیم قرن پیش در سال ۱۹۷۳ میلادی به امضا رسید معتبر است و حکومت آنان متعهد به انجام تعهدات خود است.

در اعلامیه حکومت طالبان همچنان آمده که به دلیل خشک‌سالی شدید در افغانستان و منطقه در سال‌های اخیر، سطح آب از جمله رودخانه هلمند یا هیرمند کاهش یافته که در نتیجه برخی از ولایات از خشک‌سالی و کم‌آبی رنج می‌برند.

معاهده آب هلمند در سال ۱۳۵۱ بین افغانستان و ایران امضا شد.
بر اساس این قرارداد، در یک سال عادی و پر آب که آب حوزه دریای هلمند به ۶،۵ میلیارد متر مکعب می‌رسد، ایران حق‌آبه ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب را دارد، اما بر اساس گزارش‌ها ایران همواره بیش از مقداری تعیین شده، آب گرفته است.