۱۲ دسمبر روز جهانی پوشش صحی همگانی است، این روز درحالی فرا رسیده که بسیاری خانواده‌ها در مناطق مختلف افغانستان دسترسی به خدمات صحی را یک چالش می خوانند.
در اثر کاهش دسترسی زنان به خدمات صحی، هر دو ساعت، یک مادر به دلیل مشکلات ناشی از بارداری و بیماری‌های قابل تداوی در افغانستان جان می دهد
برخی از آن‌ها به در صحبت با رادیو آزادی گفتند که در منطقهٔ آن‌ها مراکز صحی وجود ندارد و برای تداوی باید راه‌های طولانی را پشت سر بگذارند.
مقام خان، باشندهٔ منطقهٔ نرگوسهٔ ولسوالی اچین ننگرهار می‌گوید، نزدیک به یک هفته پیش به خاطر نبود کلینیک صحی نوزادش مرده به دنیا آمد.
«من نبودم خانم من همراه با کودکم رفته بود، موتر پیدا کرده نتوانسته بود، پیاده رفته بود، همان‌جا کودکش را از دست داد، فصل خداوند خانمم زنده ماند، اما کودکم مرده به دنیا آمد.»
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (یو ان اف پی ای ) سه هفته قبل گفت که کاهش دسترسی زنان به مراقبت‌های صحی، سبب شده که هر دو ساعت ، یک مادر به دلیل مشکلات ناشی از بارداری و بیماری‌های قابل درمان و پیشگیری زایمان در افغانستان جان بدهد.
پیش از آن، سازمان جهانی صحت گفته بود که روزانه حدود ۱۶۷ کودک در سراسر افغانستان در نتیجه عوامل مشابه هنگام تولد جان‌های خود را از دست می‌دهند.
یک باشندهٔ ولسوالی ژیری ولایت کندهار که نخواست نامش در گزارش منتشر شود، در مورد مشکلات عدم دسترسی به خدمات صحی به رادیو آزادی گفت:
«این‌جا کلینیک وجود ندارد، کلنیک این‌جا از کجا شد، کودکان اگر مریض شوند، همسرم برای شان تابلیت می‌آورد، همان را برای شان می‌دهیم، دیگر به خداوند می‌سپاریم شان، تا خداوند مهربان شود و خوب شوند، تا شهر کی برد ه می‌تواند و قیمتی در شهر به حدی است که نپرسید.»
کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان گفته که ۱۳،۲ میلیون افغان در ۳۴ ولایت در مناطقی زندگی می‌کنند که حتی در فاصلهٔ یک ساعته نیز به امکانات ابتدایی صحی دسترسی ندارند.
برعلاوهٔ نبود مراکز صحی در مناطق مختلف افغانستان، مشکلات اقتصادی نیز مانع دیگر در برابر تداوی به موقع در خانواده‌ها است.
اجمل، باشندهٔ منطقهٔ خاک خشک ولایت خوست به رادیو آزادی گفت که به خاطر مشکلات اقتصادی از پرداخت پول برای درمان به موقع خود و خانواه اش عاجز است.
«در خانه مریض داریم، اما پول فیس داکتر را نداریم، اگر به شفاخانهٔ دولتی ببریم، دوا می‌دهند با آن دوا خوب نمی‌شوند، پول داکتر شخصی را نداریم، راه خود را گم کردیم که چه کنم، یک افغانی هم ندارم.»
این درحالی‌ست که سازمان ملل متحد می‌گوید که هدف از تجلیل روز جهانی پوشش صحی همگانی این است که هر کس، هر جا می‌تواند بدون مواجهٔ شدن با مشکلات مالی به خدمات صحی دسترسی داشته باشند.
ملل متحد می‌گوید که در این هدف سه جنبهٔ مهم نهفته است که اول آن پوشش نفوس است که کی خدمات صحی را دریافت می‌کند، دوم پوشش خدمات است که کدام خدمات صحی ارائه میشوند و سوم تامین مالی است تا این اطمینان حاصل شود که دسترسی به خدمات صحی سبب به میان آمدن مشکلات مالی نشود.
موضوع مورد بحث امسال ۱۲ دسمبر روز جهانی پوشش صحی همگانی «صحت مسئولیت دولت است» بوده که نقش حکومت‌ها را مشخص می‌کند تا این اطمینان را حاصل کنند که هیچ کس مجبور نباشد میان مراقبت‌های صحی و نیازها ازجمله غذا یکی را انتخاب کند.
اما پس از حاکمیت دوبارهٔ طالبان بر افغانستان، افغان‌ها در بیش از سه سال گذشته با مشکلات زیاد اقتصادی مواجهٔ هستند.
یو ان اچ سی آر، از نبود داکتران متخصص، نرس‌ها و قابله‌های زن در افغانستان ابراز نگرانی کرده است
به اساس آمار ادارهٔ هماهنگی امور بشردوستانهٔ ملل متحد، شمار عمومی افراد نیازمند درحال حاضر در این کشور بیش از ۲۷ میلیون نفر است.
برعلاوهٔ این، سکتور صحت افغانستان نیز با مشکلات زیادی مواجهٔ است.
در دو دههٔ گذشته بخش بزرگ سکتور صحت افغانستان از سوی سازمان‌های جهانی و اداره‌ها تمویل و حمایت می‌شد، اما پس از فروپاشی نظام جمهوری و روی کار آمدن دوبارهٔ طالبان، این سکتور بدون حمایت اداره‌های بین‌المللی با مشکلات زیادی مواجهٔ است.
به اساس گزارش ادارهٔ همکار سازمان جهانی صحت (هیلت کلستر) در حال حاضر ۱۷،۹ میلیون نفر در افغانستان به خدمات بشری و صحی نیاز دارند.
به اساس درجهٔ عمومی شدت نیاز خدمات صحی، هفت ولایت (فراه، هلمند، جوزجان، نورستان، پکتیکا، پکتیا و زابل) با نیازهای بحرانی بسیار شدید و ۲۷ ولایت باقی مانده با نیازهای شدید روبه‌رو اند.
وزارت صحت عامهٔ حکومت طالبان از جامعهٔ جهانی خواسته تا در بخش تقویت سکتور صحی با این کشور همکاری کند
نور جلال جلالی، سرپرست وزارت صحت عامهٔ حکومت طالبان پیش از این نیز گفته بود که از میان نزدیک به ۴۰۰ ولسوالی تنها در۹۰ ولسوالی مراکز صحی فعال است.
برخی از کارکنان بخش صحت نیز مدعی اند که پس از حاکمیت طالبان بر افغانستان این بخش با مشکلات زیادی مواجهٔ شده است.
غلام دستگیر، داکتر در یک شفاخانهٔ دولتی در افغانستان به رادیو آزادی گفت که کمبود منابع مالی و کارکنان صحی، دسترسی محدود به خدمات صحی، گسترش بیماری‌های مختلف، کمبود دوا و تجهیزات ، کاهش کارکنان زن در بخش صحت و سایر موارد از چالش‌های عمدهٔ سکتور صحت در افغانستان است.
«ما در بخش صحت بسیار مشکل داریم، به ویژه در بخش دولتی، به خاطر که جامعهٔ بسیار فقیر است، و وابسته به خدمات صحی دولتی هستند، من از دولت و سازمان‌های بین‌المللی می‌خواهم که مانند گذشته به این کمک‌ها ادامه بدهند تا مشکلات صحی مردم حل شود.»
این درحالی‌ست که کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان (یو ان اچ سی آر) در گزارش تازهٔ خود که ۸ ام دسمبر منتشر شد از نبود داکتران متخصص، نرس‌ها و قابله‌های زن ابراز نگرانی کرد.
این نگرانی در شرایطی مطرح می شود که حکومت طالبان اخیراً تحصیل دختران را در تمامی مؤسسات طبی ممنوع کرده است.
این فیصله رهبر طالبان واکنش های گسترده ای را در سطح ملی و بین المللی را به همراه داشته است.
حکومت طالبان اخیراً آموزش دختران و زنان را در همۀ مؤسسات طبی ممنوع کرد
سازمان‌های مختلف هشدار داده اند که این نوع محدودیت‌ها بر بخش صحت در افغانستان در درازمدت تاثیر گوار برجا خواهد گذاشت.
حکومت طالبان همواره پیش از این گفته که وضعیت بخش صحت در افغانستان به حدی شکننده نیست که سازمان های بین المللی در مورد آن گزارش می دهند.
اخیرا اما وزارت صحت عامهٔ حکومت طالبان از جامعهٔ جهانی خواسته تا در بخش تقویت سکتور صحی با این کشور همکاری کند.
این وزارت سه روز قبل در صفحهٔ ایکس (تویتر سابق) خود نوشته که نور جلال جلالی، سرپرست وزارت صحت عامه حکومت طالبان در دیدار با رئیس سازمان جهانی صحت، نمایندگان بانک جهانی، رئیس صندوق جمعیت ملل متحد برای افغانستان و مسئولان ادارهٔ یونیسف در بخش صحت خواستار حل مشکلات موجود در بخش صحت، تقویت سکتور صحی و جلب کمک‌های بین‌المللی در این بخش شده است.