چراغ‌های چارجی برقی در سال‌های اخیر، به‌طور چشمگیری در شهر ها جایگزین چراغ‌های تیلی سنتی شده‌اند و به همین ترتیب چراغ های گازی، توانسته‌اند جای گیس‌های تیلی قدیمی را بگیرند و به گزینه‌ء پرطرفدار برای روشنایی تبدیل شوند.
اما در بسیاری از مناطق افغانستان مردم برای روشنایی هنوز از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، در شهرها چراغ‌های تیلی یا الکین بخاطر ظاهری قدیمی، به‌عنوان یک عنصر تزئینی در رستورانت‌ها و مکان‌های خاص به نمایش گذاشته می‌شوند و جلوه‌ای از سنت‌های گذشته را به یاد می‌آورند.
چراغ‌های دستی، شمع و چراغ‌های تیلی یا الیکین در افغانستان در گذشته از جمله وسایل ساده و سنتی روشنایی بودند که مردم از آن‌ها بهره می‌بردند،اما با گذشت زمان و استفاده بیشتر از برق و وسایل برقی در برخی از مناطق کشور، به‌ویژه در شهر ها، این وسایل سنتی به تدریج جای خود را به برق و دیگر وسایل پیشرفته روشنایی دادند.
چراغ‌های چارجی برقی جایگزین چراغ‌های تیلی سنتی شدند و به همین ترتیب چراغ های گازی، توانسته‌اند جای گیس‌های تیلی قدیمی را بگیرند و به گزینه‌ای پرطرفدار برای روشنایی تبدیل شوند.
اما در بسیاری از مناطق افغانستان مردم برای روشنایی هنوز از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند.
الیکین های سنتی
رحیمه باشنده قریه دلخکی ولسوالی حضرت سلطان ولایت سمنگان در شمال افغانستان می‌گوید برق در قریه شان وجود ندارد و به دلیل مشکلات اقتصادی توان خرید چراغ های چارچی را ندارند و ناگزیر اند تا از الیکین، و گاهی چراغ گازی استفاده کنند.
او به رادیو آزادی گفت :
“برق طرف ما اصلآ وجود نداره ما از گیس های گازی و الیکین های تیلی استفاده میکنیم”
رحیمه در ادامه گفت برخی از مردم در قریه‌ای شان با استفاده از سولر های کوچک چارچ مورد نیاز تلیفون های همراه شان را تامین می‌کند.
محمد قسیم باشنده قریه گوده ولسوالی چغتو ولایت وردک نیز مدعی است که از الیکین برای روشنایی استفاده می‌کند.
او به رادیو آزادی گفت:
“در اطراف زندگی میکنیم امکانات برق نیست در اینجا و ما امکانات نداریم که چراغ های برقی بخریم و مشکلات زیاد است و از چراغ ها (الیکین ) استفاده میکنیم”
اما در برخی مکان ها از الیکین که یک چراغ تیلی است برای روشنایی نه بل بعنوان یک نماد قدیمی جهت جلب توجه‌ای مردم استفاده می‌شود.
احمد شاه صافی که مالک یک رستورانت در ولایت ننگرهار است و از الیکین برای تزئین و زیبایی رستورانت اش استفاده می‌کند.
او در صحبت به رادیو آزادی گفت دیدن الیکین برای بسیاری ها یاد آور آثار قدیمی است.
“ما در رستورانت خود یک دو دانه الیکین داریم و به دیکوریشن ماندیم و در بسیاری جا و رستورانت ها برای دیکور می‌باشد مثل آثار قدیمه واری”
گیس های تیلی که در سال های قبل وسیله روشن کننده مروج منازل مردم در شهرهای افغانستان بود آیا هنوز هم استفاده می‌شود؟
نازنین باشنده کابل در صحبت به رادیو آزادی گفت :
“سابق ها گیس های تيلی بود مردم استفاده می‌کرد و حالا بیخی گم شده نیست جایش را گیس های گازی گرفته که استفاده می‌کنند مردم ، برق هم گاهی است گاهی نیست و از همی گیس گازی استفاده ميکنیم”
دیده می شود که مردم در نقاط دور دست افغانستان هنوز از چراغ های تیلی که بعضآ خود ساخت است و در دهات بیشتر بنام شیطان چراغ معروف است استفاده می‌کنند.
همچنان در شهر ها از روشنایی چراغ های گازی به دلیل پرچوی و قطع مکرر برق استفاده می‌کنند و خانواده‌های که توان مالی خوب دارند با پرچوی برق از منابع جایگزین مانند جنراتورها و چراغ‌های چارچی و سولری نیز بهره می برند.