عراقچی به چین می‌رود؛ «احتمال نقش کلیدی روسیه در توافق هسته‌ای»

محل برگزاری دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در رم ایتالیا

وزارت خارجه ایران اعلام کرد که عباس عراقچی، وزیر خارجه، قرار است روز سه‌شنبه، دوم ثور، به چین سفر کند. این سفر در آستانه دور سوم گفت‌وگوهای هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده انجام می‌شود.

این مطلب را اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه اعلام کرد. چین یکی از امضاکنندگان برنامه جامع اقدام مشترک، برجام، در سال ۱۳۹۴ بود.

او دربارهٔ اهداف سفر عراقچی به چین گفت: «چین به عنوان عضو دائم شورای امنیت و اثرگذار در روندهای قبلی و به عنوان کشوری که با ما دارای روابط نزدیک و راهبردی است در هر روندی می‌تواند نقش سازنده ایفا کند. سفر وزیر خارجه به چین از قبل برنامه‌ریزی شده بود و طبیعی است در خصوص مذاکرات هم با آنان گفت‌وگو کنیم. هدف این سفر پیگیری توافقنامه‌های بین دو کشور است.»

وزارت خارجه چین روز دوشنبه در پاسخ به پرسش خبرنگاران دربارهٔ سفر وزیر خارجه ایران اعلام کرد: «اطلاعاتی برای ارائه دربارهٔ این سفر در دست نیست.»

آقای بقایی در مورد مذاکرات هسته‌ای نیز گفت که ایران آماده است برای رفع ابهام‌ها دربارهٔ فعالیت‌های هسته‌ای «صلح‌آمیز» خود، اقدامات داوطلبانه انجام دهد.

دور دوم مذاکرات روز شنبه در رم به‌میزبانی وزیر خارجه عمان و طی حدود ساعت برگزار شد. پس از آن ایران این دور از مذاکرات را سازنده و رو به جلو خواند، وزیر خارجه عمان هم گفت مذاکرات شتاب گرفته است و یک مقام ارشد آمریکایی هم از پیشرفت بسیار خوب در مذاکرات سخن گفت.

این مذاکرات که با میانجی‌گری عمان انجام می‌شود، قرار است شنبه آینده در پایتخت عمان ادامه پیدا کند و پیش از آن از روز چهارشنبه کارشناسان دو طرف قرار است وارد جزئیات طرح توافق شوند.

او در ادامه نیز گفت که «در نشست کارشناسی آتی در مورد جزئیات مربوط به چارچوب گفت‌وگوها صحبت می‌کنیم همان‌طور که در دو جلسه قبلی در سطح ارشد در همین ارتباط صحبت کردیم و اگر شرایط اقتضا کند، وارد جزئیات دیگر می‌شویم.»

نقش روسیه

روزنامه بریتانیایی گاردین روز یک‌شنبه ۳۱ فروردین نوشت که روسیه ممکن است نقشی کلیدی در توافق آینده دربارهٔ برنامه هسته‌ای ایران ایفا کند.

به نوشته این روزنامه، مسکو نه‌تنها به‌عنوان مقصد احتمالی ذخایر اورانیوم با غنای بالا از سوی ایران مطرح شده، بلکه احتمال دارد نقش داور در صورت نقض مفاد توافق را نیز بر عهده بگیرد.

استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ترامپ که در کانون مذاکرات رم قرار داشت، خواهان نهایی شدن توافق طی ۶۰ روز است، اما به گفته گاردین، احتمال دارد با مخالفت عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران روبه‌رو شود، چرا که عراقچی معتقد است سطح بی‌اعتمادی و ماهیت فنی مذاکرات، دستیابی سریع به توافق را نامحتمل می‌سازد.

در مذاکرات اخیر دربارهٔ برنامه هسته‌ای ایران، دو مسئله اصلی مطرح بود: تعیین سرنوشت ذخایر اورانیوم با غنای بالا و دریافت تضمین‌هایی از سوی ایران برای جلوگیری از تکرار خروج آمریکا از توافق.

ایران خواهان حفظ اورانیوم با غنای بالا در داخل کشور است، اما آمریکا بر نابودی یا انتقال آن به کشوری ثالث مانند روسیه تأکید دارد.

ایران همچنین خواهان ضمانتی عملی در صورت نقض توافق از سوی آمریکاست، از جمله بازگرداندن ذخایر از روسیه. این شرایط می‌تواند به نقش‌آفرینی محوری روسیه در آینده روابط ایران و آمریکا بینجامد، در حالی‌که نقش قدرت‌های اروپایی و سازمان ملل کمرنگ‌تر می‌شود.

خوش‌بینی گروسی نسبت به مذاکرات

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابراز خوش‌بینی به روند مذاکرات ایران و آمریکا گفته است این احتمال وجود داشت که مذاکرات در دور دوم فرو بپاشد و همه چیز متوقف شود.

رافائل گروسی که در روز مذاکرات در رم حضور داشت، در مصاحبۀ روز یکشنبه گفت: «هر دو طرف آماده بودند که دربارۀ جنبه‌های مشخص با یکدیگر گفت‌وگو کنند.»

رافائل گروسی در گفت‌وگو با روزنامۀ «لا رپوبلیکا» که یکشنبه ۳۱ فروردین منتشر شد، به جزئیات احتمال شکست مذاکرات اشاره نکرد، اما افزود: «چنین خطری وجود داشت، اما روح حاکم بر مذاکرات رم نشان داد که امکان پیشرفت وجود دارد».

گزارش معاون عراقچی در مجلس شورای اسلامی

هنوز جزئیات مذاکرات منتشر نشده اما روز یکشنبه سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی به‌نقل از معاون وزیر خارجه که در مذاکرات حضور داشت، گفت «مبانی تحریم یعنی قوانین تحریمی کنگره و دستورات اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا باید حتماً لغو شود».

به گزارش ایسنا، کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی وزیر خارجه ایران، روز یکشنبه به مجلس رفت تا جزئیات مذاکرات رم را برای کمیسیون امنیت ملی مجلس توضیح دهد.

ابراهیم رضایی، سخنگوی این کمیسیون، در گزارش این نشست به رسانه‌ها از ذکر جزئیات جلسه خودداری کرد و فقط به‌نقل چند جمله از معاون وزیر خارجه ایران پرداخت.

براساس این گزارش، کاظم غریب‌آبادی در کمیسیون مجلس با بیان این‌که «فعلاً در حال استخراج اصول کلی مذاکرات هستیم»، افزود: «مبانی تحریم یعنی قوانین تحریمی کنگره و دستورات اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا باید حتماً لغو شود».

روز گذشته عباس عراقچی نیز اعلام کرد در مذاکرات رم «تصریح کردیم که بسیاری در ایران بر این باورند که برجام دیگر برای ما کافی نیست و تنها چیزی که از آن باقی مانده "درس‌های فراگرفته‌شده" است. شخصاً با این دیدگاه موافق‌ام.»

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، که همواره منتقد توافق برجام بوده است، اردیبهشت ۱۳۹۷ خروج آمریکا از این توافق را اعلام و فرمان اجرایی بازگشت تحریم‌ها را صادر کرد.

پس از آن، تهران از تعهدات برجامی خود عدول کرد و فعالیت‌های حساس هسته‌ای را افزایش داد.

مقامات جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که برچیده شدن برنامۀ هسته‌ای «خط قرمز» آن‌ها است و دونالد ترامپ نیز تأکید کرده است که تنها خواسته‌اش جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای است.

بر اساس قطعنامۀ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که بر برجام صحه می‌گذارد، کشورهای طرف برجام می‌توانند تا پیش از ۲۶ مهر امسال فرایند موسوم به مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن فوری تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران فعال کنند.