مقام‌های طالبان و نمایندگان شرکت ازبکستانی روز یکشنبه (۲۳ سنبله) این پروژه را افتتاح کردند.
ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی ریاست الوزرای حکومت طالبان، در این مراسم گفت که پروژه گاز طوطی میدان برای شماری افغان‌ها شغل ایجاد می‌کند و در آینده می‌تواند افغانستان را به خودکفایی در بخش گاز برساند و زمینه صادرات آن را هم فراهم کند.
او همچنان از مسئولان شرکت قراردادی خواست تا تمام معیارها را رعایت کنند.
هدایت‌الله بدری، وزیر معادن و پترولیم طالبان، در مراسم افتتاح این پروژه گفت که بلاک گاز طوطی میدان بیش از ۷۵۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و حدود ۳۰ چاه عمیق در آن شناسایی شده است.
او افزود که قرارداد ۲۵ ساله برای اکتشاف و استخراج گاز طوطی میدان ولایت جوزجان میان این وزارت و شرکت «ایریل‌کام» ازبکستان امضا شده است.
در اعلامیه وزارت معادن و پترولیم طالبان به نقل از عصمت‌الله ایرگاشیف، نماینده ویژه رئیس جمهور ازبکستان، گفته شده که پروژه گاز طوطی میدان می‌تواند روابط اقتصادی میان کابل و تاشکند را تقویت کند.
در همین حال، انجنیر محمد گل خُلمی، مشاور ارشد شرکت «ایریل‌کام»، تأکید کرده که این پروژه با بهره‌گیری از تکنالوژی جدید به مرحله اجرا در خواهد آمد و نقش مهمی در تأمین انرژی منطقه خواهد داشت.
وزارت معادن و پترولیم طالبان در ماه میزان سال قبل قرارداد استخراج گاز «طوطی میدان» ولایت جوزجان را با شرکت ازبکستانی «ایریل‌کام» در کابل امضا کرده است.
به اساس معلومات این وزارت، این شرکت در ده سال اول یک میلیارد دالر امریکایی سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
شماری از آگاهان اقتصادی می‌گویند که افغانستان در حال حاضر با چالش در بخش انرژی، به ویژه در بخش صنایع، روبه‌رو است و سالانه میلیون‌ها دالر صرف واردات گاز و نفت می‌کند که علاوه بر زیان اقتصادی، گاهی غیرمعیاری است و سبب آلودگی محیط‌زیست می‌شود.
عبدالنصیر رشتیا، یکی از این آگاهان، با اشاره به این موارد می‌گوید که اجرای پروژه گاز طوطی میدان می‌تواند رشد اقتصادی، افزایش اعتبار سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های کاری را در پی داشته باشد.
در بعد خارجی، بنابر تحریم‌های اقتصادی که بر افغانستان وضع شده، در انتقال و دریافت پول و آوردن ماشین‌آلات ممکن مشکلات وجود داشته باشد.
او اما در صحبت با رادیو آزادی گفت که تحریم‌های بین‌المللی اقتصادی بر حکومت طالبان ممکن است در بخش انتقال پول و واردات ماشین‌آلات برای این پروژه مشکل ایجاد کند.
«هرازگاهی که گاز طوطی میدان استخراج می‌شود، بدون شک که در قرارداد ذکر شده صد مگاوات برق نیز برای افغانستان تولید خواهد شد که این خود می‌تواند هم در بخش زراعت، هم در بخش صنعت و هم در بخش استخراج معادن بسیار مفید واقع شود و سرمایه‌گذاری‌های جدیدی رقم بخورد. در بعد داخلی هیچگونه مشکلی وجود ندارد، صرف در بعد خارجی، بنابر تحریم‌های اقتصادی که بر افغانستان وضع شده، در انتقال و دریافت پول و آوردن ماشین‌آلات ممکن مشکلات وجود داشته باشد.»
بیشتر در این باره: آسیای میانه در تلاش برای یافتن مسیرهای جنوبی با طالبان؛ آیا سود آن برای چین خواهد بود؟کارگران محلی استخدام شوند. در پروژه‌هایی که تمام پرسنل در آن خارجی باشند، آنقدر برای ما مفید نیست.
محمد بشیر دودیال، آگاه دیگر مسایل اقتصادی، می‌گوید که استخدام کارگران محلی و تضمین سهم افغانستان در پروژه‌های استخراج منابع طبیعی، شرط اصلی مفید بودن این قراردادها است و قراردادها باید به گونه‌ای تنظیم شوند که منافع ملی به‌صورت واضح در آن دیده شود.
«خصوصاً این برای ما دلچسب است که کارگران محلی در آن استخدام شوند. در پروژه‌هایی که تمام پرسنل در آن خارجی باشند، آنقدر برای ما مفید نیست. همچنین در پروژه‌های استخراج منابع طبیعی که افغانستان در نفع آن شریک نباشد، برای ما مفید نیست و به آن معنی است که منابع خود را لیلام می‌کنیم و این لیلام کردن از لحاظ منافع ملی ما درست نیست. باید این قراردادها بسیار دقیق صورت بگیرد تا نفع ما در آن مضمر و پوشیده باشد.»
این در حالی است که حکومت طالبان حدود سه ماه پیش قرارداد حوزه نفتی آمو دریا با شرکت چینی «آفچین» را فسخ کرد.
بیشتر در این باره: فسخ قرارداد استخراج حوزۀ نفتی دریای آمو به چه معنی است؟وزارت معادن و پترولیم طالبان دلیل این تصمیم را تخلفات پیهم و عملی‌نشدن تعهدات این شرکت اعلام کرد، در حالی که در برخی گزارش‌ها کندی کار و نگرانی‌های امنیتی نیز از عوامل عمده فسخ این قرارداد عنوان شده‌اند.
قرارداد حوزه نفتی آمو دریا که در جنوری ۲۰۲۳ امضا شده بود، شامل تصفیه و تولید نفت خام حوزه آمو دریا ـ با ذخایر تقریبی ۸۷ میلیون بیرل ـ در افغانستان بود.
با بازگشت طالبان به قدرت، بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در افغانستان متوقف شده و ده‌ها هزار نفر شغل خود را از دست داده‌اند.
هرچند طالبان بارها از برطرف‌کردن تهدیدات امنیتی، از جمله گروه داعش، سخن گفته‌اند، نگرانی‌ها از فعالیت گروه‌های مسلح شورشی، به ویژه داعش در شمال افغانستان تا آسیای میانه و فراتر، همچنان باقی است.
همچنین انتقادها درباره شفافیت و استفاده از درآمدهای پروژه‌های خارجی وجود دارد.