ثنا، دختر ۱۷ ساله از کابل که به دلیل محدودیت های طالبان از ادامه آموزش از صنف نهم بازمانده مانده، از دو سال به اینسو، وقت خود را به دوختن مهره و آینه روی لباس‌های فرهنگی افغانی می‌‌گذراند.
او می‌گوید که این کار نه تنها درآمد کوچکی برای خانواده اش فراهم می کند، بلکه برای خود و مادرش نیز نوعی مشغولیت و آرامش روانی ایجاد کرده است.
این کار ما را مصروف و از هر نوع مریضی روانی و روحی در امان نگه می‌دارد
"از حدود دو سال گذشته به اینسو در بخش دوختن مهره و آینه کار می‌کنم که در یک روز به اندازه توانم، گاهی صد و گاهی ۵۰ دانه آینه و مهره می‌دوزم. در منطقه ما دختران دیگر و در خانه مادرم نیز با من در این کار مصروف است، این کار ما را مصروف و از هر نوع مریضی روانی و روحی ما را در امان نگه می‌دارد."
زهرا یک باشنده دیگر شهر کابل و دانشجوی پیشین طب نیز می‌گوید که با فعالیت در بخش صنایع دستی توانسته روحیه و انگیزه خود را حفظ کند و همزمان به اقتصاد خانواده کمک کند.
او به رادیو آزادی گفت که با آماده کردن لباس های افغانی و بعضی وسایل فرهنگی دیگر در کارگاه بنام «مهر بیوتیک» نه تنها برای خود، بلکه برای ۵ دختر و زن دیگر که برخی آنان قبلا در موسسات بین المللی کار می‌کردند، هم زمینه کار را فراهم کرده است.
هنوز هم مشکلات است، اما حداقل یک هدف دارم و کوشش می‌کنم
"این کار برای اقتصاد من و سایر زنانی که با من مصروف اند خیلی نفع کرده است. وقتی که طالبان محدودیت ها را بر درس دختران در مکاتب و پوهنتون ها وضع کردند، ما این فعالیت ها را آغاز کردیم. با من یک خانم خیاط هم کار می‌کند که قبلاً با یک سازمان کار می‌کرد، اما وقتی طالبان آمدند آن سازمان بسته شد. با آغاز این فعالیت‌ها حالا زندگی‌ام نسبت به زمانی که طالبان بالای ما محدودیت گذاشتند خیلی فرق کرده است. اگرچه هنوز هم مشکلات هست، اما حداقل یک هدف دارم و کوشش می‌کنم."
یک بانو باشنده منطقه دشت برچی کابل که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش ذکر شود، می‌گوید که قبلاً در یک اداره دولتی کار می‌کرد، به گفته او، بعد از برکناری از سوی حکومت طالبان ۹ ماه پیش، کار خامک دوزی را آغاز کرده است.
او اما می‌گوید که نه تنها در کابل، بلکه در جاغوری و بامیان هم بیش از ۶۰ زن را در بخش خامک دوزی مشغول ساخته است.
در یک جوره از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ افغانی منفعت می‌کنیم
"ما لباس‌های هزاره‌گی می دوزیم. زنان دیگر هم هستند. در یک جوره از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ افغانی منفعت می‌کنیم. به یک خانم آن را جاغوری می‌فرستم، او آن را در بین زنان دیگر تقسیم می‌کند. وقتی ما ۶۰ جوره لباس (خامک) برای دوختن برای شان می‌فرستیم، آنجا ۶۰ زن می‌دوزند و خیلی منفعت می‌برند. در بامیان هم توزیع می‌کنیم. بعد وقتی به کابل برمی‌گردانند، ما آن را برای دکانداران می‌فروشیم که در هر جوره تا ۱۰۰۰ افغانی منفعت می‌کنیم."
این زنان و دختران در حالی به صنایع دستی رو آورده اند که حکومت طالبان بر آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، پوهنتون‌ها و حتی انستیتوت‌های طبی ممنوعیت وضع کرده و در اکثر ادارات دولتی و غیر دولتی هم زنان را از کار برکنار کرده است.
برنامه انکشافی ملل متحد (یو.ان.دی.پی) در ماه می سال روان در گزارشی گفته بود که محدودیت ها بر زنان در افغانستان ممکن است تا سال ۲۰۲۶ به اقتصاد این کشور ۹۲۰ میلیون دالر ضرر برساند.
همچنین، اداره هماهنگی امور بشری سازمان ملل (اوچا) در ماه فبروری سال روان در گزارشی به نقل از سازمان «اکپس» گفته بود که به دلیل محدودیت های طالبان بر زنان در افغانستان ، میان سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ شمار کار و بارهای ثبت شده توسط زنان چهار برابر افزایش یافته است.
در این گزارش آمده که شمار تجارت های بدون جواز که توسط زنان پیش برده می‌شود، بیش از دو برابر تخمین زده شده است.
اگرچه در گزارش درباره شمار همه کارمندان و تاجران زن در زمان نظام جمهوری چیزی گفته نشده، اما آمده که از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ در سراسر افغانستان شمار کار و بارهای تحت رهبری زنان ۴۲۰ هزار است.
بیشتر در این باره: برخی از زنان با ایجاد کارگاه های صنایع دستی زمینه کار را برای ده‌ها زن دیگر فراهم ساخته‌اند