سه سالگی بسته شدن پوهنتون ها بروی دختران؛ «ما می‌خواهیم مانند دختران دیگر کشورها تحصیل کنیم»

با گذشت سه سال از ممنوعیت تحصیلات عالی دختران در افغانستان، دروازه‌های پوهنتون‌ها همچنان به روی آنان بسته است.
هرچند حکومت طالبان در ابتدا این تصمیم را موقتی خوانده بود، اما اکنون ظاهراً به یک سیاست درازمدت مبدل شده است.
وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان در اول ماه جدی سال ۱۴۰۱ خورشیدی اعلام کرد که تا اطلاع ثانوی، دختران اجازه رفتن به پوهنتون‌ها را ندارند؛ اعلامیه‌ای که هزاران دختر را از ادامه تحصیلات عالی محروم کرد.

شماری از دختران بازمانده از تحصیل می‌گویند که وضع ممنوعیت‌های پی‌درپی از سوی حکومت طالبان بر دختران و زنان، تمام امیدهای‌شان برای ادامه تحصیل را از بین برده است.

مروه احمدزی، یکی از محصلان پیشین پوهنتون ننگرهار، به رادیو آزادی گفت:

«هر روز صبح خاطره رفتن به پوهنتون به ذهنم می‌آید، هر روز را با این امید می‌گذرانم که یک بار دیگر بتوانم تحصیلات نیمه‌تمامم را آغاز کنم، اما وقتی به وضعیت نگاه می‌کنم، فکر نمی‌کنم که دوباره برای تحقق آرزوهایم در صنف در برابر استاد بنشینم. حالا همه‌چیز به پایان رسیده است.»

همچنین یکی از محصلان پیشین پوهنحی طب پوهنتون کابل که به گفته خودش دو سال تحصیل کرده بود و امید زیادی به آینده داشت، به شرط نگرفتن نام‌اش در گزارش به رادیو آزادی گفت:
«نمی‌دانم سرنوشت ما در افغانستان در نهایت به کجا می‌انجامد، ما هم می‌خواهیم مانند دختران دیگر کشورها زندگی کنیم و مانند آنان تحصیل کنیم، اما این برای ما بسیار جای تأسف است، واقعاً نمی‌دانم چگونه احساساتم را بیان کنم.»

سه سال پیش دروازه پوهنتون ها بروی دختران بسته شد

این دختران می‌گویند که هرچند طالبان در ابتدا حجاب را بر آن‌ها اجباری کردند و صنف‌های دختران و پسران را جدا ساختند و حتی در برخی ولایت‌ها زمان رفت‌وآمد محصلان دختر و پسر به پوهنتون‌ها را تغییر دادند، اما بستن کامل دروازه‌های پوهنتون‌ها به روی دختران، ممنوعیتی بود که به گفته آنان، تمام امیدهای‌شان را برای ادامه تحصیل نقش بر آب کرد.

حکومت طالبان پیش از ممنوعیت تحصیل دختران در پوهنتون‌ها، آموزش متوسطه دختران بالاتر از صنف ششم را ممنوع ساخت و وعده داده بود که پس از ایجاد یک «میکانیزم مشخص» اجازه بازگشایی مکاتب را خواهد داد؛ اما با گذشت بیش از چهار سال، حکومت طالبان تا کنون از ایجاد این میکانیزم خبر نداده و مکاتب به‌روی دختران بالاتر از صنف ششم همچنان بسته است.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، به پرسش‌های رادیو آزادی در این باره پاسخ نداد؛ اما پیش از این، در ماه آگست سال جاری، در مصاحبه‌ای با تلویزیون خصوصی طلوع‌نیوز گفته بود که کار روی این موضوع ادامه دارد تا «جواز شرعی مشخص» به دست آید.

شماری از مقام‌های طالبان گفته‌اند که قصد ممنوعیت کامل آموزش دختران را ندارند، بلکه تلاش می‌کنند چارچوبی ایجاد شود که به گفته آنان «ارزش‌های اسلامی» در آن رعایت شود.

بانوی که محصل طب بود، در هرات قهوه خانه ساخته است

شماری از دانش‌آموزان و معلمان در افغانستان، اما گفته‌اند که پیش از این نیز با رعایت قوانین اسلامی و ارزش‌های فرهنگی، با حجاب و در مکاتب جدا از پسران آموزش می‌دیدند و معتقدند که می‌توان آموزش دختران را در مکاتب و تحصیل آنان در پوهنتون‌ها بدون نقض این اصول، ادامه داد.

سازمان همکاری اسلامی، چند نهاد بین‌المللی و برخی کشورهای اسلامی می‌گویند ممنوعیت آموزش عصری دختران، تعبیر خاص طالبان از شریعت است و تأکید می‌کنند که یادگیری علوم دینی و عصری بر مردان و زنان فرض است.

آنان تأکید می‌کنند که زنان نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند و حق دارند زمینه آموزش در بخش‌های علمی، طبی، انجینری، تخنیکی و حتی امنیتی و نظامی برای‌شان فراهم شود.

تعداد دختران دانشجو بازمانده از تحصیلات عالی در افغانستان مشخص نیست، اما اتحادیه پوهنتون‌های خصوصی افغانستان در سال ۲۰۲۳ در اعلامیه‌ای گفته بود که در نتیجه ممنوعیت تحصیلات عالی توسط طالبان، حدود ۷۰ هزار دختر از آموزش محروم شده‌اند و همچنین از میان ۱۴۰ پوهنتون افغانستان، ۴۰ پوهنتون خصوصی با خطر بسته‌شدن روبه‌رو هستند.

صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) نیز در یک گزارش مشترک به تاریخ ۸ اکتوبر سال جاری هشدار دادند که اگر ممنوعیت آموزش دختران از سوی حکومت طالبان ادامه یابد، افغانستان تا سال ۲۰۲۶ میلادی حدود ۹ اعشاریه ۶ میلیارد دالر زیان اقتصادی خواهد دید.