سازمان جهانی صحت و کلستر جهانی صحت که شبکهای متشکل از چندین نهاد بینالمللی است، در گزارش خود که در۲۴ دسمبر منتشر شده گفتهاند که این شمار مراکز که عمدتاً بهدلیل تعلیق کمکهای ایالات متحده بسته شدهاند، که بجز از پنجشیر، در ۳۳ ولایت افغانستان قرار دارند.
در گزارش همچنان آمده است که در نتیجه این وضعیت، دستکم ۳ اعشاریه ۷۹ میلیون تن متاثر شده اند.
در ادامه آمده که در میان این مراکز بستهشده، تیمهای سیار صحی و تغذیوی، مراکز صحی اساسی و فرعی، و مراکزی شاملاند که خدمات بشردوستانهٔ نجاتبخش را به مردم ارائه میکردند.
بهگفتهٔ این گزارش، کاهش بودجه باعث اختلال در ارائهٔ خدمات صحی در افغانستان شده و بیشترین آسیب متوجه ولایتهای شرقی کشور، بهویژه کنر، ننگرهار، لغمان و نورستان بوده است.
در این ولایتها از بستهشدن دستکم ۱۲۰ مرکز صحی گزارش داده شده که در نتیجهٔ آن، یک میلیون تن از دسترسی به خدمات صحی محروم شدهاند.
شماری از باشندگان این ولایتها به رادیو آزادی گفتهاند که در پی بستهشدن مراکز صحی، با چالشهای جدی روبهرو شدهاند.
ما مجبوریم برای دریافت خدمات صحی ۱۰ یا ۱۵ کیلومتر راه را طی کنیم
عبدالمنان، باشندۀ ولسوالی سپینغر ولایت ننگرهار، به رادیو آزادی گفت: "یک کلینیک حدود هفت، هشت ماه در معروفچینه فعال بود که بعداً بسته شد. نمیدانیم چرا، اما احتمالاً بودجه نداشت. با این حال، موجودیت این مرکز صحی در اینجا بسیار مفید بود و خدمات زیادی ارائه میکرد. اکنون ما مجبوریم برای دریافت خدمات صحی ۱۰ یا ۱۵ کیلومتر راه را طی کنیم. ولسوالیهای سپینغر و اچین از ما بسیار دور است و با بستهشدن این کلینیک، مشکلات صحی ما افزایش یافته است."
همچنین یکی از باشندگان ولسوالی نازیان ولایت ننگرهار که نخواست نامش در گزارش منتشر شود، از مشکل مشابه شکایت دارد: "پیش از این، در اینجا یک کلینیک کوچک وجود داشت، اما اکنون بسته شده است. وقتی بیماری پیش میآید، او را به بازار غنیخیل پایین میبریم که راه آن هم بسیار خراب است. مردم بسیار فقیر اند و توان پرداخت فیس داکتران و خرید دوا را ندارند."
وقتی بیماری پیش میآید، او را به بازار غنیخیل پایین میبریم که راه آن هم بسیار خراب است
در همین حال، سید محمد، یکی از باشندگان ولسوالی دهراود ولایت ارزگان، به رادیو آزادی گفت که در منطقهٔ آنان دستکم پنج هزار خانواده هیچ مرکز صحی در اختیار ندارند.
"در اینجا هیچ چیز وجود ندارد، نه کلینیک است نه کدام مرکز، امکاناتی نداریم که کودکان بیمار را به شهر منتقل کنیم. ما پنج هزار خانواده هستیم؛ نه آب داریم، نه کلینیک و نه هم دیگر تسهیلات. اگر بیمار را به کلینیکهای شهر ببریم، آنجا هم بیست افغانی میگیرند، در حالی که ما حتی توان پرداخت بیست افغانی را هم نداریم."
این باشندگان ولایتهای مختلف افغانستان از جامعهٔ جهانی خواستار کمک در بخش صحت شدهاند.
با این حال، در گزارش سازمان جهانی صحت و اداره همکارش کلستر جهانی صحت آمده است که آنان با وجود تنظیم بودجهٔ داخلی خود توانستهاند دستکم ۹۱ مرکز صحی را دوباره فعال سازند، اما تأکید کردهاند که نیازها بیسابقه و بسیار جدی است.
ما پنج هزار خانواده هستیم؛ نه آب داریم، نه کلینیک و نه هم دیگر تسهیلات
در این گزارش از تمویلکنندگان خواسته شده است که کمکهای عاجل فراهم کنند تا از وخیمتر شدن وضعیت نظام صحی از قبل شکنندهٔ افغانستان جلوگیری شود.
این در حالی است که پس از بازگشت دوبارۀ طالبان به قدرت در افغانستان و کاهش کمکهای بشردوستانۀ جامعهٔ جهانی، بهویژه ایالات متحدهٔ امریکا، نظام صحی افغانستان با مشکلات جدی روبهرو شده است.
سازمان غیردولتی «ایمرجنسی» در ماه اسد سال روان خورشیدی، در گزارشی هشدار داد که بهدلیل کمبود بودجه و نیروی انسانی، سیستم صحی افغانستان در آستانۀ فروپاشی قرار دارد.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، بهتازگی به پرسشهای رادیو آزادی در این زمینه پاسخ نداد، اما وزیر صحت عامۀ حکومت طالبان در ماه دسمبر سال ۲۰۲۴، در یک نشست خبری گفته بود که ۷۲ درصد باشندگان ولسوالیهای افغانستان به خدمات صحی ثانوی دسترسی ندارند.
او افزوده بود که از میان ۴۰۰ ولسوالی کشور، تنها در ۹۳ ولسوالی مراکز صحی وجود دارد.
پیش از این، کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) نیز اعلام کرده بود که ۱۳ اعشاریه ۲ میلیون افغان در سراسر افغانستان در مناطقی زندگی میکنند که حتی در فاصلهٔ یکساعته نیز به خدمات ابتدایی صحی دسترسی ندارند.
این اداره اما بهتازهگی اعلام کرده است که با همکاری بانک توسعهٔ اسلامی، سه مرکز جدید صحی را در افغانستان ایجاد کرده است.
به گفتهٔ این نهاد، هدف از این اقدام، کاهش فشار بیش از حد بر مراکز صحی است.