طبق یک نظرسنجیاداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) که نتایج آن در گزارشی بنام« تأثیرات اجتماعی-اقتصادی ممنوعیت مواد مخدر در افغانستان با تمرکز بر ولایت های شمالی» دوشنبه ۲۹ دسمبر منتشر شد، ۸۵ درصد خانوادههای دهقانان در این ولایت ها پس از ممنوعیت کشت خشخاش نتوانستهاند درآمد از دست رفته خود را جبران کنند.
در ادامه آمده که این وضعیت فشار شدید اقتصادی بر دهقانان و نیاز فوری به حمایت های معیشتی را نشان میدهد.
براساس این نظر سنجی رعایت ممنوعیت مواد مخدر که در اپریل ۲۰۲۲ از سوی حکومت طالبان صادر شده، در ولایت های یاد شده همچنان بالا است و حدود ۹۵ درصد از دهقانان سابق خشخاش ، گزارش دادهاند که به دلیل ممنوعیت، دیگر خشخاش نمیکارند،اما با آنهم کشت خشخاش در بدخشان افزایش یافته است.
به گفتهٔ دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد،غلات بهویژه گندم به عنوان محصول جایگزین اصلی خشخاش مطرح شده است، اما گفته شده که گندم در مقایسه با تریاک ارزش اقتصادی بسیار پایینتری دارد.
(UNODC) افزوده که در سال ۲۰۲۳، درآمد متوسط هر هکتار گندم حدود ۷۷۰ دالر امریکایی بوده، در حالی که هر هکتار خشخاش نزدیک به ۱۰ هزار دالر درآمد داشته است؛ وضعیتی که به گفته این اداره فشار مالی بر جوامع روستایی را بهگونهٔ چشمگیر افزایش داده است.
در گزارش آمده که در عین حال، تغییرات اقلیمی به عنوان تهدیدی جدی و اضافی برای معیشتهای کشاورزی مطرح شده است،خشکسالیهای مکرر، بارندگی نامنظم و کمبود آب، حاصلات را کاهش داده و خانوادهها را با گزینههای محدود برای احیای پایدار معیشت روبهرو کرده و جوامع را به مرز ناامنی غذایی و فقر نزدیکتر میکند.
در این حال شماری از دهقانان می گویند که همچنان خشخاش میکارند، زیرا نگران بدتر شدن مشکلات اقتصادیاند، در حالی که در برخی مناطق کمبود آب و خرابی جادهها مانع به دست آوردن حاصلات مناسب از زراعت شده است.
یک دهقان در ولسوالی درایم ولایت بدخشان که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش گرفته شود به رادیو آزادی گفت :
« در بدخشان فعلا مردم «خشخاش» کاشته اند تا کنون اقدامی برای جلوگیری آن صورت نگرفته و دیگر این که خشکسالی بود باران نباریده و تا حال بدیلی هم در ولایت ما داده نشده،ما قبلا هم تقریبا ده جریب زمین را کشت می کردیم و فعلا هم همان اندازه را کشت کرده ایم،جا های که دسترس حکومت و نزدیک سرک اند کشت نشده اند بیشتر مردم در آن بدیل های آن را می پاشند مثل گندم،جو و نخود را کشت کرده اند،بدیل هم داده نشده نگرانی ما از فقر و بیکاری است که در غیر آن همه با مشکلات جدی اقتصادی روبرو می شوند .»
یک دهقان دیگر در ولسوالی چهاربرجک ولایت نیمروز که به دلیل حساسیت موضوع خواست نامش ذکر نشود، میگوید کشت خشخاش در مناطق شان ممنوع است، اما کمبود آب و خرابی جادهها، مانع به دست آوردن حاصلات مناسب از زراعت و رسیدن محصولات به بازار شده است.
«چون کوکنار در فصل زمستان کشت می شود و به آب زیاد ضرورت ندارد و آنچه که در فصل زمستان کشت شود نسبت به چیزهای که در فصل بهار کشت می شوند مثلا نسبت به پنبه آب کمتر نیاز دارند،اولین خواست ما اینست که حد اقل در فصل کشت آب را رها کنند که مردم بتوانند کشت و زراعت کنند،دومین خواست ما از دولت اینست که همین جاده که از ولسوالی به شهر زرنج می رود را بسازد،مردم نمی توانند به آسانی حاصلات خود را ببرند اصلا اینجا تربوط بسیار خوب کشت می شود؛اما کسی بخاطر فروش کشت نمی کند چون جاده ای خوبی برای انتقال آن وجود ندارد.»
اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) خواستار یک رویکرد هماهنگ و درازمدت برای ایجاد معیشت های جایگزین پایدار شده و تأکید میکند که ترویج محصولات با ارزش بالا، بهبود سیستمهای آبیاری، افزایش دسترسی دهقانان به بازارها و منابع مالی، ایجاد فرصتهای شغلی و آموزش مهارتهای عملی از عناصر کلیدی این روند است.
حکومت طالبان نزدیک به دو ماه پیش مدعی شد که سطح کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان تقریباً به صفر رسیده است.
اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد ؛اما حدود ۶ هفته قبل هشدار داد که تغییرات اقلیمی فشارهای اقتصادی بر مناطق روستایی افغانستان را افزایش میدهد و کشاورزان افغان را دوباره به کشت کوکنار مجبور میکند.