در دنیای امروز که یک کلیپ چندثانیه‌ای می‌تواند بر زنجیره‌های جهانی عرضه اثر بگذارد، چاکلیتی با نام «چاکلیت دبی» توانسته بازار جهانی پسته را به لرزه درآورد. این شکلات لوکس که با مغز کرمی پسته و شیرینی رشته‌خمیر خاورمیانه‌ای (کادایف) تهیه می‌شود، نخستین‌بار در اواخر سال ۲۰۲۳ از طریق شبکه اجتماعی تیک‌تاک به شهرت رسید و تاکنون ویدئوهای تبلیغی آن بیش از ۱۲۰ میلیون بار دیده شده‌اند.
محبوبیت ناگهانی این چاکلیت نه‌تنها صف‌های طولانی در فروشگاه‌های اروپایی ایجاد کرده، بلکه موجب سهمیه‌بندی فروش آن در برخی خرده‌فروشی‌ها شده است. این افزایش خیره‌کنندهٔ تقاضا، کمبود جهانی مغز پسته را به‌دنبال داشته و قیمت آن را تنها در عرض یک سال از ۷٫۶۵ دلار به ۱۰٫۳۰ دلار به ازای هر پوند رسانده است.
ایران در مرکز صادرات پسته
ایالات متحده که بزرگ‌ترین صادرکنندهٔ پسته در جهان است، در سال گذشته برداشت ضعیفی داشت. بیشتر محصول باکیفیت آمریکا به‌صورت کامل و با پوست به فروش رفت و همین باعث شد مغز پسته برای استفاده در صنایع غذایی، به‌ویژه صنعت چاکلیت، نایاب‌تر شود.
در این میان، ایران به‌عنوان دومین تولیدکنندهٔ بزرگ پسته جهان، نقشی کلیدی در تأمین این میوۀ خشک پرتقاضا ایفا کرده است. بنابر اعلام گمرک ایران، صادرکنندگان ایرانی در شش‌ماههٔ منتهی به مارچ ۲۰۲۵، چهل درصد بیشتر از کل دوازده‌ماه قبل از آن، پسته به امارات متحده عربی صادر کرده‌اند.
بهروز آگاه، عضو هیئت‌مدیرهٔ انجمن پسته ایران، این رشد صادرات را نشانه‌ای از تحولات بازار جهانی می‌داند. او روز ۲۹ حمل به روزنامه فایننشال تایمز گفت: «در سال ۲۰۲۳ بازار پسته اشباع بود و قیمت‌ها کاهش یافت. همین موضوع باعث شد محصولات جانبی متنوعی مثل مسکه، روغن و خمیر پسته به بازار بیایند. درست در همین زمان بود که چاکلیت دبی به بازار عرضه شد و به‌تدریج در سراسر جهان محبوبیت پیدا کرد.»
تغییر جهت در کشاورزی آمریکا
در ایالت کالیفرنیا، شماری از کشاورزان به‌دلیل افت قیمت بادام، به کاشت پسته روی آورده‌اند، اما درختان جدید هنوز به باردهی نرسیده‌اند و نخستین برداشت آن‌ها تا سپتمبر آینده طول نخواهد کشید. تا آن زمان، تولیدکنندگان چاکلیت پسته‌ای می‌گویند نمی‌توانند پاسخگوی تقاضای فزاینده برای این خوراکی پرطرفدار باشند.
چارلز ژاندرو، مدیر اجرایی گروه پرِستات (Prestat) که چند برند لوکس چاکلیت بریتانیایی را در اختیار دارد، در توصیف وضعیت فعلی به فایننشال تایمز می‌گوید: «انگار از هیچ‌جا سر برآورد، و ناگهان می‌بینی که در همه مغازه‌ها هست. هیچ‌کس برای این حجم از تقاضا آماده نبود.»
جدال حقوقی بر سر برند «دبی»
محبوبیت بی‌سابقهٔ چاکلیت دبی، پای آن را به محاکم جرمنی هم کشانده است. یک واردکنندهٔ چاکلیت با نام آندریاس ویلمرز که چاکلیت فکس (Fex) تولید دبی را به جرمنی وارد می‌کند، از فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند لیدل (Lidl) و آلدی (Aldi) شکایت کرده و مدعی شده است که استفاده از نام «چاکلیت دبی» گمراه‌کننده است، چرا که محصول در دبی تولید نشده است.
به گزارش خبرگزاری آلمان، محکمۀ کلن شکایتی را علیه آلدی پذیرفت و فروش چاکلیت را که در ترکیه تولید می‌شد، ممنوع کرد. با این حال، محکمۀ فرانکفورت به نفع لیدل رأی داد و اعلام کرد که «چاکلیت دبی» اکنون به یک اصطلاح عمومی برای نوعی چاکلیت با سبک خاص تبدیل شده است و مصرف‌کنندگان الزامی نمی‌بینند که این محصول واقعاً از دبی آمده باشد.
بسته‌بندی محصول لیدل نیز فقط به استفاده از چاکلیت، پسته و کادایف از منابع اتحادیه اروپا یا خارج از آن اشاره کرده و هیچ نشانه‌ای از منشأ دبی نداشته است.
این رأی هنوز قطعی نیست و واردکننده می‌تواند نسبت به آن اعتراض کند. ویلمرز گفته که در حال بررسی این تصمیم است.
با استفاده از فایننشال‌تایمز، گاردین و خبرگزاری آلمان