دریای آمو طویل ترین دریای آسیای میانه می باشد که از کوه های پامیر سرچشمه گرفته، به بحیره اورال می ریزد.
دریای آمو درمسیر راهش، قسمت های زیاد حدود سرحدات شمال افغانستان را نیز تعیین می کند. اما در فصل بهار هرسال، با بلند رفتن سطح آب و طغیان دریا، سرحد با ترکمنستان در درون این گوشهء شمال افغانستان عمیق تر می شود.
در حال حاضر، این دریا نسبت به 30 سال قبل، حدود بیست وپنج کیلومترپیش تر به سمت جنوب در ولایت جوزجان جریان دارد. به این معنی که مردم قریه یاز آریق دینار بیم دارند که هرسال قسمت های زیاد زمین های قریه شان را به نفع کشور همسایه ترکمنستان از دست می دهند.
هرچند در هردو طرف این قسمت از دریا در ولایت جوزجان، ترکمن ها زنده گی دارند، ولی همیشه میان آن ها مشکلات وجود داشته است. چنانچه انا بیگ خانم یک چوپان که مانند بسیاری از مردم دیگر این قریه نمی خواهد زمین ها و چراگاه های شان را از دست دهد، در بارهء کشته شدن شوهرش توسط محافظین سرحدی کشور ترکمنستان چنین حکایت می کند: «او با دو قرص نان از خانه بیرون شد، یک روز بعد جسد اورا دوباره به خانه آوردند. شوهرم با مواشی خود ازدریا عبور کرد، بعداً از دیده ها در میان انبوهی از درختان نا پدید شد. اما زمانی که محافظین سرحدی ترکمنستان جسد اورا به جانب افغانی تسلیم دادند، روشن بود که او به چه سرنوشت بد مواجه شده است.»
نور محمد یک باشنده قریهء یاز آریق دینار که جسد این چوپان را از نزدیک دیده است، می گوید:051822
« از لگن خاصره تا زنخدان ، اورا پاره کرده بودند و بعد دوخته بودند. داکتر موظف گفت، ضرورتی به دیدن بیشتر جسد ندارد، زیرا روشن است که تما م اعضای بدن از درون شکمش بیرون کشیده شده، زخم ناشی از اصابت گلوله هم در وجود او مشاهده می شد.»
مقامات ترکمنستان به مامورین ولایت درشبرغان گفتند، این چوپان توسط محافظین سرحدی لت وکوب شده بود وبعد به شفاخانه برای تداوی انتقال یافت. آن ها گفتند، شکم او به حیث یک بخش معمول کالبد شکافی در ترکمنستان باز گردید.
اما موضوع اصلی این است که، هر سال چنین وقایع تکرار می شود و حرکت آمو دریا هم به سمت جنوب در داخل افغانستان پیش تر و پیش ترمی آید و یک ساحهء زیاد زمین های مردم قریه را بستر خود می سازد.
حاجی خالق یکی تن از مو سفیدان قریه یازآریق دینار می گوید، وقتی که او جوان بود، آمودریا از خانه آن ها بسیار فاصله داشت، اما حالا این فاصله بسیار نزدیک شده، چراگاه برای مواشی در آن ساحه دیگر وجود ندارد.
تغییر مسیر آمو دریا، علاوه براین که مشکلات زیاد را در سایر مناطق سمت شمال به وجود آورده ، این موضوع بعضاً باعث منازعه میان کشور افغانستان وترکمنستان نیز شده است. بیم آن میرود که با تغییر مسیر دریا، منازعه میان دو کشور همسایه به دشمنی تبدیل شود.
خالد پشتون یک عضو کمیتهء امنیت سرحدی در ولسی جرگه افغانستان، مشکلات آمو دریا را بیان کرده، در یک مصاحبه با رادیو آزادی وعده کرد، که این موضوع در پارلمان مورد بحث قرار خواهد داد. اما این آغاز کار است، و یقیناً که جریان تصمیم گیری دراین باره، آنچه که تجربه نشان داده مدت ها وقت را در برمی گیرد.
دریای آمو درمسیر راهش، قسمت های زیاد حدود سرحدات شمال افغانستان را نیز تعیین می کند. اما در فصل بهار هرسال، با بلند رفتن سطح آب و طغیان دریا، سرحد با ترکمنستان در درون این گوشهء شمال افغانستان عمیق تر می شود.
در حال حاضر، این دریا نسبت به 30 سال قبل، حدود بیست وپنج کیلومترپیش تر به سمت جنوب در ولایت جوزجان جریان دارد. به این معنی که مردم قریه یاز آریق دینار بیم دارند که هرسال قسمت های زیاد زمین های قریه شان را به نفع کشور همسایه ترکمنستان از دست می دهند.
هرچند در هردو طرف این قسمت از دریا در ولایت جوزجان، ترکمن ها زنده گی دارند، ولی همیشه میان آن ها مشکلات وجود داشته است. چنانچه انا بیگ خانم یک چوپان که مانند بسیاری از مردم دیگر این قریه نمی خواهد زمین ها و چراگاه های شان را از دست دهد، در بارهء کشته شدن شوهرش توسط محافظین سرحدی کشور ترکمنستان چنین حکایت می کند: «او با دو قرص نان از خانه بیرون شد، یک روز بعد جسد اورا دوباره به خانه آوردند. شوهرم با مواشی خود ازدریا عبور کرد، بعداً از دیده ها در میان انبوهی از درختان نا پدید شد. اما زمانی که محافظین سرحدی ترکمنستان جسد اورا به جانب افغانی تسلیم دادند، روشن بود که او به چه سرنوشت بد مواجه شده است.»
نور محمد یک باشنده قریهء یاز آریق دینار که جسد این چوپان را از نزدیک دیده است، می گوید:051822
« از لگن خاصره تا زنخدان ، اورا پاره کرده بودند و بعد دوخته بودند. داکتر موظف گفت، ضرورتی به دیدن بیشتر جسد ندارد، زیرا روشن است که تما م اعضای بدن از درون شکمش بیرون کشیده شده، زخم ناشی از اصابت گلوله هم در وجود او مشاهده می شد.»
مقامات ترکمنستان به مامورین ولایت درشبرغان گفتند، این چوپان توسط محافظین سرحدی لت وکوب شده بود وبعد به شفاخانه برای تداوی انتقال یافت. آن ها گفتند، شکم او به حیث یک بخش معمول کالبد شکافی در ترکمنستان باز گردید.
اما موضوع اصلی این است که، هر سال چنین وقایع تکرار می شود و حرکت آمو دریا هم به سمت جنوب در داخل افغانستان پیش تر و پیش ترمی آید و یک ساحهء زیاد زمین های مردم قریه را بستر خود می سازد.
حاجی خالق یکی تن از مو سفیدان قریه یازآریق دینار می گوید، وقتی که او جوان بود، آمودریا از خانه آن ها بسیار فاصله داشت، اما حالا این فاصله بسیار نزدیک شده، چراگاه برای مواشی در آن ساحه دیگر وجود ندارد.
تغییر مسیر آمو دریا، علاوه براین که مشکلات زیاد را در سایر مناطق سمت شمال به وجود آورده ، این موضوع بعضاً باعث منازعه میان کشور افغانستان وترکمنستان نیز شده است. بیم آن میرود که با تغییر مسیر دریا، منازعه میان دو کشور همسایه به دشمنی تبدیل شود.
خالد پشتون یک عضو کمیتهء امنیت سرحدی در ولسی جرگه افغانستان، مشکلات آمو دریا را بیان کرده، در یک مصاحبه با رادیو آزادی وعده کرد، که این موضوع در پارلمان مورد بحث قرار خواهد داد. اما این آغاز کار است، و یقیناً که جریان تصمیم گیری دراین باره، آنچه که تجربه نشان داده مدت ها وقت را در برمی گیرد.
