تعزیرات بین المللی روی برنامهء هسته یی ایران، در پهلوی دیگر اثر گذاری ها، این کشور را با بحران پولی مواجه ساخته است.
دست پاچگی ناشی از این بحران، این روزها در داخل افغانستان هم آشکارا، احساس می شود.
صرافان افغان می گویند: با گذشت هر روز، ریال ایرانی ارزش خود را در برابر دالر امریکایی از دست می دهد.
در کابل، حجم مبادلهء ریال در برابر دالر امریکایی نسبت به چند ماه گذشته به طور چشم گیر افزایش یافته است.
اما، در هرات ولایت همسرحد ایران قضیه از قرار دیگر است.
رییس اتحادیهء صرافان هرات می گوید: تقاضا برای مبادلهء ریال در برابر افغانی افزایش یافته است.
حاجی عبدالله دشتی در مصاحبه تلیفونی با رادیو آزادی در این مورد که این تقاضاها عمدتاً از کجا سرچشمه می گیرند، می گوید:
« از طریق سایت های ما، چندین نفر ایرانی همراه با ما تماس گرفتند و گفتند که می خواهند به حسابات ما به هر حسابی که شما بخواهید، تومان را وارد کنند. آنان گفتند، شما اگر پول افغانی به ما داده می توانید، ما در خدمت شماییم. حتی به دوبی این جمله را یاد کردند. ما سفری داشتیم به دوبی به ارتباط بعضی مشکلات که یک تعداد از ایرانی ها ورشکست شده بودند، از بابت تغییرات و تحولات تومان، چند نفر از ایرانی ها پیشنهاد کردند که شما اگر پول افغانی را به ما در دوبی برسانید به هر نرخ که حساب کنید، ما مشکل نداریم، به شما تومان می دهیم.»
حاجی دشتی می گوید این تقاضا ها را رد کرده است.
این ها کی بودند؟ افراد عادی، تاجران یا اشخاص وابسته به حکومت ایران. حاجی دشتی جواب می دهد:
« این ها افرادی بودند که سرمایه دارند. احتمال دارد در پشت صحنه دولتی ها باشند یا هم صرافان ایرانی باشند.»
قبلاً روزنامهء امریکایی نیویارک تایمز گزارش داده بود که لاری های مملو از ریال ایرانی به خاطر مبادله با دالر امریکایی وارد افغانستان می شوند، اما حالا چرا تقاضا برای دریافت افغانی در برابر ریال و تومان ایرانی افزایش یافته است.
پاسخ این سوال را از مهرداد عمادی مشاور خارجی اتحادیهء اروپا در مسایل اقتصادی بشنویم که در مصاحبهء تلیفونی با رادیو آزادی سخن می گفت:
« به کار آمدن پول افغانی به این خاطر است که شما هر جا که بخواهید ریال یا تومان تعویض کنید، بلافاصله نگاه ها متوجه می شود، چون یک تحریم بسیار سنگین وضع شده و رد یابی اش هم آسان است. هر پول ریال از ذخیرهء صراف وقتی بلند می رود، بلافاصله زیر زره بین می رود که این ریال را شما از کی گرفتید و به چی گواهی و اجازهء شما این معامله را انجام دادید؟ اما این علامت سوال ها در مورد پول افغانستان وجود ندارد. درست است که پول افغانی یک پول جهانی نیست، ولی در محدودهء جغرافیایی منطقه پول بدون محدودیت است.»
اما به گفتهء عمادی خبرهای از رجوع کردن ایران برای حصول اسعار خارجی به دیگر جاها هم موجود بوده اند:
« کسی از ارمنستان تماس گرفته بود و گفت که به ما از داخل ایران گفته شد که به هر نرخ که بخواهید پول شما را می گیریم و در مقابلش ریال می دهیم. خوب، این ها نشان می دهد که ایران می خواهد از کشورهای همسایه خود استفاده کند تا یک مقدار از این پول های را که غیر جهانی هم استند، ذخیره کند. اما این ها به نظر من در کوتاه مدت یک مقدار راه گشایی کند برای ایران. خارج از آن به نظر من شاخص بحران پولی در ایران است.»
عمادی می گوید: این نشانده خط التهابی است که سیستم بانکی ایران اکنون تحت آن قرار گرفته و از یک حالت تمام شکنندگی حکایت می کند.
صرافان افغان می گویند که میزان مبادلهء ریال در برابر دالر امریکایی در بازار کابل به صورت تخمینی به یک میلیون دالر در روز می رسد.
هر چند، گفته می شود، این حجم مبادلات پول در حدی نیست که بتواند ایران را از فشار فزایندهء تحریم های بین المللی برهاند، ولی نگرانی مقامات امریکایی از این بایت هویداست.
بارک اوباما رییس جمهور ایالات متحدهء امریکا اخیراً با شدیدتر ساختن تعزیرات بر ایران، به وزارت خزانه داری خود دستور داد تا اشخاصی را مجازات کند که به نمایندگی از حکومت ایران، پول دالر یا فلزات بهادار مثل طلا را خریداری می کنند.
در افغانستان، بانک به نام آرین بانک فعالیت دارد که مالک آن دو بانک ایرانی استند. بر اساس یک گزارش، گفته می شود حکومت ایران با استفاده از این بانک معاملات پولی را انجام می دهد.
عمادی که مشاور خارجی اتحادیهء اروپا در بخش اقتصادی است به این باور است که باز بودن معاملات اسعاری به روی ایران در افغانستان علامت سوال جدی را در برابر مقامات افغان می گذارد.
عمادی می گوید: انجام شدن یک چنین تبادل پولی در افغانستان، حداقل این گونه می تواند تعبیر شود که افغانستان از روی این فعالیت ها که به هر حال تحریم شکنی استند، چشم پوشی می کند.
اما نورالله دلاوری رییس دافغانستان بانک با این نظر مخالف است. او در صحبت تلیفونی به رادیو آزادی گفت که با تفاهم با سفارت ایالات متحده امریکا در کابل به همه بانک های افغانستان اطلاع داده اند تحریم های بین المللی را رعایت کنند، در غیر آن جواز فعالیت شان به حال تعلیق در خواهد آمد.
دلاروی در مورد اقدامات دافغانستان بانک در خصوص آرین بانک می گوید:
« یک بانک است در افغانستان به نام آرین بانک که ملکیت آن از دو بانک ایران است. به آنها هم اطلاع داده ایم که تحت تحریم استید در داخل افغانستان. فعلاً ما کدام قیوداتی را بار نیاوردیم، اما با طرفهای مقابل در تماس استیم که یک راه حل آن را پیدا کنیم.»
از رییس دافغانستان بانک پرسیدم که چرا هنوز قیوداتی را در مورد فعالیت های آرین بانک به میان نیاورده اند. او یک دلیل سیاسی را پیشکش کرد:
« دو نیم سه میلیون مهاجر ما در ایران است. ما ناگزیریم که همراه مقامات که به این موضوعات ارتباط دارد تماس بگیریم و به یک مصلحتی ما این موضوع را راه حلش را پیدا کنیم که تا حالا ما هم همراه امریکایی ها و هم همراه مقامات مربوطه آن به شمول وزارت خارجهء امریکا به تماس استیم که موضوعات سیاسی آن را مد نظر گرفته با رهنمایی ایشان تصمیم بگیریم. سفارت امریکا هم همین توقوع را دارد که ما راه حل را پیدا کنیم که هر دو طرف اطمینان داشته باشند که کدام مشکل پیدا نشود.»
اما، عمادی می گوید که این گونه معاملات پولی به تاوان حکومت و تاجران افغانستان تمام می شود:
« این اصلاً خوب نیست برای حکومت و دولت افغانستان، چون این پول در خارج به خاطر خریداری که است ممکن استفاده های از آن بشود که اتهام های قابل اثبات مربوط پول شویی و فسادهای مالی ایجاد شود و این بسیار، بسیار می تواند برای سیستم بانکی افغانستان پرهزینه باشد.»
مصطفی صدیقی
دست پاچگی ناشی از این بحران، این روزها در داخل افغانستان هم آشکارا، احساس می شود.
صرافان افغان می گویند: با گذشت هر روز، ریال ایرانی ارزش خود را در برابر دالر امریکایی از دست می دهد.
در کابل، حجم مبادلهء ریال در برابر دالر امریکایی نسبت به چند ماه گذشته به طور چشم گیر افزایش یافته است.
اما، در هرات ولایت همسرحد ایران قضیه از قرار دیگر است.
رییس اتحادیهء صرافان هرات می گوید: تقاضا برای مبادلهء ریال در برابر افغانی افزایش یافته است.
حاجی عبدالله دشتی در مصاحبه تلیفونی با رادیو آزادی در این مورد که این تقاضاها عمدتاً از کجا سرچشمه می گیرند، می گوید:
« از طریق سایت های ما، چندین نفر ایرانی همراه با ما تماس گرفتند و گفتند که می خواهند به حسابات ما به هر حسابی که شما بخواهید، تومان را وارد کنند. آنان گفتند، شما اگر پول افغانی به ما داده می توانید، ما در خدمت شماییم. حتی به دوبی این جمله را یاد کردند. ما سفری داشتیم به دوبی به ارتباط بعضی مشکلات که یک تعداد از ایرانی ها ورشکست شده بودند، از بابت تغییرات و تحولات تومان، چند نفر از ایرانی ها پیشنهاد کردند که شما اگر پول افغانی را به ما در دوبی برسانید به هر نرخ که حساب کنید، ما مشکل نداریم، به شما تومان می دهیم.»
حاجی دشتی می گوید این تقاضا ها را رد کرده است.
این ها کی بودند؟ افراد عادی، تاجران یا اشخاص وابسته به حکومت ایران. حاجی دشتی جواب می دهد:
« این ها افرادی بودند که سرمایه دارند. احتمال دارد در پشت صحنه دولتی ها باشند یا هم صرافان ایرانی باشند.»
قبلاً روزنامهء امریکایی نیویارک تایمز گزارش داده بود که لاری های مملو از ریال ایرانی به خاطر مبادله با دالر امریکایی وارد افغانستان می شوند، اما حالا چرا تقاضا برای دریافت افغانی در برابر ریال و تومان ایرانی افزایش یافته است.
پاسخ این سوال را از مهرداد عمادی مشاور خارجی اتحادیهء اروپا در مسایل اقتصادی بشنویم که در مصاحبهء تلیفونی با رادیو آزادی سخن می گفت:
« به کار آمدن پول افغانی به این خاطر است که شما هر جا که بخواهید ریال یا تومان تعویض کنید، بلافاصله نگاه ها متوجه می شود، چون یک تحریم بسیار سنگین وضع شده و رد یابی اش هم آسان است. هر پول ریال از ذخیرهء صراف وقتی بلند می رود، بلافاصله زیر زره بین می رود که این ریال را شما از کی گرفتید و به چی گواهی و اجازهء شما این معامله را انجام دادید؟ اما این علامت سوال ها در مورد پول افغانستان وجود ندارد. درست است که پول افغانی یک پول جهانی نیست، ولی در محدودهء جغرافیایی منطقه پول بدون محدودیت است.»
اما به گفتهء عمادی خبرهای از رجوع کردن ایران برای حصول اسعار خارجی به دیگر جاها هم موجود بوده اند:
« کسی از ارمنستان تماس گرفته بود و گفت که به ما از داخل ایران گفته شد که به هر نرخ که بخواهید پول شما را می گیریم و در مقابلش ریال می دهیم. خوب، این ها نشان می دهد که ایران می خواهد از کشورهای همسایه خود استفاده کند تا یک مقدار از این پول های را که غیر جهانی هم استند، ذخیره کند. اما این ها به نظر من در کوتاه مدت یک مقدار راه گشایی کند برای ایران. خارج از آن به نظر من شاخص بحران پولی در ایران است.»
عمادی می گوید: این نشانده خط التهابی است که سیستم بانکی ایران اکنون تحت آن قرار گرفته و از یک حالت تمام شکنندگی حکایت می کند.
صرافان افغان می گویند که میزان مبادلهء ریال در برابر دالر امریکایی در بازار کابل به صورت تخمینی به یک میلیون دالر در روز می رسد.
هر چند، گفته می شود، این حجم مبادلات پول در حدی نیست که بتواند ایران را از فشار فزایندهء تحریم های بین المللی برهاند، ولی نگرانی مقامات امریکایی از این بایت هویداست.
بارک اوباما رییس جمهور ایالات متحدهء امریکا اخیراً با شدیدتر ساختن تعزیرات بر ایران، به وزارت خزانه داری خود دستور داد تا اشخاصی را مجازات کند که به نمایندگی از حکومت ایران، پول دالر یا فلزات بهادار مثل طلا را خریداری می کنند.
در افغانستان، بانک به نام آرین بانک فعالیت دارد که مالک آن دو بانک ایرانی استند. بر اساس یک گزارش، گفته می شود حکومت ایران با استفاده از این بانک معاملات پولی را انجام می دهد.
عمادی که مشاور خارجی اتحادیهء اروپا در بخش اقتصادی است به این باور است که باز بودن معاملات اسعاری به روی ایران در افغانستان علامت سوال جدی را در برابر مقامات افغان می گذارد.
عمادی می گوید: انجام شدن یک چنین تبادل پولی در افغانستان، حداقل این گونه می تواند تعبیر شود که افغانستان از روی این فعالیت ها که به هر حال تحریم شکنی استند، چشم پوشی می کند.
اما نورالله دلاوری رییس دافغانستان بانک با این نظر مخالف است. او در صحبت تلیفونی به رادیو آزادی گفت که با تفاهم با سفارت ایالات متحده امریکا در کابل به همه بانک های افغانستان اطلاع داده اند تحریم های بین المللی را رعایت کنند، در غیر آن جواز فعالیت شان به حال تعلیق در خواهد آمد.
دلاروی در مورد اقدامات دافغانستان بانک در خصوص آرین بانک می گوید:
« یک بانک است در افغانستان به نام آرین بانک که ملکیت آن از دو بانک ایران است. به آنها هم اطلاع داده ایم که تحت تحریم استید در داخل افغانستان. فعلاً ما کدام قیوداتی را بار نیاوردیم، اما با طرفهای مقابل در تماس استیم که یک راه حل آن را پیدا کنیم.»
از رییس دافغانستان بانک پرسیدم که چرا هنوز قیوداتی را در مورد فعالیت های آرین بانک به میان نیاورده اند. او یک دلیل سیاسی را پیشکش کرد:
« دو نیم سه میلیون مهاجر ما در ایران است. ما ناگزیریم که همراه مقامات که به این موضوعات ارتباط دارد تماس بگیریم و به یک مصلحتی ما این موضوع را راه حلش را پیدا کنیم که تا حالا ما هم همراه امریکایی ها و هم همراه مقامات مربوطه آن به شمول وزارت خارجهء امریکا به تماس استیم که موضوعات سیاسی آن را مد نظر گرفته با رهنمایی ایشان تصمیم بگیریم. سفارت امریکا هم همین توقوع را دارد که ما راه حل را پیدا کنیم که هر دو طرف اطمینان داشته باشند که کدام مشکل پیدا نشود.»
اما، عمادی می گوید که این گونه معاملات پولی به تاوان حکومت و تاجران افغانستان تمام می شود:
« این اصلاً خوب نیست برای حکومت و دولت افغانستان، چون این پول در خارج به خاطر خریداری که است ممکن استفاده های از آن بشود که اتهام های قابل اثبات مربوط پول شویی و فسادهای مالی ایجاد شود و این بسیار، بسیار می تواند برای سیستم بانکی افغانستان پرهزینه باشد.»
مصطفی صدیقی
