قاچاق انسان که شكل جدید برده داری در عصر حاضر محسوب می شود امروز برای شماری از افراد و حلقات خاص در داخل و خارج از افغانستان به یک تجارت غیر قانونی و منبع پر درآمد تبدیل شده است.
پرسش اینجاست که قاچاق انسان در افغانستان به کدام اهداف انجام می شود؟
یک منبع معتبر امنیتی افغان می گوید که در سال های اخیر قاچاقبران انسان با سوء استفاده از ضعف اقتصادی و عدم آگاهی خانواده های افغان در بسیاری از ولایات این کشور اطفال و نوجوانان شان را بیشتر به مقاصد امنیتی در داخل و یا خارج از افغانستان قاچاق می کنند.
این منبع که نخواست از وی نام برده شود به رادیو آزادی گفت که در این اواخر قاچاقبران انسان به همکاری استخبارات کشورهای بیرونی بچه های نا بالغ را از نزد خانواده های شان به بهانه استخدام در مدارس دینی، به مراکز آموزش های افراطیت می فرستند.
یحیی کودک یازده ساله ای دهاتی که زمانی ناز پروده ای مادرش بود، چندی قبل توسط قاچاقبران انسان دقیقاً به همین هدف یعنی استفاده از وی در حملات انتحاری قاچاق شده بود.
یحیی هر چند کوچک است اما یک دنیا گپ برای گفتن دارد، وقتی به دیدنش رفتم از جسارت عقیده این کودک خیلی متعجب شدم زیرا او می گفت که زنده گی ای را که خدا برایش هدیه داده دوست دارد از اینرو نخواست خودش را انتحار کند.
یحیی که باشنده ولایت فاریاب است می گوید که مخالفین مسلح به وی آموزش داده بودند که چگونه واسکت انتحاری را به تن کند و خودش را در برابر یک هدف مشخص انتحار کند.
وی گفت: " طالبان می خواست مرا انتحاری کند در ولسوالی قیصار، مادر و پدرم مرا به هفتصد هزار افغانی فروختند به من می گفتند برو احوال پرسی کند و بعداً خودت را انتحار کن به جنت میروی، من گفتم نمی کنم کی به جنت رفته و دوباره آمده و برای ما قصه کرده که من به جنت رفتم."
در بسا موارد گفته می شود که بیشتر اطفال و نوجوانان به مقاصد متعدد از جمله قطع و فروش اعضای بدن، سوء استفاده های جنسی یا مجبور کردن آنان به کارهایی سخت و طاقت فرسا درجا های مختلف، قاچاق می شوند.
از یحیی پرسیدم که در این مدت چه چیزهای را به تو آموزش دادند و آیا به جز از خودت برای اطفال دیگر نیز که قاچاق شده بودند آموزش های نظامی داده می شد؟ " برعلاوه من پنج طفل دیگر هم بود یا در برابر پول و یا به رضایت خانواده های شان در آنجا آورده شده بودند، یگان وقت خواندن قران شریف و نماز را برای ما یاد می دادند. برای ما می گفتند که بروید خود تان را انتحاری کنید برای من واسکت می دادند من می گفتم خودت تان چرا خود را انتحار نمی کنید برایم می گفتند که شما کوچک هستید جنت می روید ما بزرگ هستیم و جهاد می کنیم. "
یحیی می گوید که چندین بار برای فرار از نزد طالبان کوشش کرد تا سر انجام موفق شد و خودش را تسلیم نیروهای امنیتی کرد و اکنون از سوی آنان در یک جای محفوظ نگهداری می شود.
به گفته مقامات امنیتی افغان، بیشتر اطفالی که بیرون از مرزهای افغانستان به مقاصد امنیتی توسط قاچاقبران انسان قاچاق شده اند، متعلق به ولایت های سمنگان، کنر، بادغیس، فراه، بدخشان، بغلان، پکتیکا بوده اند.
وزارت کار امور اجتماعی افغانستان می گوید که بیشتر اطفال و نوجوانان کشورهای توسعه نیافته به دلیل ضعف اقتصادی و پائین بودن سطح آگاهی دستخوش پدیده قاچاق انسان می شوند.
علی افتخاری سخنگوی این وزارت برایم گفت، بر اساس دریافت های این وزارت، بیشتر اطفال افغان به هدف تگدی، گماشتن در کارهای شاقه و یا مسایل امنیتی قاچاق می شوند.
وی گفت: " در چند سال گذشته ما در مجموع در حدود یکهزار قضیه قاچاق و اختطاف اطفال را ثبت داریم که از این مجموعه کسانی بوده اند که اینها مثلاً برگردانده شدند و دوباره به خانواده های شان تسلیم داده شده اند، در سال گذشته ما ۲۱۸ مورد قاچاق انسان داشتیم و امسال تا اکنون ۱۷۰ مورد قاچاق داریم و آخرین مورد را که به شکل گروهی برگرداندیم به تعداد ۱۴ کودکی بوده که بیشتر از ولایت های شمالی کشور بودند که بین ۶ تا ۱۸ سال می باشند."
آقای افتخاری می گوید که بیشتراطفال بین سنین۶ تا ۱۸ سال به بیرون از کشور قاچاق شده اند که در برخی موارد شماری از آنان نیز به کمک پولیس انترپول از کشورهای ترکیه، عربستان سعودی، ایران و پاکستان دوباره به کشور برگردانده شده اند.
از سخنگوی وزارت کار امور اجتماعی پرسیدم که قربانیان این پدیده را چی گونه خطرات تهدید می کند؟
" اینها مشکلات زیادی داشته اند، قاچاق شده اند بدون اینکه خانواده شان خبر داشته باشد مواردی هم است که خانواده های شان اطلاع داشته اند، قاچاقبر برای شان گفته که طفل تانرا می بریم ماهانه پول زیاد درآمد خواهد داشت. ولی برعکس وقتی بردند از آنها به عنوان یک گدا استفاده کردند و حتی اینها تهدید می شدند که شما باید امروز این قدر پول پیدا کنید، پول به خانواده های شان فرستاده نشده حتی اینها مورد آزار و اذیت جنسی قرار می گیرند و در مسایل امنیتی نیز از آنها استفاده می شود."
این در حالیست که روایت یک نوجوان افغان که فریب قاچاقبران انسان را خورده دقیقاْ به سخنان آقای افتخاری مُهر تائید می گذارد.
حیات الله باشنده ولایت بغلان نوجوانی است که می گوید قاچاقچیان با هزار و یک نیرنگ او را به عربستان سعودی دنبال کار و درآمد خوب فرستادند اما از سرنوشتی تلخی که در آنجا در انتظارش است، غافل بود.
وی افزود: " نُه ماه از خانه گم بودم، پدر و مادرم هیچ نمیفهمیدن که کجا هستم یا کجا نیستم، نُه ماه در عربستان سعودی گم بودم، سرم جنگ بود و جنجال بود، اذیت وآزار مرا می دادند، این نُه ماه را فکر کردم که ۹۰ سال سرمه تیرشده، مرا لت و کوب می کردند، کار دستی بالایم می کردند."
این نوجوان می گوید که پس از گذشت چند ماه پولیس عربستان سعودی او را از چنگ قچاقبران نجات داد و به زندان آن کشور فرستاد.
از حیات الله پرسیدم که چطور موفق شدی تا دوباره نزد خانواده ات برگردی؟
" یک اندیوال من در زندان همراه پدرش در افغانستان به تماس شد و برایش گفت که بنام حیات الله همراه ما یک بچه بندی است، بعداً پدر و مادر من خبر شدند و دولت خواست که کسی در عربستان ضامن شود تا رها شود بعد از نُه ماه مرا رد مرز کردند، بسیار رنج و ضرر دیدم، حتی ۳۵۰۰ دالر که از من قاچاقبران گرفته بودند هم پیدا نکردم حتی طفل یکساله هم همراه ما در زندان عربستان زندانی بود."
پیش از این در چهارمین نشست کشورهای عضو سازمان همکاری های منطقه یی جنوب آسیا یا سارک فیصله شده است تا تمام هشت کشور عضو این سازمان به شمول افغانستان، کنوانسیون منع قاچاق انسان بخصوص کودکان و زنان را تطبیق کنند.
بر علاوه افغانستان که در سال ۱۳۸۶ خورشیدی عضويت اين سازمان را کسب کرد کشورهای هند، پاکستان، نیپال، مالدیف، بنگله دیش، بوتان و سریلانکا عضویت سازمان سارک را دارند.
این در حالیست که کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، ظاهراً از تلاش های حکومت افغانستان در خصوص جلوگیری از قاچاق انسان در کشور راضی به نظر نمی رسد.
سیما سمر رئیس این کمیسیون به رادیو آزادی گفت: " یکی از مشکلات بسیار جدی در افغانستان قاچاق انسان است و در این راستا کار لازم صورت نگرفته است ما خواهان این هستیم که دولت افغانستان به این مسئله توجه کند. قاچاق انسان در افغانستان تا هنوز جرم انگاری نشده بود که با داد خواهی های کمیسیون حداقل قاچاق انسان در افغانستان جرم است فعلاً."
در عین حال سازمان بین المللی مهاجرت در افغانستان یاIOMنیز روی نقش حکومت افغانستان در خصوص محدود ساختن فعالیت های قاچاقبران انسان تاکید می کند.
نصیراحمد حیدرزی مسئول روابط عامه این سازمان می گوید: " بر اساس آمارهای ما در این اواخر تقریباً حدود ۱۴۰۰ تن از نوجوانان افغان به سویدن انتقال داده شده اند این جوانان بی سرپرست کسانی اند که خطرات زیادی را در مسیر راه متحمل شده اند از سوی قاچاقبران انسان شاید شرایط دشوار بالای شان تحمیل شده است که در آن مسایل جنسی و کارهای اجباری مطرح است، حکومت می تواند اقدامات شدید را به منظور محدود ساختن فعالیت قاچاقبران انسان تطبیق نماید."
گفته می شود که در سال های اخیر باندهای قاچاق انسان از راه های مختلف چون اغفال افراد از طریق انترنت، برخی از مؤسسات کاریابی، وعده های دروغ برای بدست آوردن شغل مناسب و تحصیل در خارج از کشور قربانیان خود را بدست میآورند و از این طریق به مقاصد شوم خود می رسند.
با این همه فریدون عبیدی رئیس تحقیقات جنایی کابل می گوید که محدوده صلاحیت های کاری شان اجراآت لازم را انجام داده اند.
وی گفت: " از افغانستان مستقیماً قاچاق انسان صورت نمی گیرد بلکه بین قربانی و قاچاقبر قرارداد صورت می گیرد تاکنون ما قضیه جبری قاچاق انسان را از افغانستان نداشتیم چه در بخش اطفال، چه در بخش زنان و دیگران، هر چند مورد سوءاستفاده قاچاقچیان قرار می گیرند و در آنجا در چنگ برخی سازمان های تروریستی و مافیایی می افتند ما در ساحه مسئولیت خود به این موضوع بسیار متوجه هستیم و تدابیر جدی را روی دست گرفتیم و تا حد زیاد جلوگیری نیز کردیم."
هر چند ممکن خانواده دوتن از قربانیان قاچاق انسان که در این گزارش سرگذشت تلخ آنان را برای تان تعریف کردیم نیز فریب وعده های دروغین قاچاقبران انسان را خورده باشند اما یحیی می گوید که هرگز بی توجهی و عملکرد خانواده اش را قبال خودش فراموش نخواهد کرد.
وی گفت: " دلم چطور سیاه نشود آنان مرا فروختند البته می خواستند که من بیمرم برای آنها اکنون چه فایده دارد حال در زنده گی آرزویم اینست که تمام مردم از من خوش باشند، آرزو دارم بروم به ترکیه و در آنجا درس بخوانم و همه مردم از من خوش باشند و مردمانی که اطفال را به فروش می رسانند آرزو می کنم همه شان گم شوند باید به قوت بازوی شان روزی بدست بیاورند نه اینکه طفل ها را بفروشند."
اما نجیب الله ببرک زی مسئول هماهنگی بخش حمایت از حقوق کودکان کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، از تمام خانواده ها می خواهد تا برای نجات افراد از چنگ قاچاقچیان انسان در هر حالت محتاط باشند.
وی گفت: " مادرها و پدرهای عزیز باید حقوق اطفال شان را بدانند، خانواده ها باید مفاد شان را بسنجند، اینکه طفل من روز صد دالر مثلاً به خانه میآورد اما فاصله راه بسیار زیاد است در این فاصله خطر قاچاق، اختطاف و تجاوز جنسی ممکن او را تهدید کند، انتخاب خوب اینست که پنج افغانی کمایی کنیم،در نزدیک خانه کمایی کنم و بالای اطفال کمایی نکنم، اگر مادران از حقوق اطفال شان آگاه شوند هرگز آنان را تسلیم قاچاقبران انسان نخواهند کرد."
مسئولان بخش حمایت از حقوق کودکان کمیسیون مستقل حقوق بشر می گویند که برای جلوگیری از قاچاق انسان نیاز است تا در راستای افزايش آگاهی‌عامه کار های بیشتری انجام شود.
آنان همچنان به مکلفیت های ارگان های کشفی و امنیتی افغانها اشاره کرده می گویند که نهاد های عدلی و قضایی کشور نیز باید در زمینه مجازات قاچاقبران انسان اجراآت لازم را انجام دهند.
گزارش: ویدا بره کی
