"در گذشته می‌توانستیم برای خود و اولاد خود، دو نوع غذا در دسترخوان تهیه کنیم، اما حالا پیدا کردن یکی هم مشکل است."
شیما حضرتی معلم در یکی از مکتب‌های شهر کابل است که فساد اداری را دلیل عمده‌ای مشکلات اقتصادی خود می‌داند.
او می‌گوید، با وجود سرازیر شدن میلیاردها دالر کمک جامعۀ جهانی به افغانستان تغییری مثبت اقتصادی را حس نکرده: "با وجود که طی ۱۹ سال گذشته میلیاردها دالر به افغانستان کمک شده در زندگی هیچ کسی به شمول معلم‌ها هیچ تغییری نیامده به نظر من عامل این همه بدبختی‌ها اوج فساد اداری است."
به اساس گزارش اداره سرمفتش خاص ایالات متحده امریکا برای بازسازی افغانستان "سیگار" از سال ۲۰۰۲ به این طرف، تنها ایالات متحده بیش از ۱۳۰ میلیارد دالر در بخش‌های غیرنظامی با افغانستان کمک کرده. اما هنوز هم بسیاری از مردم عادی از فقر و بیکاری و نارسایی در عرضۀ خدمات اساسی در محلات شکایت می‌کنند.
عبدالخالق بامیانی باشندۀ شهر بامیان می‌گوید کارهای زیربنایی که باید می‌شد، صورت نگرفته است.
او به رادیو آزادی بیشتر گفت: "مثلاً در بامیان میدان هوایی بین‌المللی نداریم، برق نداریم، هیچ نداریم و تاثیر بد بالای مردم گذاشته همه پول‌ها حیف و میل شده. اما بر زندگی مردم هیچ تأثیر مثبت نگذاشته."
عبدالکریم دکاندار در شهر فیض آباد بدخشان می‌گوید، فساد باعث ایجاد فاصله بین مردم و حکومت شده: "بسیار مردم در مشکلات است و این فساد مردم را از دامن دولت به دور برده مردم بخاطر این فساد از دولت فاصله گرفته، در ادارات دولتی از پایین‌ترین رتبه که یک پیاده است فساد وجود دارد تا مامور، رئیس و وزیر و این همه مردم را به ستوه آورده."
مایک پومپئو: حکومت افغانستان باید سهمش را برای انجام عناصر اساسی ثبات و امنیت انجام دهد
نهم دسمبر مصادف است با روز جهانی مبارزه علیه فساد.
مبارزه با فساد اداری، خواست دیرینۀ جامعه جهانی از افغانستان است، خواستی که نزدیک به صد نمایندۀ کشورها و سازمان‌های مختلف جهان بار دیگر در ۲۴ نومبر در کنفرانس ژینو تکرار کردند.
وزارت مالیۀ افغانستان و هیئت معاونت سازمان ملل متحد، یوناما، گفتند که تمویل کنندگان بین‌المللی تعهد کردند که ظرف چهار سال آینده بیش از ۱۳ میلیارد دالر به افغانستان کمک خواهند کرد.
اما یکی از شرط‌های عمده مبارزۀ جدی حکومت افغانستان با فساد خوانده شده.
مایک پومیپو وزیر خارجۀ امریکا در نشست ژینو بر این نکته اصرار کرد: " حکومت افغانستان باید سهمش را برای انجام عناصر اساسی ثبات و امنیت انجام دهد درست همانطوریکه مردم افغانستان انتظار آن را دارد. من در مورد اصلاحات اقتصادی، تلاش‌های واقعی برای خاتمۀ فساد، منع مصرف مواد مخدر، احترام به حقوق بشر، آزادی‌های مذهبی، استقبال از سکتور خصوصی و گام‌ها بسوی خودکفایی صحبت می‌کنم."
پومیپو همچنین افزود که واشنگتن مشتاقانه منتظر بررسی پیشرفت در زمینه‌های یادشده در یک سال آینده است.
اتحادیۀ اروپا که بیش از ۱.۴ میلیارد دالر ظرف چهار سال آینده با افغانستان تعهد کرده هم مبارزه با فساد و حکومتداری خوب را مهم دانسته است.
یوتا اورپیلاینن کمشنر اتحادیه اروپا در امور مشارکت بین‌المللی در پیام ویدیویی خود برای کنفرانس ژینو که در تویترش هم نشر کرده گفت: "هر حکومت برای مدیریت منابع اقتصادی خود در برابر شهروندانش پاسخگو است، مبارزه علیه فساد در اولویت بین‌المللی قرار دارد و به عنوان دوست افغانستان اتحادیه اروپا بر اهمیت شفافیت و پاسخگویی حکومت تاکید می‌کند."
حکومت افغانستان در راستای مبارزه با فساد اداری جدی است و عملاً اقدام کرده
اما آیا حکومت افغانستان در مبارزه با فساد اقدام‌های جدی کرده؟
حکومت افغانستان در کنفرانس لندن در ۲۰۱۴ متعهد به ایجاد کمیسیون مبارزه با فساد اداری شد.
اما اعضای این کمیسیون سرانجام شش سال بعد چند روز پیش از برگزاری کنفرانس ژینو از سوی رئیس جمهور اشرف غنی اعلام شد.
محمد اشرف غنی در آغاز کارش به عنوان رئیس جمهور افغانستان وعده سپرده بود به گونه‌ای جدی با فساد اداری مبارزه می‌کند.
دواخان مینه پال معاون سخنگوی او می‌گوید که حکومت همچنان به عهدش وفادار است: "حکومت در مبارزه با فساد بسیار جدی است و در تازه‌ترین گام ایجاد کمیسیون مبارزه با فساد را می‌توان یاد کرد که پنج کمشنر دارد، همانطور اداره بازرس است، مرکز عدلی و قضایی برای جرایم جدی است که نشان می‌دهد حکومت در این راستا جدی است و عملاً اقدام کرده."
اما اداره سرمفتش ویژه برای بازسازی افغانستان، "سیگار" در نامه‌ای چندی پیش به مسئولان امریکایی نوشت که عملکرد حکومت افغانستان در مبارزه با فساد گسترده، موثر نبود و اغلب اصلاحات و مبارزه در این زمینه در حد" برگزاری جلسات و نوشتن قواعد روی کاغذ" محدود مانده است.
سیگار در این نامه که پیش از برگزاری کنفرانس ژینو نوشته شده بود از مقام‌های امریکایی و متحدان‌شان خواسته بود که کمک‌های شانرا به نتایج و حسابدهی حکومت افغانستان در مبارزه با فساد مشروط سازند.
شاخص فساد سازمان شفافیت بین‌المللی نشان می‌دهد که افغانستان پارسال از صد امتیاز شانزده امتیاز گرفته بود و از میان ۱۸۰ کشور جایگاه ۱۷۳ را از آن خود کرده بود.
برای مبارزه جدی با فساد اداری حکومت افغانستان باید چه راهکار‌های را در پیش گیرد؟
سیف‌الله سیحون استاد فاکولتۀ اقتصاد پوهنتون کابل این گونه پاسخ می‌دهد: "اول تصفیۀ دستگاه‌های کلان اداری و ساختارها از وجود مفسدین است، به طور مثال وزرا و دستگاه‌های فاسد باید از بدنۀ دولت جدا شود، دوم مقررات زدایی یعنی مقرراتی که نهادها را پاسخگوتر بسازد. مثلاً مسائل را مستقیم درج و ثبت کند، عواید و مسائل دیگر را با استفاده از سیستم امروز الکترونیک به مراجع برساند از سوی دیگر یک دستگاه نظارتی قوی ایجاد شود تا پروسه را بازرسی کند و اراده داشته باشد که بالاخره مفسدین را به محاکمه بکشاند."
او نقش رسانه‌ها و جامعه مدنی پویا در مبارزه با فساد را مهم دانست.
سیحون ناامنی، فقر و بیکاری را از عوامل کلیدی فساد اداری دانست و افزود که برقراری صلح پایدار می‌تواند فرصت‌های را برای کاهش پیمانۀ فساد در افغانستان فراهم کند.
پس از چند ماه، نمایندگان دولت و طالبان در دوحۀ قطر بر سر چارچوب مذاکرات برای آوردن صلح در افغانستان توافق کردند.
حالا برخی‌ها منتظرند ببینند که اگر صلح برقرار شود، زندگی خود و فرزندانشان در فضای عاری از فساد چه رنگی خواهد داشت.
