شهرزاد اکبر، رئیس پیشین کمیسون مستقل حقوق بشر: اولین موردی که تغییر گسترده و فاحش در آن رخ داد، وضعیت حقوق بشری زنان و دختران بود. آن‌ها حق آموزش را ندارند و مکاتب متوسط تا عالی و پوهنتون‌ها بروی آن‌ها بسته شد و افغانستان را بدترین کشور برای زنان می‌سازد.
هزار روز از روی کار آمدن حکومت طالبان می‌گذرد. طالبان پس از حدود ۲۰ سال در آگست ۲۰۲۱ کنترل افغانستان را برای بار دوم به دست گرفتند.
اما در این هزار روز وضعیت حقوق بشری به ویژه حقوق زنان و دختران و زندگی شهروندان افغانستان در زیر حاکمیت طالبان چگونه بوده است؟
طالبان در هزار روز گذشته فرمان‌های محدود کنندۀ بر حقوق و آزادی‌های افغانان به ویژه زنان و دختران صادر کردند.
در ۲۷ سنبله ۱۴۰۰ وزارت معارف حکومت طالبان با نشر اعلامیه‌ای تنها اجازۀ حضور دانش‌آموزان و استادان ذکور را در مکاتب داد. پس از آن هم آموزش مختلط دختران و پسران در پوهنتون‌ها منع شد.
همچنان اجباری شدن حجاب، خانه‌نشین شدن کارمندان زن اداره‌های دولتی، منحل شدن وزارت زنان، غیرضروری دانستن ورزش زنان، بسته شدن پوهنتون‌ها بروی دختران و همچنان منع رفتن به اماکن تفریحی، پارک‌ها و حمام‌های عمومی زنانه، منع سفر‌های طولانی بدون محرم و ممنوعیت کار زنان در تمامی اداره‌های غیردولتی و آرایش‌گاه‌ها از موارد مهمی‌اند که طالبان بر زنان و دختران وضع کردند.
زنان در روزهای نخست روی کار آمدن طالبان برای حفظ حقوق‌شان دست به اعتراضات زدند که این اعتراضات از سوی طالبان سرکوب شد و برگزاری هرگونه اعتراض و تظاهرات از سوی طالبان منع شد.
مریم معروف آروین، یکی از فعالان حقوق زنان در مورد هزار روز زندگی زنان در زیر حاکمیت طالبان می‌گوید:
" زنان و دختران افغانستان در نزدیک به سه سال گذشته و با حاکم سازی طالبان در بدترین وضعیت و در جهنمی و در جغرافیایی به نام افغانستان زندگی می‌کنند، طوری که حتا زیر عنوان تطبیق شریعت حقوق ابتدایی، بشری، انسانی و اسلامی‌شان که آموزش و رفتن به مکتب و پوهنتون را ندارند."
آزیتا، فارغ رشتۀ حقوق و علوم سیاسی از ولایت نیمروز که پیش از این در یکی از اداره‌ها مصروف کار بود و اکنون بیکار شده، به رادیو آزادی می‌گوید:
"هزار روز می‌شود که طالبان به افغانستان آمده اند، من یک خانم تحصیل کرده هستم و نمی‌توانم وظیفه بگیرم، ما تمام دختران افغان مشکلات زیادی داریم در افغانستان، حتا نمی‌توانیم به مکتب و پارک برویم."
نیایش و بهار دو تن از دختران محروم از آموزش از کابل به رادیو آزادی می‌گویند که با آمدن حکومت طالبان در خانه زندانی شدند.
"هزار روز می‌شود که ما در خانه قید شدیم، مکتب بروی ما بسته شده است. برای من هر روز هزار روز تیر می‌شود، چون تمام اهداف و آرزویی که داشتم در دلم مانده است."
"هزار روز است که دروازه‌های مکتب‌ها به روی ما بسته است، واقعاً احساس ناامیدی می‌کنم که در کشور خودم مثل یک زندانی در خانه‌های خود زندگی می‌کنیم. حتا حق تعلیم و تحصیل را هم نداریم و مهمترین روزهای زندگی ما که باید با درس خواندن با زحمت کشیدن بخاطر ساختن یک آیندۀ خوب بخاطر خود و کشور ما سپری شود را با افسردگی و ناامیدی سپری می‌کنیم."
ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان به پرسش‌های رادیو آزادی در بارۀ هزار روزگی حکومت‌شان و اتهام‌های نقض حقوق بشری که به آدرس‌شان وارد است، پاسخ نداد، اما پیش از این بارها مدعی شده که حقوق تمام افغانان به ویژه زنان و دختران در چارچوب شریعت اسلام تأمین است.
حکومت طالبان در کنار این متهم به نقض حقوق بشری کارمندان و نظامیان نظام جمهوری مخلوع افغانستان است. این اتهام‌ها شامل صدها مورد قتل، زندانی ساختن، شکنجه و ناپدید کردن اجباری است که بارها از سوی سازمان‌های مختلف حقوق بشری به ویژه ملل متحد گزارش شده اند.
اما مقام‌های طالبان همواره این گونه گزارش‌ها را رد کرده و گفته اند که متعهد به فرمان عفو عمومی رهبرشان هستند.
این یک هزار روز درحالی سپری می‌شود که برخی سازمان‌های حقوق بشری و فعالان حقوق زن در کنار نگرانی از وضعیت حقوق بشری در افغانستان به ویژه حقوق زنان، خواستار به رسمیت شناسی آپارتاید جنسیتی در افغانستان هستند.
حکومت طالبان در کنار این شمار زیادی از فعالان مدنی، زنان، استادان پوهنتون و خبرنگاران را به دلایل مختلف از جمله انتقاد از حکومت‌شان بازداشت و زندانی کرده است.
