مدافعان حقوق بشر، مقامات و سیاستمداران، تیراندازی نیروهای مرزی ایران بر مهاجران افغان را به شدت نکوهش کرده اند.
نشریۀ حقوق بشری حال‌وش که خبر های مربوط به سیستان و بلوچستان را پوشش می دهد، به نقل از شاهدان عینی گزارش داده است که بیش از ۲۰۰ تن در این تیراندازی کشته شده اند، اما این آمار از سوی منابع رسمی و مستقل تائید نشده است.
رویداد در نقطۀ مرزی بین پاکستان و ایران رخ داده، محلی که دسترسی رسانه ها به آن محدود است.
به همین دلیل رادیو آزادی نمی‌تواند به طور مستقل شمار تلفات این رویداد را که منابع دیگر گزارش داده اند، تائید کند.
نصیر احمد اندیشه، سرپرست نمایندگی دایمی افغانستان در شورای حقوق بشر ملل متحد در ژینو، این رویداد را غیرانسانی توصیف کرده است.
او در پیام ویدئویی منتشر شده در شبکه ایکس، توییتر سابق گفته است که برای رسیدگی به این چنین حوادث به اقدام فوری جامعۀ جهانی نیاز است.
او افزوده است که بیانیۀ افغانستان را در مورد وضعیت مهاجرین، در هفتاد و پنجمین نشست کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان ارائه خواهند کرد.
آن سو، نصیر احمد فایق، سرپرست نمایندگی افغانستان در ملل متحد در بیانیه ای این رویداد را نکوهش کرده و خواهان تحقیق فوری و مستقل در این مورد شده است.
در بیانیه بر محاکمۀ عاملان تیراندازی بر مهاجران افغان و پخش معلومات دقیق در بارۀ شمار تلفات این رویداد، از سوی مقامات ایران تاکید شده است.
شهرزاد اکبر، رئیس سازمان حقوق بشری «رواداری» در صحبت با رادیو آزادی خواستار شناسایی و مجازات عاملان اصلی این رویداد شد.
«این یک وحشت کامل است و ناپذیرفتنی و غیرقابل باور و جنایت است. باید افراد دخیل، کسانی که تیراندازی کرده اند، باید محاکمه و مجازات شوند. مقامات ایران باید پاسخگو قرار داده شوند. چه کسی دستور این تیراندازی را داده و چطور این اتفاق افتاده است.»
زمان سلطانی، پژوهشگر جنوب آسیا در سازمان عفو بین الملل نیز خواهان تحقیقات در این مورد شده است.
او در شبکۀ ایکس یا توییتر سابق نوشته است که عاملان این تیراندازی باید به عدالت کشانده شوند.
محمد حنیف اتمر، وزیر خارجۀ پیشین نظام جمهوری مخلوع افغانستان خواهان تحقیقات کامل و همه جانبه در پیوند به این رویداد به گفته اش تکان دهنده و درناک شده است.
او در شبکۀ ایکس یا توییتر سابق نوشته است: «حاکمان فعلی افغانستان به اراده‌ی ملت احترام کنند، از محروم کردن مردم دست بردارند و حقوق و آزادی‌های مردم را محترم بشمارند تا افغان ها مجبور به ترک خانه و کاشانه‌شان نشوند. »
فوزیه کوفی، نمایندۀ پیشین مردم در ولسی جرگۀ نظام جمهوری مخلوع افغانستان با اشاره به این رویداد در شبکۀ ایکس یا توییتر سابق نوشته است: «مردم افغانستان در میان گزینه های دشوار قرار گرفته اند. در این روز ها حداقل همسایه ها ما، دلیل داغ های سوزان بیشتر نشوند.»
رسانهٔ حقوق بشری ایران موسوم به «حال‌وش» گزارش داده که گروه حدود سه صد نفری مهاجران افغان از سوی مرزبانان ایران هدف تیراندازی قرار گرفته اند. حال‌وش گفته است که این افغان ها قصد ورود به ایران را داشتند.
به گزارش حال‌وش، این رویداد، یک‌شنبه شب، ۲۳ میزان، در نقطه صفر مرزی کله گان ولسوالی سراوان سیستان و بلوچستان رخ داده.
شیر احمد شیرانی نارویی، سردبیر حال‌وش به رادیو فردا بخش ایران رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی بیشتر گفت:
«آن منطقه بین ایران و پاکستان طوری است که در آن جا همیشه مهاجران، اتباع غیرمجاز رفت و آمد می کنند یعنی یک چیز عمومی است که حتی در برخی از مواقع قبل از این که حالا بر مهاجرین سختگیری کنند، خود مامورین از قاچاقبران یک مبلغ پول می گرفتند و آن ها را جا به جا می کردند، یعنی اطلاعات کافی داشتند. نیروهای نظامی مجهز استند. دوربین های دید در شب دارند. یعنی یک منطقه باز است. این طور نیست که آن ها {مهاجران} آمده اند و آن ها {نیروها} تشخیص نداده باشند.»
«حال‌وش» روایت دو تن از مهاجران افغان از این رویداد را نیز در شبکه ایکس یا توییتر سابق نشر کرده است که شمار کشته شده ها را بیش از دوصد تن می گویند. تا هنوز در مورد شمار دقیق کشته شده ها و زخمیان آمار رسمی در دست نیست.
شیر احمد شیرانی نارویی از تلاش ها برای گردآوری معلومات در این مورد سخن زده است:
«همین منطقۀ کله گان که در این سمتش خاک پاکستان است، در آن جا نه زیرساخت انترنیتی است، نه تلیفون آنتن می دهد، نه شفاخانه ی درست در آن مناطق که نزدیک شهر های پاکستان نیست، وجود ندارد. فکر نمی کنم که در آن جا افرادی را که با این شدت هدف قرار گرفته اند، خونریزی داشته اند، در بیمارستان ها {شفاخانه ها} تداوی کرده باشند، یا ظرفیت داشته باشند. احتمالاً خیلی ها پس از زخمی شدن بخاطر خونریزی تلف شده باشند. خیلی ها را اگر وسیلۀ بوده، احتمالاً به جاهای مرکزی مثل بلوچستان منتقل شده باشند. بعدش هم، این ویدئو ها با تاخیر آمد. همان افرادی که در صحنه بودند، ویدئو ها را از مهاجران گرفته بودند و بعد به یک نقطه که رسیدند و تعدادی که زنده ماندند، آن را منتشر کردند. اتفاقاً دو نفر از شاهدان هم که آنجا بودند از همین افراد، صدای شان داشتیم و منتشر کردیم. خود ما هم دنبال جزئیات استیم. ببینیم که کسی آن ها را به بیمارستان ها {شفاخانه های} سمت پاکستان هم برده اند."
اما آیا نیروهای مرزی ایران قصداً بر مهاجران افغان شلیک کرده اند؟
شیر احمد شیرانی نارویی این گونه پاسخ داده است:
«حرف همین است که آن ها {نیروهای مرزی} می توانستند آن ها {مهاجران} را بازداشت کنند، به خاک خودشان برگردانند، یا اصلاً اجازه ورود ندهند. می توانستند شلیک هوایی کنند. این ها را از قبل کمین زدند. حتی آرپی‌جی هم شلیک کردند. هیچ کدام آن ها {مهاجران} وارد خاک کشور نشدند. ما از بیمارستان های {شفاخانه های} حوزه سراوان که نزدیک ترین نقطه به این حادثه است، پرسیدیم. حتی یک نفر از مجروحین یا افرادی را که هدف قرار گرفته اند، به آن بیمارستان ها منتقل نکرده اند.»
مقامات طالبان و ایران هم سکوت خود را در این مورد شکستند، اما با دو روایت مختلف.
حسن کاظمی قمی نماینده ویژه ایران برای افغانستان در شبکۀ ایکس، توییتر سابق نوشت، که گزارش ها در مورد کشته شدن ده ها مهاجر افغان در تیراندازی نیروهای ایرانی صحت ندارد.
او افزوده است که برخورد قانونی با ورود غیرقانونی پناهجویان حق مشروع کشورهاست.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان در شبکه ایکس، توییتر سابق نوشت که تحقیقات را از راه های دیپلوماتیک و نهاد های مختلف آغاز کرده اند.
محمد فرید حمیدی، لوی سارنوال پیشین، نظام جمهوری مخلوع افغانستان در شبکۀ ایکس یا توییتر سابق نوشته است: «حمله و كشتار عمدی مصداق جنایت علیه بشریت، جرم سنگین و غیر انسانی است.»
او افزوده است: «کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، شورای حقوق بشر ملل متحد ، محکمۀ بین المللی جزایی و سایر نهاد های مربوط باید در این مورد اقدام جدی کنند و عاملان رویداد را به سزا برسانند.»
حکومت ایران در ماه های پسین، روند اخراج مهاجران افغان از آن کشور را شدت بخشیده است.
به گزارش مرکز خبر رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، روزانه صدها افغان، بعضی شان با کودکان خود، از این کشور همسایه افغانستان اخراج می شوند.
