جاوید مومند، استاد پوهنتون و تحلیلگر سیاسی است که به گفته خانوادهاش، بیش از ده روز است که در زندان استخبارات حکومت طالبان در قید به سر میبرد. خانواده او گفتهاند که وی روز شنبه، نوزدهم اکتوبر، قبل از ظهر از منزل خود در کابل بازداشت شد.
یکی از نزدیکان جاوید مومند که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نام و صدایش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت که در این مدت تنها یکبار اجازه ملاقات با آقای مومند به خانوادهاش داده شد و او در این ملاقات «از نظر روحی» آرام به نظر نمیرسید.
خانواده وی از حکومت طالبان خواستار آزادی هرچه زودتر جاوید مومند شدهاند. خلیل همراز، سخنگوی اداره استخبارات حکومت طالبان، به پرسشهای رادیو آزادی در این مورد پاسخ نداده است.
جاوید مومند که تا همین اواخر در میزهای گرد و مباحث سیاسی رسانهها شرکت میکرد، حدود سه روز پیش از بازداشتاش در پیامی ویدیویی که در صفحه ایکس خود منتشر کرده بود، گفته بود که طالبان نام او را از فهرست تحلیلگرانی که در بحثهای رسانهیی شرکت میکنند، حذف کرده است. او در این ویدیو تأکید کرده بود که حتی اگر از این لیست حذف شود و محدودیتهایی نیز بر او وضع شود، باز هم صدای مردم افغانستان را بلند خواهد کرد.
برخی رسانههای داخلی نیز فهرستی از «کارشناسان» را به رادیو آزادی ارسال کردهاند که به گفته آنها، حدود دو هفته پیش از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ و استخبارات حکومت طالبان به آنها سپرده شده است. به گفته آنها، طالبان به این رسانهها اعلام کردهاند که فقط افراد شامل در این لیست را میتوانند به بحثهای خود دعوت کنند.
در این فهرست نام ۹۳ تن از کارکنان پیشین طالبان یا از حامیان آنها ذکر شده است، اما نام جاوید مومند در آن نیست.
در این حال، نهادهای حقوق بشری و استادان پیشین پوهنتون از حکومت طالبان خواستهاند تا به اینگونه اقدامات و سرکوب آزادیهای قانونی مردم و آزادی بیان پایان دهند.
شهرزاد اکبر، رئیس سازمان حقوق بشری رواداری، به رادیو آزادی گفت:
"طالبان در تلاشاند تا جامعهای را ایجاد کنند که هیچکس جرأت نکند از سیاستهای سرکوبگرانه آنها انتقاد کند یا نظر مخالفی مطرح کند. آنها به این باور نیستند که حاکمان باید پاسخگوی مردم باشند. آنها وضعیت بسیار ناگواری را در افغانستان ایجاد کردهاند و متأسفانه امکان تغییر وضعیت را از طریق راههای مسالمتآمیز و مدنی از بین بردهاند."
فضل الهادی وزین، استاد پیشین پوهنتون، نیز به رادیو آزادی چنین گفت:
"استادانی که بازداشت شدهاند، مانند استاد جاوید مومند، باید هرچه زودتر آزاد شوند و حکومت سرپرست باید گامهای محکمی برای آزادی بیان بردارد و از اقدامات سرکوبگرانهای که مانع انتقاد سالم و آزادی بیان میشود، خودداری کند."
قابل ذکر است که از زمان تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، تحلیلگران، خبرنگاران، فعالان مدنی و استادان متعددی بازداشت و زندانی شدهاند. برخی از این افراد که هنوز در داخل کشور هستند، به رادیو آزادی گفتهاند که طالبان از آنها تعهد گرفتهاند که در هیچگونه بحثی شرکت نکنند و به دلیل نظارت شدید طالبان، آزادی بیان ندارند.
همچنین، در اوایل ماه جاری، حکومت طالبان در کابل یک تحلیلگر سیاسی دیگر به نام جاوید کوهستانی را بازداشت کرد. وی پس از بیش از بیست روز بازداشت، آزاد شد، اما گفته میشود حکمت آرین، مسئول رادیو خوشحال در غزنی، و مهدی انصاری، خبرنگار افغان غږ، همچنان در زندان طالبان به سر میبرند.
