سوگینار محمود یکی از ترک‌ نژادهای بلغاریا: هنوز هم به عدالت دست نیافته است

حدود ۴۰ سال پیش، در دسمبر ۱۹۸۴، مقامات کمونیستی بلغاریا کمپین خشونت‌آمیزی را برای تغییر اجباری نام های ترک‌ نژادها به نام‌های بلغاری آغاز کردند. این بخشی از برنامه زیر عنوان "روند احیا" بود که هدفش ایجاد هویت یکپارچه بلغاری بود و همچنین محدودیت‌هایی را بر زبان ترکی و ممنوعیت سنت‌های دینی و فرهنگی اعمال می‌کرد.

این سرکوب که منجر به کشته شدن تا ۲۵۰۰ ترک و اخراج ۳۲۰ هزار نفر به ترکیه در پنج سال بعد شد، یکی از بزرگ‌ترین کمپین‌های همگون‌سازی اجباری علیه یک جامعه مسلمان در اروپا در قرن بیستم محسوب می‌شود. با این حال، ترک‌های بلغاریا همچنان ادعا می‌کنند که هیچ‌گاه عدالت برقرار نشد و هیچ فرد یا نهادی مسئول شناخته نشده است.

محمود که در آن زمان ۱۸ ساله بود، در روستای گروو در منطقه کاردزالی در جنوب بلغاریا زندگی می‌کرد، جایی که جمعیت زیادی از ترک‌ نژادها سکونت داشتند. با انتشار شایعات درباره تغییر اجباری نام‌ها، مردم نگران در ۲۶ دسمبر ۱۹۸۴ در شهر موچیلگراد به جاده ها بیرون شده و گرد هم آمدند.

سوگینار محمود می‌گوید که باوجود تیراندازی او همچنان تصمیم گرفت که به اعتراضات در موچیلگراد بپیوندد. او به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: "من نمی‌ترسیدم، زیرا ما بی‌گناه بودیم. ما هیچ چیزی نداشتیم، حتی یک چوب. ما فقط روستاییان ساده‌ای بودیم."

اعتراضات در ابتدا مسالمت‌آمیز بود، شهروندان وحشت‌زده و سردرگم سعی داشتند از مقامات درباره شایعات تغییر نام پاسخ بگیرند. اما به زودی این اعتراضات به خشونت کشیده شد و نیروهای نظامی و پولیس از موترهای آب‌پاش، دنده، و سپس گلوله‌های واقعی علیه معترضان استفاده کردند.

وقتی معترضان فرار کردند، دوست محمود، فرشته، از پشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت. او را که به شدت خونریزی داشت به شفاخانه رساندند. محمود می‌گوید که در شفاخانه صحنه‌ای را دید که هرگز فراموش نمی‌کند: "جسد یک دختر ۱۷ ماهه به نام ترکایان را به شفاخانه آوردند."

سوگینار محمود با خریطه‌ای از لباس‌های خونین فرشته به گروو بازگشت تا مردم را هشدار دهد. "لباس‌ها را به آن‌ها نشان دادم و گفتم، 'نگاه کنید، آن‌ها به مردم شلیک می‌کنند. هیچ‌کس را نمی‌بخشند.'"

در همان شب، نیروهای نظامی به روستا حمله کردند. روستاییان آماده بودند. او می گوید "آن‌ها شروع به تیراندازی کردند، اما ما فرار نکردیم. تمام روستا، کودکان، جوانان، بزرگسالان، همه ما بیرون بودیم."

معترضان توان مقابله با نیروهای امنیتی را نداشتند و تیراندازی شدت گرفت. محمود به یاد می‌آورد که سه نفر از اهالی روستا – عبدالعزیز بکر، مصطفی علی و مصطفی ابراهیم – پس از شلیک گلوله به داخل یک خندق افتادند. با وجود اینکه از شدت درد فریاد می‌کشیدند، سربازان به هیچ‌کس اجازه کمک به آن‌ها را ندادند

در نهایت، پس از سرکوب، منطقه کاردژالی تحت حکومت نظامی قرار گرفت و حضور گسترده پولیس در جاده ها مشهود بود. تمام ارتباطات با دنیای خارج قطع شد. مقامات کمونیست اسناد هویتی را ضبط کرده و نام‌های مردم را به اجبار تغییر دادند. «سوگینار» به «اسنژانا» تبدیل شد. آن‌ها حتی نام‌های ترکی را از روی سنگ قبرها پاک کردند.

در سه ماه، رژیم کمونیستی نام بیش از ۸۰۰ هزار نفر را به اجبار تغییر داد. آن‌ها از صحبت به زبان ترکی در مکان‌های عمومی و اجرای سنت‌های مذهبی و فرهنگی منع شدند -- محدودیت‌هایی که تا سقوط کمونیسم در ۱۹۸۹ ادامه یافت. ترک‌ نژادها که به عنوان رهبران اعتراضات شناخته می‌شدند بدون محاکمه در اردوگاه‌های کار اجباری زندانی شدند.

در آخرین سال حکومت کمونیستی، مقامات تحت رهبری دیکتاتور تودور ژیوکوف، ۳۲۰,۰۰۰ ترک بلغاری را به ترکیه تبعید کردند، اقدامی که رژیم از آن به عنوان «گردش بزرگ» یاد می‌کرد. براساس برآوردها حدود یک‌سوم از جمعیت ترک‌نژادهای بلغاریا تبعید شدند، که این بزرگ‌ترین مهاجرت جمعی در اروپا از زمان اخراج آلمانی‌های سودتن از چکسلواکیا در سال ۱۹۴۶ بود.

خانواده محمود، با این حال، تبعید نشدند و هنگامی که رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی از او پرسید چرا، از پاسخ دادن خودداری کرد. برخی از ترک‌ها از تبعید بازماندند، زیرا آن‌ها برای اقتصاد حیاتی تلقی می‌شدند یا ارتباطات شخصی با مقامات داشتند. سایر ترک نژادها توسط مقامات کمونیست به عنوان افرادی که قبلاً در جامعه ادغام شده بودند، دیده می‌شدند.

پس از سرنگونی ژیوکوف در نومبر ۱۹۸۹ و با از سرگیری اعتراضات ترک‌ نژادها، حزب کمونیست حقوق ترک‌های بلغاریا و مسلمانان را بازگرداند، تصمیم گرفت نام‌های اصلی آن‌ها را بازگرداند (جریانی که تا به امروز ادامه دارد) و به آن‌ها اجازه داد که دوباره به زبان ترکی صحبت کنند. تا پایان سال ۱۹۹۱، تا ۲۰۰,۰۰۰ ترک نژاد به بلغاریا بازگشتند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، ژیوکوف و سایر مقامات ارشد کمونیست به جرم سرکوب ترک‌ نژادها، از جمله «تبلیغ یا تحریک دشمنی یا نفرت ملی» متهم شدند. با این حال، پرونده‌ها به طول انجامید و اتهامات کاهش یافت یا در نهایت لغو شد. هیچ‌کس هرگز محکوم نشد و همه افرادی که در این موضوع دست داشتند، اکنون در گذشته ‌اند.

محمود می‌گوید که هیچ‌گاه انتظار عدالت نداشته است: "ما می‌دانستیم که هیچ‌کس مجازات نخواهد شد. ما یک اقلیت هستیم."

امروز، در سن ۵۸ سالگی، سوگینار محمود هنوز در همان منطقه زندگی می‌کند. در حالی که ترک‌های بلغاریا همچنان با نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی و تبعیض روبرو هستند، زندگی محمود تا حد زیادی به حالت عادی بازگشته است. او یک پسر، یک دختر و سه نواسه دارد و در یک شرکت لوازم آرایشی کار می‌کند.

اما خاطرات سال ۱۹۸۴ هنوز او را می‌لرزاند. "من هرگز دوستم و یا ترکایان را فراموش نخواهم کرد."